میل شدید ما به بعضی خوراکی‌ها نشانه چیست؟
وقتی میل شدیدی به خوراکی خاصی پیدا می‌کنید، چه شکلات چه چیپس، باید از خودتان بپرسید دلیل آن چیست. میل شدید به خوراکی‌ها به دلایل گوناگونی ایجاد می‌شود برای مثال نوسان میزان قند خون، تنش و استرس، کمبود خواب یا در میان زنان، تغییرات هورمونی.
هوس خوراکی‌های مختلف شاید نشان از نیاز به تغییر و بهبود بخشی از زندگی ما داشته باشد.
به گزارش بی بی سی وقتی به‌شدت هوس خوراکی خاصی را می‌کنید شاید نشانه این است که بدن می‌خواهد از وضعیت سلامت شما خبردارتان کند...
هوس خوراکی‌های مختلف هر زمان و هر جایی ممکن است سراغ ما بیاید. میل شدید به خوردن بیسکوئیت در ساعت 11 صبح؟ یا هوس ناگهانی بستنی در ساعت 6 بعد‌از‌ظهر؟ هیچ‌کس خبر ندارد چه زمانی از راه می‌رسند یا شاید هم نشانه‌هایی باشند؟
هوس خوراکی‌های مختلف شاید نشان از نیاز به تغییر و بهبود بخشی از زندگی ما داشته باشد، برای مثال رژیم غذایی یا سلامت عمومی؟ برای پاسخ این پرسش با کارشناس تغذیه، سیجال جاکوب گفتگو کردیم...
میل شدید به خوراکی‌ها نشان از استرس، خستگی و فرسودگی دارد
سیجال می‌گوید: «وقتی میل شدیدی به خوراکی خاصی پیدا می‌کنید، چه شکلات چه چیپس، باید از خودتان بپرسید دلیل آن چیست. میل شدید به خوراکی‌ها به دلایل گوناگونی ایجاد می‌شود برای مثال نوسان میزان قند خون، تنش و استرس، کمبود خواب یا در میان زنان، تغییرات هورمونی.»
سیجال در ادامه می‌گوید: «کم‌خوابی یکی از مهم‌ترین عوامل میل و هوس شدید خوراکی‌ها در افراد است. کم‌خوابی با فعال کردن هورمون‌های گرسنگی بر بدن ما اثر می‌گذارد.»
«وقتی به‌قدر کافی نمی‌خوابید بدن شما هورمون گرلین بیشتری تولید می‌کند، هورمونی که عامل افزایش احساس گرسنگی و اشتهای افراد است. همچنین میزان هورمون لپتین که عامل احساس سیری است، در بدن کاهش پیدا می‌کند. به دلیل این نوسان احساس گرسنگی می‌کنید و در طول روز نیاز به جبران سریع انرژی پیدا می‌کنید که بیشتر اوقات به صورت کربو‌هیدرات‌های تصفیه‌شده و شیرینی‌هاست».
سیجال در ادامه توضیح می‌دهد که بدن ما در صورت احساس استرس و اضطراب هم میل شدیدی به چنین خوراکی‌هایی پیدا می‌کند. «استرس یکی از عوامل تشدید‌کننده میل و هوس شدید خوراکی‌هاست... همچنین احساس اضطراب و ترس هم چنین اثری دارد. بیشتر اوقات افراد سراغ خوراکی‌های شیرین می‌روند، چون چنین خوراکی‌هایی نتیجه سریع احساس آرامش و آسودگی به همراه می‌آورد و افراد در پی خوراکی‌هایی هستند که به‌سرعت میزان سروتونین و دوپامین را در بدن آن‌ها بالا ببرد».
پژوهش‌ها در زمینه اثر هورمون‌ها نشان می‌دهد که در چرخه عادت ماهانه زنان افزایش هورمون‌های استروئیدی اثر شدیدی بر نوسان و بی‌نظمی میل به خوراکی‌ها دارد به‌ویژه در فاز لوتئال (فاصله زمانی بین تخمک‌گذاری و زمانی که عادت ماهانه شروع می‌شود) که در نیتجه میل شدیدی به کربو‌هیدرات‌ها و خوراکی‌های شیرین احساس می‌شود.
سیجال می‌گوید لذت بردن از هوس‌های گاه‌و‌بیگاه اگر رژیم غذایی سالم و متعادلی داشته باشید مشکلی ایجاد نمی‌کند.
«ممکن است درست به‌نظر نیاید، اما گاهی بهترین کار این است که بدون احساس گناه از خوردن آنچه هوس کرده‌اید لذت ببرید. وقتی میل شدید به خوراکی خاصی به آسانی ارضا شود کمتر امکان دارد که در خوردن آن زیاده‌روی کنید».
«یادتان باشد هر چه می‌خورید با توجه و خودآگاهی بخورید و از خوردن آن لذت ببرید. اگر در برابر این هوس‌های کوچک ایستادگی کنید میل و هوس آن خوراکی بیشتر و شدید‌تر می‌شود و شاید در نهایت مقدار بیشتری از آن بخورید. تلاش کنید بر میل و هوس‌های خود سرپوش‌های موقتی نگذارید. اگر هوس شیرینی کردید یک شیرینی بخورید. از هر ذره آن لذت ببرید و هیچ دغدغه به خود راه ندهید».
هر‌چند اگر این هوس‌ها اگر زود‌به‌زود و زیاد سراغ ما بیایند مشکل‌ساز خواهند شد.
رژیم غذایی شما باعث میل و هوس‌های بیشتر می‌شود
سخنگوی انجمن رژیم‌های غذایی بریتانیا می‌گوید: «زیاده‌روی در هوس‌ها و میل شدید به خوراکی‌ها برای مدت زمان طولانی باعث ایجاد عادت به ترجیح دادن این خوراکی‌ها می‌شود چه شیرینی و شکلات باشد چه کیک و تنقلات دیگر. مرکز پاداش در مغز انسان در برابر غذا‌های شیرین واکنش خوشایند و لذت‌بخشی نشان می‌دهد و به همین‌جهت بیشتر به این نوع خوراکی‌ها تمایل پیدا می‌کنید و از خوراکی‌های سالم کمتر لذت می‌برید».
به‌علاوه اگر عادت‌های غذایی ناسالم دیگری هم داشته باشید باعث ایجاد میل شدید و هوس‌های بیشتر غذایی می‌شود. کارشناس تغذیه این انجمن می‌گوید: «اگر به طور مداوم از بعضی وعده‌های غذایی پرهیز کنید یا فقط غذا‌های فرآوری‌شده بخورید، میل شدید به بعضی خوراکی‌ها در شما به‌وجود می‌آید».
چرا؟ «چون نوسانات شدیدی در میزان قند خون شما به‌وجود می‌آید، بالا رفتن و پایین آمدن ناگهانی میزان قند خون. در چنین شرایطی بدن میل شدیدی به خوراکی‌های شیرین پیدا می‌کند، چون می‌خواهد این نوسانات در میزان قند خون را به ثبات برساند. در‌واقع بدن به میزان بالای قند خون عادت می‌کند و تلاش می‌کند همیشه میزان قند خون را بالا نگه دارد».
هنوز باور‌های نادرستی درباره ویار دوران بارداری وجود دارد
برآورد می‌شود حدود 50 تا 90 درصد از زنان باردار دچار ویار دوران بارداری (میل شدید به خوردن خوراکی‌های خاص) می‌شوند، چرا چنین است؟
سیجال می‌گوید: «حقیقت این است که ما دقیقاً نمی‌دانیم چرا ویار یا میل شدید به خوراکی‌های خاصی در دوران بارداری به وجود می‌آید. به احتمال زیاد بر اثر تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی در بدن زنان چنین میل و هوس‌های شدیدی ظاهر می‌شود، اما ممکن است نشان از کمبود برخی مواد غذایی هم باشد که زنان باردار هوس خوراکی‌ها و غذا‌های خاصی را می‌کنند».
«بیشتر اوقات ویار دوران بارداری در سه‌ماهه اول و دوم بارداری مشاهده می‌شود و سه‌ماهه آخر بارداری برطرف می‌شود. در موارد شدید باعث بروز پیکا یا هرزه‌خواری می‌شود. در این اختلال فرد میل شدیدی به خوردن غیر‌خوراکی‌ها پیدا می‌کند، مانند آشغال و گچ و خاک و گِل. دلیل بروز چنین اختلالی هنوز ناشناخته است، اما باور بر این است که بر اثر کمبود آهن در دوران بارداری ایجاد می‌شود. اگر در زمان بارداری میل شدیدی به خوردن غیر‌خوراکی‌ها پیدا کردید حتماً با پزشک خود مشورت کنید».
چه کنیم وقتی به طور مکرر میل شدید به خوردن داریم
بهتر است همیشه تسلیم این هوس‌ها و میل‌های شدید نشوید، چون اثر بدی بر میزان قند خون شما خواهد گذاشت.
سیجال به صراحت می‌گوید: «به عنوان کارشناس تغذیه اگر فردی هوس شکلات داشته باشد و من بگویم: «نه بهتر است به‌جای آن کمی میوه بخوری» بی‌نتیجه است، چون وقتی فرد هوس شکلات می‌کند دلش می‌خواهد شکلات بخورد.».
اما بهتر است همیشه تسلیم این هوس‌ها و میل‌های شدید نشوید، چون اثر بدی بر میزان قند خون شما خواهد گذاشت.
«شاید بتوانید در هوس‌های خود تعادلی ایجاد کنید برای مثال به‌جای شکلات شیری که قند بیشتری دارد و ارزش تغذیه‌ای چندانی ندارد می‌توانید شکلات تلخ با 85 % یا70 % کا‌کا‌ئو بخورید و به جای یک تخته کامل شکلات فقط نیمی از آن را بخورید. این روش واقع‌بینانه‌تر از آن است که به‌کلی توصیه کنیم به جای شکلات، خوراکی دیگری بخورید.»
سیجال می‌گوید جدا از موضوع میل شدید به خوراکی‌ها خوب است که رژیم‌غذایی متعادلی داشته باشید «رژیم غذایی حاوی چربی‌های سالم، پروتئین و مجموعه‌ای از کربو‌هیدرات‌ها و اطمینان پیدا کنید که به مقدار کافی مایعات و آب می‌نوشید» با چنین رژیم غذایی می‌توانید پیش از بروز میل و هوس‌های شدید غذایی جلوی آن را بگیرید. اگر به طور مرتب با هوس‌های شدیدی نسبت به خوراکی‌های غیر‌مغذی درگیر هستید بهتر است در پی ریشه آن باشید. برای این کار شاید ناچار شوید نگرش و طرز فکر خود را تغییر دهید.
سیجال می‌گوید: «برای مثال می‌توانید به جای یک شیرینی یا شکلات یک قطعه نان غلات کامل با کمی کره بادام‌زمینی بخورید. کربو‌هیدارت تصفیه‌نشده همراه با چربی‌های سالم که میزان قند خون شما را متعادل می‌کند.»
مهم یافتن ریشه و علت مشکل است. «ماجرا به این سادگی نیست که بگوییم این خوراکی را بخور یا آن خوراکی را نخور.»
سیجال پیشنهاد می‌کند: «گر به‌اندازه کافی نمی‌خوابید تلاش کنید که به خواب شبانه خود نظم دهید، شاید نیاز به ذهن‌آگاهی و حضور در اینجا و اکنون داشته باشید تا بتوانید به راحتی به‌خواب بروید.»
و اگر دچار استرس هستید؟ گام‌به‌گام برای سلامت خود تلاش کنید. «می‌توانید یوگا یا مراقبه کنید تا از استرس رها شوید. فقط با رژیم غذایی مشکل برطرف نمی‌شود، توجه به شیوه و نگرش زندگی هم مهم است».
از دست ندهید