معدود رفتارهای خارج از عرف و قانون، مدیریت دانشگاه‌ها را دشوار کرد / احیای جامعه‌پذیری در دانشگاه و آموزش‌وپرورش

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، دانشگاه‌های تهران و برخی شهر‌های ایران سال تحصیلی 1401 را با اعتراض‌هایی نسبت به حادثه تاسف‌بار درگذشت دختری جوان به نام "مهسا (ژینا) امینی"، آغاز کردند که در ابتدا بیشتر در فضای دانشگاهی و با رعایت نسبی چارچوب‌ها به وقوع پیوست، ولی در ادامه با سوءاستفاده برخی عوامل خارجی به زمینه‌ای برای رفتار‌های هنجارشکنانه تبدیل شد و اوج آن در اعتراضات یکشنبه (10مهر) برخی دانشجویان و گروه‌های دانشجویی در دانشگاه صنعتی شریف رخ داد که شماری از عناصر بیگانه از فرصت اعتراض دانشجویان بهره‌برداری کردند. با وجود این، روسای دانشگاه‌های مختلف، وزیر علوم و معاونان آن و نهاد رهبری در دانشگاه‌ها ضمن تاکید بر رعایت قوانین، اعتراض‌ها در چارچوب شئون دانشگاه‌ها را به رسمیت شناخته و در مواردی که دانشجویان بازداشت شدند، با تلاش از ادامه بازداشت آن‌ها جلوگیری کردند به طوری که امروز (سه‌شنبه، 19 مهر) که حدود سه هفته از اعتراض‌ها می‌گذرد کمتر دانشگاهی دانشجوی بازداشتی دارد و روند برگزاری کلاس‌ها در دانشگاه‌های مختلف به سمت عادی‌شدن می‌رود.

عبدالحسین کلانتری در مورد وظیفه دانشگاه‌ها در این ایام با توجه به اعتراض‌ها گفت: دانشگاه پویاترین و سرزنده‌ترین نهاد کشور است. زیرا در آن ترکیب بی‌نظیری از جوانی، آرمانگرایی، دغدغه‌مندی، مسئولیت اجتماعی و جستجوگری وجود دارد؛ بنابراین دانشگاه پررویدادترین نهاد کشور نیز هست، به طوری که شاید هیچ نهاد و سازمانی در کشور به اندازه دانشگاه‌ها رویداد‌های علمی، فناوری، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، دینی، کارآفرینی و دیگر رویداد‌ها را نداشته باشند. وی ادامه داد: این رویداد‌ها عموما توسط خود دانشجویان و در قالب گروه‌های مختلف دانشجویی توسط تشکل‌های دانشجویی، انجمن‌های علمی، هیات‌های مذهبی، کانون‌های فرهنگی و هنری و مانند آن برگزار می‌شود. جشنواره ها، همایش‌ها، اردوها، نشست‌های علمی، مناظرات سیاسی و برنامه‌های فرهنگی نمونه‌های مرسوم و پرتکرار این رویدادهاست.

اعتراض در دانشگاه‌ها موضوع نادری نبوده و نیست معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم اعتراض را هم نمونه‌ای از این فعالیت‌ها دانست و گفت: اگرچه اعتراض‌ها فراوانی زیادی ندارد، همواره در دانشگاه‌ها وجود داشته و مرسوم بوده و از این حیث موضوع پیچیده و نادری نبوده و نیست.

وی تاکید کرد: بر همین اساس همواره تاکید داشته و کماکان داریم که فعالیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در دانشگاه باید توسط دانشجویان و مجموعه‌های دانشجویی صورت گیرد و کار‌ها تا حد امکان به آن‌ها واگذار شود. زیرا این فعالیت‌ها و برنامه‌ها عنصر اصلی جامعه پذیری دانشجویان است و آن‌ها را برای ورود به جامعه و پذیرش نقش‌های اساسی آماده می‌کند. کلانتری تصریح کرد: دانشجویان آینده سازان جامعه هستند. البته ممکن است این دانشجو‌ها و گروه‌های دانشجویی دچار خطا شوند، اما اولا باید سعی کرد با مشورت‌های مناسبی که صورت می‌گیرد از میزان خطا‌ها کاست و اگر دچار خطا می‌شوند، هزینه خطا را کاهش داد و فرصتی فراهم کرد که این خطا‌ها جبران شود. وی ادامه داد: در نهایت قواعد و آیین‌نامه‌های مناسب برای تنظیم گری فضای فرهنگی و اجتماعی دانشگاه وجود دارد که می‌شود از آن‌ها استفاده کرد. ضمن آنکه هزینه خطای دانشجو در محیط دانشگاه به مراتب کمتر از خطای او در خارج از محیط دانشگاه است و یادگیری و تجربه اندوزی را برای او همراه خواهد داشت.

فرآیند‌های جامعه‌پذیری را در دانشگاه و آموزش و پرورش باید احیا کرد معاون وزیر علوم گفت: در ماجرای اخیر هم تحول و مدارا و هم هدایت دانشجویان معترض به چارچوب‌های قانونی و اخلاقی و متناسب با شئونات دانشگاه مورد سفارش قرار گرفت و روسا و معاونین دانشگاه‌ها همکاری خوبی در این زمینه داشتند. حتی در مواردی که این اعتراضات با تحرکات خارج از قانون و اخلاق همراه شد، سعی بر اغماض و تحمل و مدارا بوده است.

استاد دانشگاه تهران تاکید کرد: بخش زیادی از این رفتارها، چنانکه بار‌ها و بار‌ها نیز قبلا بیان شده ناشی از اختلال در فرآیند‌های جامعه پذیری در نتیجه همه‌گیری کرونا و مجازی شدن مدارس و دانشگاه‌ها بوده است؛ بنابراین باید فرآیند‌های جامعه پذیری را در آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها مجددا احیا و تقویت کرد. کماکان معتقدیم و به دانشگاه‌ها تاکید کردیم؛ ظرفیت‌های خوبی در دانشگاه‌ها برای مدیریت فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی و سیاسی دانشگاه‌ها وجود دارد که باید از آن‌ها استفاده کرد و این نکته مورد پذیرش نهاد‌های بیرون از دانشگاه قرار گرفته است. همچنین به دانشجویان، مجموعه‌های دانشجویی و حتی معترضان تاکید می‌کنیم از ظرفیت‌های قانونی موجود استفاده و برنامه‌ها و فعالیت‌های خود را با استفاده از این فرصت‌ها پیگیری کنند تا دانشگاه از نظم، قانون و علم‌آموزی و پژوهش خارج نشود. کلانتری در مورد نقش تشکل‌ها و مجموعه‌های دانشجویی و کمک به روشنگری به‌ویژه در موقعیت‌هایی مشابه موقعیت فعلی گفت: نقش مجموعه‌های دانشجویی تمرین فعالیت گروهی، پرورش مسئولیت اجتماعی و هدایت و پیگیری علائق و آرمان‌ها و سلایق دانشجویی است؛ بنابراین مجموعه‌ها حکم نهاد‌های مدنی و حلقه‌های میانی را در دانشگاه دارند.

کلانتری گفت: به همین علت در پساکرونا تمام سعی ما این بوده و هست و مکرر به مسئولان دانشگاه ابلاغ کردیم این مجموعه‌های دانشجویی را احیا کرده و توسعه دهند. منظورم تشکل‌های دانشجویی و اسلامی، کانون‌های فرهنگی و هنری، انجمن‌های علمی و مانند آن‌ها است.

از ظرفیت کرسی‌های آزاداندیشی و مناظرات استفاده شود وی خاطرنشان کرد: اگر این مجموعه‌ها فعال شوند و در چارچوب قانون فعالیت‌های خود را گسترش دهند، دانشگاه در عین سرزندگی و پویایی و نشاط، همراه با نظم و آرامش خواهد بود. ظرفیت‌های کرسی‌های آزاداندیشی، مناظرات و سخنرانی و نقد ظرفیت‌های خوبی است که در اختیار مجموعه‌های دانشجویی و دانشجویان و حتی اساتید قرار دارد. باید فضای گفت و گویی میان اساتید با یکدیگر، اساتید با دانشجویان و دانشجویان با دانشجویان را فعال کرد همچنانکه مقام رهبری تاکید داشتند باید حضور مسئولان در دانشگاه و تقویت فرهنگ پاسخگویی و تبیین به طور جدی دنبال شود. معاون وزیر علوم گفت: به هر حال، دانشجو فردی آرمانگرا و نسبت به محیط پیرامون خود و مسائل جامعه همچون ارزش‌ها و آرمان‌هایی نظیر آزادی، عدالت، استقلال و حق طلبی حساس است، اما آنچه مهم است پیگیری این مطالبات و آرمان‌ها در چارچوب قانون و با اتکا به عقلانیت است و نه با اتکای صرف بر هیجانات و احساسات و داده‌ها و تحلیل‌های غلط. از قضا دانشجو به خاطر حضور در محیط عقلانی و علمی دانشگاه بیش از بسیاری گروه‌ها امکان تحلیل دقیق و علمی وقایع و پدیده‌ها را دارد و باید از این فرصت بی‌نظیر به نحو احسن استفاده کرد. وی در پاسخ به این سوال که دانشجویان چطور می‌توانند صف خود را از اغتشاشگران جدا کنند، اظهار داشت: تنها عاملی که جامعه را نظم می‌بخشد و دانشگاه را در مسیر خود قرار می‌دهد قانون است و اگر قانون مورد خدشه قرار گیرد، هیچ کس نفع و سودی نخواهد برد الا دشمنان و معاندین این مرز و بوم. کلانتری گفت: اساسا خروج از مدار قانون هر فعلی را مجاز می‌کند؛ بنابراین این رویه حتی به نفع قانون شکنان هم نیست. خشونت موجب افزایش خشونت می‌شود و صد البته از جمعیت هوادار معترضان نیز خواهد کاست. کمااینکه در همین مدت، با افزایش خشونت کلامی و رفتاری برخی دانشجویان، بسیاری از دانشجویان صف خود را از آن‌ها جدا کردند؛ بنابراین قانون ممیز است و دانشگاهیان باید به قانون توجه کرده و در آن مسیر گام بردارند. فصل ممیز قانون است.