«معجزه آبخیزداری»|10 عرصه کشاورزی شهری در تأمین امنیت غذایی / شهرها چگونه می توانند در جهش تولید بخش کشاورزی موثر باشند؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ امروزه کشاورزی شهری در دنیا برای تحقق امنیت غذایی دارای اهمیت فراوان است. مقصود از کشاورزی شهری، کاشت و تولید محصولات خرد غذایی با روش های آسان، ارزان و با حداقل امکانات است. تولید سبزیجات، صیفی جات و برخی میوه های بومی در مناطق مسونی شهری نه تنها محتمل و انجام شدنی است بلکه بنا بر ضرورت های توسعه شهری امری سودمند و ضروری تلقی می شود. عرصه های کشاورزی شهری که می توانند نقش موثری در جهش تولید در بخش کشاورزی و تأمین خودکفایی و امنیت غذایی داشته باشند، عبارت است از:

1- کشت در حیات خلوت یا بالکن

از انواع کشاورزی شهری، کشت در حیات خلوت یا بالکن است؛ در چندین کشور آسیایی و خاورمیانه و شمال آفریقا بسیاری از خانوارها در پشت بام و بالکن های بزرگ خانه های خود برای غنی سازی رژیم های غذایی خانواده با سبزیجات تازه، صرفه جویی در هزینه های غذا و کسب درآمد اضافی، مواد غذایی و گیاهانی را در حیات خلوت و بالکن های خانه پرورش می دهند. محصولات این گلخانه ها در خانواده مصرف می شود و در برخی مواقع به دوستان و همسایگان هدیه داده می شود. در اکثر موارد از وسایل و امکانات ساده برای تولید مانند گلدان های سفالی، سطل، جعبه، قفسه و میزهای پر از خاک، مخلوط خاک و کمپوست برای رشد و پرورش گیاه استفاده می شود.

از همین پرونده بیشتر بخوانید:

2- بوستان در حاشیه خیابان

بعضی خیابان ها به صورتی طراحی می شوند که کاربرد چند گانه داشته باشند یعنی در کنار استفاده معمول کاربرد تفریحی و کشت محصولات کشاورزی نیز دارند. این بوستان های محلی معمولا توسط شهرداری محلی اداره می شود.

3- باغ مشارکتی

منظور باغی است که توسط گروهی از دوستان و همسایگان به منظور پرورش سبزیجات و گل ها و فراهم کردن فرصت هایی برای تعاملات اجتماعی سازنده و تفریح به صورت اشتراکی ساخته می شود. هدف باغ های مشارکتی لزوما رشد گیاهان نیست، بلکه ممکن است با هدف ایجاد فضای مطبوع، تفریح، ایجاد تنوع زیستی یا باغداری درمانی تاسیس شوند. ایجاد این باغ ها چند هدف را دنبال می کند از جمله این اهداف می توان به باز آفرینی فضاهای شهری بلااستفاده، پایداری محیط زیستی، افزایش تنوع زیستی در محیط زیست شهر اشاره نمود. باغ های مشارکتی ابزاری ارزان قیمت اما بسیار کارا در اختیار مدیران شهری است که می تواند با ارایه کارکردهای چندگانه خود نقشی تعیین کننده در افزایش کیفی زندگی شهری و جهش تولید در بخش کشاورزی ایفا کند.

4- باغ های فامیلی

باغ های فامیلی عبارت است از اراضی متمرکز در یک ناحیه ای در شهر یا حاشیه شهر که از چند تا صدها قطعه اراضی کوچک تشکیل شده اند و توسط افراد و یا خانواده ها اداره می شوند. در این باغ های فامیلی قطعات اراضی به صورت جداگانه مورد کشت و زرع و باغبانی قرار می گیرند. این باغ ها کارکرد گوناگون فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی در ساختار کالبدی شهر و محیط اطراف آن دارند. در این باغ ها علاوه بر فعالیت اقتصادی و تولید کوچک مقیاس کشاورزی و باغداری و ایجاد فضای مناسبی برای گذران اوقات فراغت برای خانواده می باشند.

5- گلخانه ها

گلخانه به فضای محدودی اطلاق می شود که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشد گیاهان از نواحی مختلف در سراسر سال داشته باشند. طبق این تعریف از جمله عملکرد گلخانه، فراهم کردن شرایط محیطی لازم و مورد نیاز محصولی معین است. گلخانه ها بر حسب اینکه چه نوع مصالح ساختمانی در آنها بکار برده شده است به نوع ثابت و متحرک تقسیسم بندی می شوند. گلخانه های ثابت، به گلخانه هایی گفته می شود که مصالح ساختمانی بکار رفته در آنها از جنس پایدار و بادوام باشد.

6- بام سبز

بام های سبز نوع خاصی از کشاورزی شهری هستند که بخشی از مدیریت و کنترل سیلاب های شهری نیز محسوب و باعث کاهش رواناب های سطحی از طریق بهبود نسب نفوذ به رواناب می شوند. بام های سبز به عنوان موثرترین راه حل مبارزه با رواناب های شهری ناشی از سطوح غیرقابل نفوذ مطرح می باشد. مطالعه ای نشان داده است که در صورتی که تنها 6 درصد بام های تورنتو سبز شوند و تنها 10 درصد از این بام ها مواد غذایی پرورش دهند، در حدود 4.7 میلیون کیلوگرم محصول در سال تولید می شود.

7- دیوارهای سبز

دیوار سبز دیوار آزاد یا ایستاده ای که به طور نسبی یا به طور کامل با پوشش گیاهی پوشیده شده است. از فضای دیوارهای داخلی و خارجی برای رشد گیاهان تزیینی و مواد خوراکی استفاده می شود. این روش به محیط شهری و خانگی زیبایی خاصی می بخشد. دیوارهای سبز بسیار باشکوه هستند؛ کاربرد آنها در بام های سبز نمای دلنشینی را ایجاد می کند که صرفنظر از مزایای زیست محیطی اش، همگان می توانند از آن لذت ببرند.

8- کشاورزی عمومی

کشاورزی عمودی به عنوان بخشی از کشاورزی شهری به روش کاشت گیاهان در گلخانه (آسمان خراش ها) یا فضاهایی که به طور عمودی در آنها تعبیه شده است اطلاق می شود. ایده مدرن کشاورزی عمودی از تکنیکی مشابه گلخانه های شیشه ای بهره می برد که در آنها می توان با نور طبیعی خورشید میزان نور مصنوعی را افزایش داد مزارع عمودی قصد دارند تا از بروز مشکلات طبیعی در تولید محصولات غذایی در صدها کیلومتر از مراکز جمعیت مناطق مستعد خشکسالی و بیماری ها که مصرف خواهند شد جلوگیری کنند.

9- پرورش احشام در مقیاس کوچک

یکی دیگر از عرصه های کشاورزی شهری، پرورش احشام در مقیاس کوچک است؛ به دلیل افزایش جمعیت و نیاز مردم به گوشت و فرآورده های دامی و همچنین تغییر سبک زندگی از روستا به شهرنشینی برخی از مردم برای ایجاد اشتغال و همچنین تامین نیاز سایرین پرورش دام و طیور را در اطراف شهرها در مقایس های کوچک و بزرگ راه اندازی کرده اند.

10- آکواپونیک

آکواپونیک عبارت است از هر نوع فعالیت کشاورزی که پرورش هر گونه حیوان اعم از دام و آبزی را در محیط های محدود و مختلف فراهم می کند. روش آکواپونیک صرفه جویی مصرف آب را به دنبال دارد چرا که از یک منبع آب برای دو محصول (مثلا گیاهان زینتی و ماهی) استفاده می شود.