مذاکره با پلتفرم خارجی باید شفاف و با ضمانت اجرایی باشد
«کارشناس و پژوهشگر فضای مجازی، عرب سرخی، هشدار داد که باز شدن یک پلتفرم مسدودشده مانند تلگرام بدون توافق دقیق و مرحله‌ای می‌تواند نه تنها به رضایت کاربران منجر نشود، بلکه در ادامه موجب افزایش شکایات، تخلفات و نارضایتی گسترده شود. به گفته او، مذاکرات با پلتفرم‌های خارجی باید همراه با ضمانت اجرایی، شفاف‌سازی حقوقی و سازوکار پاسخ‌گویی به شکایت‌های کاربران باشد تا یک توافق دوطرفه و پایدار شکل گیرد.»
رسول عرب سرخی، کارشناس و پژوهشگر فضای مجازی، با اشاره به اهمیت فزاینده حکمرانی سایبری گفت: «شبکه‌های اجتماعی امروز فراتر از یک ابزار ارتباطی هستند و می‌توانند در جریان‌سازی افکار عمومی و حتی تحولات سیاسی اثرگذار باشند. تجربه رویدادهایی از هنگ کنگ تا ایران نشان داده است که این پلتفرم‌ها می‌توانند نقش مهمی در تغییر یا تشدید تحولات اجتماعی ایفا کنند.»
او توضیح داد که به همین دلیل بسیاری از کشورها اجازه گسترش بی‌قید و شرط پلتفرم‌های خارجی را نمی‌دهند و یا به توسعه سکوهای داخلی تکیه می‌کنند. چین نمونه شناخته‌شده‌ای است که زیست دیجیتال خود را بر سکوهای داخلی بنا کرده است. در مقابل، برخی کشورها مانند آمریکا از ظرفیت پلتفرم‌های داخلی خود برای محافظت از داده کاربران و هم‌زمان برای اثرگذاری سیاسی و محتوایی در دیگر کشورها استفاده می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که محدودسازی یا هدایت انتشار محتواهای مغایر با سیاست‌های رسمی نیز بخشی از این رویکرد است.
این پژوهشگر فضای مجازی با اشاره به مسیر مذاکره با پلتفرم‌های بین‌المللی گفت: «با وجود محدودیت‌ها و نیاز به استقلال پلتفرم‌ها، دولت‌ها نمی‌توانند صرفاً به توسعه داخلی یا مسدودسازی اکتفا کنند، زیرا کاربران به تعاملات جهانی نیاز دارند. بنابراین، مذاکرات باید طوری طراحی شود که پلتفرم‌ها ضمن پذیرش قوانین و سیاست‌های کشور، در ازای پایبندی به تعهدات، امکان بهره‌مندی از ظرفیت های موجود در بازار کاربران داخلی را نیز پیدا کنند؛ توافقی که باید برای هر دو طرف منافع ملموس داشته باشد.»
او با اشاره به تجربه توافق‌های فراملی توضیح داد: «در اغلب چارچوب‌های بین‌المللی، چه در حوزه سیاسی و اقتصادی و چه در تنظیم‌گری خدمات سکویی، اصل بر این است که تعهدات و امتیازها مرحله‌به‌مرحله پیش بروند. هر سطح از انطباق، شرط ورود به سطح بعدی و برخورداری از دسترسی یا مزایای بیشتر است. این ساختارِ پله‌ای اجازه نمی‌دهد هیچ پلتفرمی بدون پشتوانه ضمانتی کافی بر زیست دیجیتال مردم مسلط شود.» عرب سرخی تأکید می‌کند این مدل عملاً امکان توقف، بازگشت یا بازنگری در توافق را نیز در اختیار کشورمان می‌گذارد و مانع واگذاری یک‌باره فضای مجازی به یک سکو می‌شود.
هم‌زمان با طرح مجدد بحث مذاکره با تلگرام، عرب سرخی ضمن استقبال از رویکرد دولت برای گفت‌وگو با سکوهای مسدودشده که همچنان کاربران گسترده دارند، هشدار داد: «این مذاکرات تنها در صورتی نتیجه‌بخش خواهد بود که دقیق، مرحله‌ای و همراه با ضمانت‌های اجرایی باشد. عملکرد گذشته تلگرام در همکاری با نهادهای قضایی برخی کشورها از جمله ایران نشان داده که تعهدات اعلام‌شده و اجرای واقعی می‌تواند اختلاف داشته باشد.»
او افزود: «یکی از محورهای ضروری در هر توافق، ایجاد سازوکار پاسخ‌گویی به شکایت‌های رسمی کاربران است؛ شکایت‌هایی که در دستگاه قضایی کشور ثبت می‌شوند و معمولاً شامل کلاهبرداری، سوءاستفاده مالی، توهین و افترا یا فعالیت‌های سازمان‌یافته خارج از چارچوب هستند. اگر چنین سازوکاری وجود نداشته باشد، پلتفرم می‌تواند به محیطی امن برای فعالیت‌های غیرقانونی تبدیل شود.»
ایشان همچنین به اختلاف برداشت کشورها و پلتفرم‌ها از مفاهیمی مانند تروریسم، خشونت سازمان‌یافته و فعالیت‌های مخل امنیت اشاره کرد و گفت: «این مفاهیم باید در متن توافق به‌صراحت تعریف شوند و سازوکارهای سنجش پایبندی پلتفرم به تعهدات نیز مشخص باشد.»
عرب سرخی پژوهشگر فضای مجازی با تأکید بر این‌که رضایت کاربران صرفاً با باز شدن دسترسی به یک سکو حاصل نمی‌شود، هشدار داد: «اگر توافق‌ها دقیق، مرحله‌بندی‌شده و قابل اجرا نباشد، همان سکویی که امروز به‌عنوان پاسخ به مطالبه عمومی باز می‌شود، ممکن است در ادامه به منبع نارضایتی، افزایش شکایات و گسترش تخلفات تبدیل شود.» او تأکید کرد موفقیت هر توافق در گرو توازن منافع دو طرف، امکان پیگیری حقوقی و تضمین واقعی حفاظت از حقوق کاربران است و تنها در این صورت، پلتفرم می‌تواند جایگاه خود را به‌صورت پایدار در زیست بوم دیجیتال کشور پیدا کند