معرفی 13 مستند که در استان‌ها ساخته می‌شوند / چرا باید سوژه‌های خارج از پایتخت روایت شوند؟
گزارش مرکز گسترش سینمای مستند بیانگر آن است که در سال 1401، 13 فیلم مستند در استان‌ها کلید خورده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی دو سالی است که مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی یکی از سیاست‌های خود را بر توسعه ساخت مستند در استان‌ها قرار داده و تلاش کرده ضمن تعامل با مستندسازان شهرستانی، سوژه‌های خوبی که در این مناطق وجود دارد را در قالب فیلم مستند به تصویر بکشد.
سیدمجید رحیمی مدیر تحقیقات و پژوهش مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویا نمایی پیشتر در گفت‌وگویی با تسنیم اشاره کرده بود که از اواخر سال 1399 تا پایان سال 1401، حدود 39 قرارداد تولید مستند در استان‌ها منعقد شده است که تعدادی از این مستندها تولید شده و بقیه در مرحله تولید قرار دارد.
از جمله مستندهای تولید شده در استان‌ها که در جشنواره سینما حقیقت اخیر درخشیدند، می‌توان به مستندهای «پسر کوهستان» از ایلام، «مه لقا» و «راه پر ستاره» از استان البرز اشاره کرد که نامزد دریافت جایزه نیز شدند.
تشریح شیوه‌های حمایت از تولید مستندهای استانی / تغییر رویکرد مرکز گسترش در مقوله "پژوهش مستند"براساس گزارشی که مرکز گسترش منتشر کرده، در سال 1401، 13 قرارداد استانی برای تولید مستند منعقد شده است. این مستندها در ژانرهای زنان، زیست‌بوم، اجتماعی و دفاع مقدس بوده و همگی مراحل تولید را پشت سر می‌گذارند.
در بخش مستندهای مربوط به زنان، فیلم‌های «دارکوب» و «زیستن» به چشم می‌خورد و مستندهای «گل بهار»، «تعزیه در سیستان»، «آواز گمشده»، «جمع المال»، «کیمیاگر»، «ترانه فرش» و «وه زن» در ژانر مستندهای زیست بوم تولید شده‌اند.
«حرامی عیار» و «لاو» مستندهای اجتماعی تولید شده استانی در مرکز گسترش‌اند و مستندهای «بی‌خوابی» و «نامعادلانه» نیز در ژانر دفاع مقدس ساخته شده‌اند.
شیوه حمایت از مستندسازان استانی چگونه است؟
یکی از سؤال‌های مهمی که مطرح است این است که شیوه حمایت از مستندسازان فعال در استان‌ها چگونه است؟ رحیمی اشاره کرده بود که سازمان سینمایی تفاهم‌نامه‌ای با ادارات کل ارشاد استان‌ها امضا کرده و بودجه‌ای برای این موضوع تخصیص داده و مرکز گسترش سینمای مستند به عنوان مجری این موضوع انتخاب شده است.
به گفته وی، بخشی از بودجه توسط مرکز گسترش تأمین می‌شود و بخشی از هزینه تولید را اداره‌کل ارشاد استان مربوطه تقبل می‌کند. البته در مواردی که سهم استان‌ها محقق نمی‌شود، 100 درصد هزینه تولید توسط مرکز گسترش تأمین می‌شود. شیوه‌نامه حمایت از تولیدات استانی نیز در سایت مرکز گسترش قابل مشاهده است.
مقتضیات ساخت مستند در استان‌ها چیست؟
به نظر می‌رسد که سیاست توجه به ساخت مستند در استان‌ها و حمایت از مستندسازان شهرستانی ادامه خواهد داشت. البته در این بین باید به چند نکته دقت داشت؛ اولاً استان‌های مختلف کشورمان که پیوندخورده با اقوام اصیل ایرانی است، پُر از سوژه‌های نابی است که هر کدام می‌تواند دستمایه ساخت یک مستند قرار گیرد، اما از سویی دیگر، همین سوژه اگر توسط یک کارگردان غیرحرفه‌ای و کم تجربه‌تر ساخته شود، باعث از دست رفتن آن سوژه می‌شود و دیگر فیلمسازان نمی‌توانند در آینده سراغش بروند. بنابراین به نظر می‌رسد که انتخاب یک کارگردان قوی برای ساخت این سوژه‌ها امری مهم است.
ثالثاً توجه محتوایی به این مستندها امری مهم و ضروری است. در این مسیر، به نظر می‌رسد که ادارات کل ارشاد استان‌ها می‌توانند به خوبی این کار را مدیریت کنند، چرا که به دلیل مجاورت جغرافیایی به سوژه‌ها اشراف خوبی بر آنها دارند.
در نهایت اینکه ظرفیت بسیار خوبی در استان‌ها وجود دارد که هر کدام می‌تواند دستمایه ساخت یک مستند قرار گیرد، این فیلم‌ها بیانگر فرهنگ غنی و آداب و رسوم اصیل بخشی از مردم ایران است و بدون شک می‌تواند یک سند تصویری غیرقابل انکار برای سیاه‌نمایی غربی‌ها و ارائه تصاویر وارونه از ایران در رسانه‌های آنها باشد.