مقام حضرت عباس (ع) در بیان ائمه

به گزارش مشرق، عباس بن علی بی ابی‌طالب در سال 26 قمری دیده به جهان گشود. ایشان پنجمین فرزند امیرالمؤمنین است. عباس علیه‌السلام از دامن زنی متولد می‌شود که وعده شرافت و بزرگی او از مدت‌ها پیش به پدرش «حزام» داده شده بود و فاطمه ام‌البنین انوار نورانی ماه منیرش عباس و سه ستاره دیگرش جعفر و عثمان و عبدالله را در عالم رؤیا مشاهده کرده بود. توصیه و سفارش ام‌البنین به فرزندانش برای حمایت و جانفشانی بی قید و شرط در راه امامشان، دعای خیری است که مادر در حق اولاد خود بدرقه راه کاروان کربلا می‌کند. مهم‌ترین فراز زندگی حضرت عباس (ع)، حضور در واقعه کربلا و شهادت در پیشگاه اباعبدالله علیه‌السلام است. درباره زندگی و احوالات آن بزرگوار تا قبل از محرم سال 61 اطلاعات چندانی وجود ندارد، جز آنکه بر اساس برخی گزارش‌ها، در جنگ صفین حضور داشته است.

اما آنچه بر آن وجود مقدس ارزش می‌بخشد، صرفا به حسب و نسب ایشان نبود، بلکه به ادب، تواضع، تبعیت و اطاعت محض در قبال امام عصر خویش بود. ارزش جناب عباس بسته به ویژگی‌های قرآنی ایشان است، آنجا که خداوند از زبان پیامبر صلی‌الله علیه و آله می‌فرماید «قل ان کنتم تحبون الله فاتبعونی یحببکم الله؛ اگر خدا را دوست دارید، از من تبعیت کنید، در این صورت خدا هم شما را دوست خواهد داشت.» (31 آل‌عمران) حضرت عباس اینچنین رفتار کرد؛ یعنی حب خداوند را در گروی تبعیت از خلیفه رسول و خلیفالله دانست و در این موضوع بیشترین عزم و بصیرت را از خود نشان داد تا آنجا که به مقام قمر الحسینی دست یافت. از این جهت جایگاهی نزد خداوند یافت که برترین خوبان در حسرت آن بسر می‌برند.

امام صادق درباره شخصیت عموی گرامی خویش، بر مقام آسمانی عباس (ع) اشاره کرده، می‌فرماید «کان عمنا العباس بن علی نافذ البصیر صلب الایمان جاهد مع أبی عبدالله و أبلی بلاء حسنا و مضی شهیدا؛ عموی ما عباس بن علی بصیرتی نافذ و ایمانی استوار داشت، در محضر اباعبدالله جهاد کرد و در راه حضرتش جانبازی و ایثار کرد و به شهادت رسید.» یا آن حضرت در بخشی از زیارتنامه منسوب به ایشان فرمود «حشرک مع النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حسن أولئک رفیقا أشهد أنک لم تهن و لم تنکل و أنک مضیت علی بصیر من أمرک مقتدیا بالصالحین و متبعا للنبیین؛ خدا تو را با پیامبران و صدیقان و شهدا و صالحان محشور کند؛ آنها خوب رفیقانی هستند، شهادت می‌دهم که تو سستی نورزیدی و باز نایستادی و بر آگاهی از کار خویش و در حال پیروی از صالحان و پیروی از پیامبران از دنیا رفتی.» این فراز از کلام امام صادق علیه‌السلام اشاره‌ای به آیه69 سوره نساء است.

 و من یطع الله و الرسول فأولئک مع الذین أنعم الله علیهم من النبیین و الصدیقین و الشهداء و الصالحین و حسن أولئک رفیقا. و کسانی که از خدا و پیامبر اطاعت کنند، در زمره کسانی از پیامبران و صدیقان و شهیدان و صالحان خواهند بود که خدا به آنان نعمت [ایمان و اخلاق و عمل صالح] داده؛ و اینان نیکو رفیقانی هستند.

یا در تاریخ است امام حسین علیه‌السلام در روز عاشورا بر بالین برادرش عباس چنین دعا کرد «جزاک الله خیرا یا أخی، لقد جاهدت فی الله حق جهاده؛ برادرم، خداوند به تو پاداش نیک بدهد، تو در راه خدا به طور کامل جهاد کردی». امام سجاد نیز در بیان مقام ایشان فرمود «و ان للعباس عند الله تبارک و تعالی منزل یغبطه بها جمیع الشهداء یوم القیام؛ برای عباس در پیشگاه خداوند بزرگ مقامی است که همه شهدا بر آن غبطه می‌خورند.» (الأمالی (للصدوق)، ص463)