مهمترین اعمال شب و روز نیمه شعبان

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از مهمترین شب‌ها و روزهای سال، شب و روز نیمه شعبان است که در آن میلاد سراسر خیر و برکت حضرت بقیه‌الله الاعظم امام زمان ارواحنا فداه اتفاق افتاده است. این شب به اندازه‌ای سرنوشت‌ساز و مهم است که ائمه اطهار علیهم السلام آن را در کنار شب قدر قرار داده و از آن به عنوان مقدمه‌ای برای شب قدر در تقدیر امور خلایق و تقسیم رزق مادی و معنوی یاد کرده‌اند.

پیامبر اکرم (ص) در مورد اهمیت شب نیمه شعبان و احیا داشتن آن فرموده‌اند: «أَمَا خِیَارُهُ مِنَ اللَیَالِی فَلَیَالِی الجُمَعِ، وَ لَیلَهُ النِصفِ مِن شَعبَانَ وَ لَیلَهُ القَدرِ وَ لَیلَتَا العِیدِ» یعنی شب‌های برگزیده سال جمعه، شب نیمه شعبان، لیله القدر و دو شب عید (فطر و قربان) است.

در کتاب مفاتیح الجنان نیز در این باره نوشته شده است: شب نیمه شعبان شب بسیار مبارکی است، از امام صادق (ع) روایت شده که از امام باقر (ع) از فضیلت شب نیمه شعبان سؤال شد، ایشان فرمود: این شب پس از شب قدر برترین شب‌هاست. در این شب خدا فضل خود را بر بندگان سرازیر می‌کند، و آنان را به بخشش و کرم خویش می‌آمرزد، پس در تقرب جستن به‌سوی خدای تعالی در آن بکوشید، آن شبی است که خدا به ذات مقدس خود سوگند یاد کرده، که سائلی را از درگاه خویش با دست خالی بازنگرداند مادام که انجام معصیتی را درخواست نکند و شب نیمه شعبان شبی است که حق تعالی آن را برای ما قرار داد.

اعمال شب نیمه شعبان

برای این شب چند عمل توصیه شده است:

اول:

غسل کردن که باعث تخفیف گناهان است.

دوم:

شب‌زنده‌داری به نماز، دعا و استغفار، چنانکه امام زین‌العابدین علیه‌السلام انجام می‌دادند و در روایت آمده: هرکه این شب را به راز و نیاز و عبادت بپردازد دل او نمیرد در روزی که دل‌ها بمیرند.

سوم:

زیارت امام حسین علیه السلام که افضل اعمال این شب است و باعث آمرزش گناهان است و هرکه میل دارد ارواح 124 هزار پیامبر با او دست آشنایی دهند، در این شب، امام حسین علیه السلام را زیارت کند.

کمترین حد زیارت آن حضرت آن است که بر بالای بامی برود و به جانب راست و چپ نظر کند، سپس سر به‌طرف آسمان برآورد و با این کلمات حضرت را زیارت کند: «السَلامُ عَلَیکَ یَا أَباعَبدِالله، السَلامُ عَلَیکَ وَرَحمَهُ الله وَبَرَکاتُهُ».

چهارم:

خواندن دعایی که شیخ و سید نقل کرده‌اند و به‌منزله زیارت امام زمان صلوات الله علیه است:

اللهُمَ بِحَقِ لَیلَتِنا هذِهِ وَمَولُودِها وَحُجَتِکَ وَمَوعُودِهَا، الَتِی قَرَنتَ اِلی فَضلِها فَضلاً، فَتَمَت کَلِمَتُکَ صِدقاً وَعَدلاً، لَامُبَدِلَ لِکَلِماتِکَ، وَلَامُعَقِبَ لِآیاتِکَ، نُورُکَ المُتَأَلِقُ، وَضِیاؤُکَ المُشرِقُ، وَالعَلَمُ النُورُ فِی طَخیاءِ الدَیجُورِ، الغائِبُ المَستُورُ جَلَ مَولِدُهُ، وَکَرُمَ مَحتِدُهُ، وَالمَلائِکَهُ شُهَدُهُ، وَاللهُ ناصِرُهُ وَمُؤَیِدُهُ، اِذا آنَ مِیعادُهُ، وَالمَلائِکَهُ أَمدادُهُ، سَیفُ اللهِ الَذِی لَایَنبُو، وَنُورُهُ الَذِی لَایَخبُو، وَذُوالحِلمِ الَذِی لَایَصبُو، مَدارُ الدَهرِ، وَنَوامِیسُ العَصرِ، وَوُلاهُ الأَمرِ، وَالمُنَزَلُ عَلَیهِم مَا یَتَنَزَلُ فِی لَیلَهِ القَدرِ، وَأَصحابُ الحَشرِ وَالنَشرِ، تَراجِمَهُ وَحیِهِ، وَوُلاهُ أَمرِهِ وَنَهیِهِ؛

خدایا به‌حق این شب و مولود در آن و به‌حق حجتت و موعود او که به فضیلتش فضیلت دیگری را قرین کردی، پس کامل شد کلمه‌ات به راستی و عدالت، برای کلماتت دگرگون‌سازی نیست و برای آیاتت پس‌زننده‌ای نمی‌باشد، نور درخشانت و پرتو فروزانت و نشانه روشنت در شب تاریک، آن غایب پوشیده از نظر که عظیم بوده ولادتش و شریف است اصل و نسبش، فرشتگان گواه اویند و خدا یاور و تأییدکننده‌اش، آنگاه که وعده ظهورش در رسد و فرشتگان مددکاران اویند، شمشیر خداست که کند نشود و نور حق است که خاموش نگردد و با بردباری است که کاری بی‌منطق انجام ندهد، مدار روزگار است. [پدرانش] نوامیس عصر و متولیان حکومت حق‌اند، نازل شده بر آنان آنچه در شب قدر نازل می‌شود، اصحاب حشر و نشرند و مفسران وحی خدا و والیان امر و نهی حق؛

اللهُمَ فَصَلِ عَلَی خاتِمِهِم وَقائِمِهِمُ المَستُورِ عَن عَوالِمِهِم. اللهُمَ وَأَدرِک بِنا أَیَامَهُ وَظُهُورَهُ وَقِیامَهُ، وَاجعَلنا مِن أَنصارِهِ، وَاقرِن ثارَنا بِثارِهِ، وَاکتُبنا فِی أَعوانِهِ وَخُلَصائِهِ، وَأَحیِنا فِی دَولَتِهِ ناعِمِینَ، وَبِصُحبَتِهِ غانِمِینَ، وَبِحَقِهِ قائِمِینَ، وَمِنَ السُوءِ سالِمِینَ، یَا أَرحَمَ الرَاحِمِینَ، وَالحَمدُ لِلهِ رَبِ العالَمِینَ، وَصَلَواتُهُ عَلَی سَیِدِنا مُحَمَد خاتَمِ النَبِیِینَ وَالمُرسَلِینَ وَعَلَی أَهلِ بَیتِهِ الصَادِقِینَ وَعِترَتِهِ النَاطِقِینَ، وَالعَن جَمِیعَ الظَالِمِینَ، وَاحکُم بَینَنا وَبَینَهُم یَا أَحکَمَ الحاکِمِینَ؛

خدایا! بر خاتم و قائمشان که پوشیده از عوالم ایشان است درود فرست. خدایا! ما را به درک ایام او و ظهور و قیامش نائل فرما و از یارانش قرارمان ده و خون‌خواهی ما را به خون‌خواهی او قرین کن و ما را در شمار یاران و دلدادگانش ثبت فرما و در دولتش شاد و خرم زنده بدار و از هم‌نشینی‌اش بهره‌مند ساز و برپادارنده حقش قرارمان ده و از بدی‌ها به‌سلامت بدار، ای مهربان‌ترین مهربانان و سپاس خدای را پروردگار عالمیان و درودهای بی‌پایان خدا بر آقایمان محمد خاتم پیامبران و رسولان و بر اهل‌بیت راست‌گو و خاندان حق‌گویش باد و خدایا، لعنت فرست بر همه ستمکاران و بین ما و بین آنان داوری کن، ای داورترین داوران.

پنجم:

شیخ از اسماعیل‌بن فضیل هاشمی روایت کرده که گفت: حضرت صادق علیه السلام این دعا را به من تعلیم داد که آن را در شب نیمه شعبان بخوانم:

اللهُمَ أَنتَ الحَیُ القَیُومُ العَلِیُ العَظِیمُ الخالِقُ الرَازِقُ المُحیِی المُمِیتُ البَدِیءُ البَدِیعُ، لَکَ الجَلالُ، وَلَکَ الفَضلُ، وَلَکَ الحَمدُ، وَلَکَ المَنُ، وَلَکَ الجُودُ، وَلَکَ الکَرَمُ، وَلَکَ الأَمرُ، وَلَکَ المَجدُ، وَلَکَ الشُکرُ، وَحدَکَ لاشَرِیکَ لَکَ، یَا واحِدُ یَا أَحَدُ یَا صَمَدُ یَا مَن لَم‌یَلِد وَلَم‌یُولَد وَلَم‌یَکُن لَهُ کُفُواً أَحَد، صَلِ عَلَی مُحَمَد وَ آلِ مُحَمَد وَاغفِر لِی وَارحَمنِی وَاکفِنِی مَا أَهَمَنِی وَاقضِ دَینِی، وَ وَسِع عَلَیَ فِی رِزقِی، فَاِنَکَ فِی هذِهِ اللَیلَهِ کُلَ أَمر حَکِیم تَفرُقُ، وَمَن تَشاءُ مِن خَلقِکَ تَرزُقُ، فَارزُقنِی وَأَنتَ خَیرُ الرَازِقِینَ، فَاِنَکَ قُلتَ وَأَنتَ خَیرُ القائِلِینَ النَاطِقِین: (وَ سئَلُوا اللهَ مِن فَضلِهِ) فَمِن فَضلِکَ أَسأَلُ، وَ اِیَاکَ قَصَدتُ، وَابنَ‌نَبِیِکَ اعتَمَدتُ وَلَکَ رَجَوتُ، فَارحَمنِی یَا أَرحَمَ الرَاحِمِین؛

خدایا، تویی زنده، به خود پاینده، برتر، بزرگ، آفریننده روزی‌بخش، زندگی‌بخش، میراننده، آغازکننده، پدیدآورنده، بزرگی توراست، برتری توراست، سپاس از آن توست، نعمت و جود، کرم و فرمان، بزرگواری و شکر تنها توراست، یگانه‌ای، شریکی برای تو نیست، ای یگانه‌، ای یکتا، ای مقصود خلق، ای آن‌که نزاده و زاده نشده و برایش همتایی نبود، بر محمد و خاندان محمد درود فرست و مرا بیامرز و به من رحمت آر و نیازهای مهم مرا کفایت فرما، بدهکاری‌ام را ادا کن، روزی‌ام را وسعت ده، به‌درستی که تو در این شب هر کار استواری را مقدر می‌کنی و هرکه از خلق خود را بخواهی روزی می‌دهی، پس مرا روزی ده که تو بهترین روزی‌دهندگانی، تو گفتی و تو بهترین گوینده و سخنگویی: «از فضل خدا بخواهید» بنابراین از فضلت می‌خواهم و تو را قصد کردم و به فرزند پیامبرت اعتماد کردم و به تو امید بستم، بر من رحم کن، ای مهربان‌ترین مهربانان.

ششم:

دعایی را بخواند که حضرت رسول (ص) در این شب می‌خواند:

اللهُمَ اقسِم لَنا مِن خَشیَتِکَ مَا یَحُولُ بَینَنا وَبَینَ مَعصِیَتِکَ، وَمِن طاعَتِکَ مَا تُبَلِغُنا بِهِ رِضوانَکَ، وَمِنَ الیَقِینِ مَا یَهُونُ عَلَینا بِهِ مُصِیباتُ الدُنیا. اللهُمَ أَمتِعنا بِأَسماعِنا وَأَبصارِنا وَقُوَتِنا مَا أَحیَیتَنا وَاجعَلهُ الوارِثَ مِنَا، وَاجعَل ثارَنا عَلَی مَن ظَلَمَنا، وَانصُرنا عَلَی مَن عادانا، وَلَاتَجعَل مُصِیبَتَنا فِی دِینِنا، وَلَاتَجعَلِ الدُنیا أَکبَرَ هَمِنا وَلَامَبلَغَ عِلمِنا، وَلَاتُسَلِط عَلَینا مَن لَایَرحَمُنا، بِرَحمَتِکَ یَا أَرحَمَ الرَاحِمِینَ؛

خدایا، از خشیتت چنان نصیب ما کن که بین ما و نافرمانی تو حائل شود و از طاعتت آنچه ما را به خشنودی‌ات برساند و از یقین به‌قدری که گرفتاری‌های دنیا را بر ما آسان کند، خدایا ما را به گوش‌هایمان و دیدگانمان و نیرویمان تا گاهی که ما را زنده می‌داری بهره‌مند گردان و آن را وارث ما قرار بده و انتقام ما را به‌عهده کسی قرار ده که بر ما ستم روا داشته و ما را بر کسی که با ما دشمنی ورزیده یاری ده و مصیبت ما را در دین ما قرار نده و دنیا را بزرگ‌ترین اندیشه و نهایت دانش ما قرار مده و آن را که به ما رحم نمی‌کند بر ما چیره مکن، به مهربانی‌ات ای مهربان‌ترین مهربانان.

این دعا، دعای جامع و کاملی است که خواندن آن در اوقات دیگر هم مغتنم است و از کتاب «عوالی اللئالی» چنین روایت شده: که حضرت رسول (ص) همواره این دعا را می‌خواندند.

هفتم:

بخواند صلوات هر روز را که هنگام زوال [هنگام ظهر شرعی] می‌خواند: اللهُمَ صَلِ عَلی مُحَمَد وَآلِ‌مُحَمَد شَجَرَهِ النُبُوَهِ، وَمَوضِعِ الرِسالَهِ، وَمُختَلَفِ المَلائِکَهِ...

هشتم:

دعای کمیل را بخواند که ورودش در این شب است.

اعمال روز نیمه شعبان

در روز نیمه شعبان هم مستحب است، زیارت امام زمان ارواحنا فداه در هر زمان و مکان و در هر جا و دعا برای تعجیل ظهور.

به خصوص توصیه شده است که به زیارت آن حضرت در سرداب سامراء و دعا برای ظهور آن حضرت که فرمانروایی‌اش مسلم است که زمین را پر از عدل و داد کند، چنانچه پر شده باشد از ستم و بیدادگری.