نان از دل سنگ
بیرجند - ایرنا - گوهرتراشی، هنر تبدیل سنگ‌های معدنی به نگین‌های متنوع برای استفاده در زیورآلات است که تعداد زیادی صنعتگر در خراسان جنوبی با کار روی سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی از دل سنگ، نان در می‌آوردند.
خراسان جنوبی دارای قابلیت‌های متعددی است که از جمله آن می‌توان به ذخایر معدنی شامل سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی اشاره کرد که زیبایی و تنوع رنگ از مهمترین برجستگی آنها است.
روستای خور، کوه تشتاب، روستای بمرود قاین، روستای برجک از جمله مناطق غنی از سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی است که بیشتر ذخایر استان در آن وجود دارد.
افرادی در استان هستند که با علاقه و اهمیت به رشد صنعت گوهرتراشی تلاش می‌کنند و کارگاهی احداث کرده‌اند و با به کارگیری چند نفر و آموزش به سایر افراد فرصت شغلی خوبی را فراهم کرده‌اند که حسین خرمی از روستای خور شهرستان خوسف از جمله این افراد است.
وی که حدود 10 سال قبل در پی چرای گوسفندان در صحرای اطراف روستای خور بود، برق و زیبایی سنگی در دل بیابان نگاهش را به خود جلب کرد و تنها به خاطر اینکه از رنگ و نقش آن خوشش آمده بود، آن را برای استفاده در دکور خانه خود به منزل آورد.
هیچ وقت با خودش فکر نمی‌کرد که این سنگ رنگارنگ و زیبا که توجهش را به خود جلب کرده گوهر نابی است که خیلی‌ها در پی آنند تا از آن درآمد کسب کنند.
چند سالی از این ماجرا می‌گذرد و مسافرانی از اصفهان به خور آمده بودند و سراغ سنگ می‌گرفتند که او سنگ را به آنان نشان می‌دهد که از تعریف و تمجیدشان متوجه می‌شود که این نوعی سنگ قیمتی از نوع عقیق است اما محلی که آن را یافته بود لو نمی‌دهد.
از آن پس هر زمان که برای چرای دام‌ها به بیابان می‌رود، جست‌وجوگر عقیق می‌شود و بعدها خودش به دنبال آموختن فوت و فن گوهرتراشی می‌رود که امروز استاد گوهر تراشی عقیق‌های رنگارنگ در روستای خور خوسف است و این حرفه را به کمک کمیته امداد به سایر افراد روستا نیز آموزش داده است.
به طوری که در حال حاضر بیش از 50 کارگاه گوهرتراشی در روستای خور فعال است و در هر خانه‌ای از اهالی این روستا را که بزنی به طور حتم با کیسه‌هایی از عقیق‌های رنگارنگ که در گوشه و کنار این خانه‌ها جا خوش کرده است مواجه می‌شویم.
بازاریابی؛ مشکل اصلی گوهرتراشان
خرمی گوهرتراش روستای خور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: خدا رو شکر بعد از سالها تلاش فراوان دستمان به دهانمان می‌رسد و از گوهرتراشی در این شرایط خشکسالی درآمدی داریم و محتاج کسی نیستیم.
وی بیان کرد: بازاریابی مهمترین مشکل این صنعت است چرا که مهمترین آروزی هر هنرمندی امید به فروش محصولاتش است.
این صنعتگر گفت: باید مسوولان حمایت کنند تا چرخه این صنعت در روستا تکمیل شود چرا که با سوار کردن همین نگین‌های عقیق برروی زیورآلات مختلف، قیمت کارمان چند برابر می‌شود.
خرمی ادامه داد: نیاز است با توجه به وجود تجهیزات در روستا، آموزش‌های رکاب زنی انگشتر و سایر زیورآلات به ما ارائه شود و با تنوع‌بخشی به محصولات مشکلی در فروش نخواهیم داشت.
چرخه گوهرتراشی تکمیل شود
یکی دیگر از صنعتگران گوهرتراش خوسف هم گفت: سنگ‌های عقیق که بیشتر از نوع عقیق کاملین قرمز، سبز خزه‌ای، اونیکس مشکی و سارد است را از بیابان اطراف روستا پیدا می‌کنیم.
نجیبه نوخواه افزود: مردم روستاهای خور این سنگ‌ها را در کارگاه تولیدی و خانگی تبدیل به انواع نگین می‌کنند و با حضور در نمایشگاه‌های مختلف به فروش می‌رسانند.
وی با بیان اینکه از فعالیت در این صنعت راضی هستیم اما با حمایت‌های مختلف مسوولان این صنعت می‌تواند خیلی بیشتر از این هم رونق داشته باشد، اضافه کرد: در حال حاضر که با خشکسالی‌های مختلف دامپروری و کشاورزی صرفه‌ای ندارند، فعالیت در این صنعت اشتغال و درآمدی برای اهالی روستا ایجاد کرده است.
نوخواه گفت: مواد اولیه این صنعت را به صورت رایگان از بیابان جمع‌آوری می‌کنیم که این خود یک پتانسیل است.
وی بیان کرد: اگر مسوولان در زمینه بازاریابی، خرید تجهیزات بروز، تکمیل چرخه این صنعت به خصوص تولید رکاب انگشتر و سایر نقرجات و آموزش‌های تخصصی ما را حمایت کنند، روستای ما نه تنها محروم نیست بلکه در زمینه گوهرتراشی، اشتغال و درآمد می‌تواند در سطح کشور و استان نیز نمونه باشد.
این گوهرتراش ادامه داد: اکنون هم بیش از 40 کارگاه گوهرتراشی در این روستا فعال است و مردم به صورت خودجوش این صنعت را فرا گرفته‌اند و در این صنعت فعالیت دارند.
نوخواه گفت: شنیده شده که معادن عقیق اطراف روستای توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت به مزایده گذاشته شده که با این اقدام نان مردم خور آجر می‌شود که باید مسوولان از این اقدام جلوگیری کنند.
وی با اشاره به اینکه اگر محصولات متنوع ایجاد کنیم، فروش بهتری داریم، اضافه کرد: برای فروش بهتر حتما باید چرخه تولید این صنعت در روستا تکمیل شود و مردم خودشان زیورآلات متنوع تولید کنند و فقط روی تولید نگین کار نکنند.
به گفته وی اگر بازار دائمی باشد و هرچه را تولید می‌کنیم به موقع خریداری شود به طور حتم کارمان بیشتر از حال حاضر رونق می‌گیرد، درآمد این هنر هر چند هنوز بازار عمده خود را پیدا نکرده اما خوب است.
نوخواه عنوان کرد: مسوولان پیش از این دستگاه ساخت رکاب انگشتر را در روستا مستقر کردند و نیاز است آموزش‌های لازم و تخصصی را هم ارائه کنند تا با تکمیل چرخه این صنعت در روستا، دست دلالان قطع شود.
خور روستای ملی گوهر سنگ‌ها
مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوسف هم گفت: در حال حاضر 50 کارگاه تولیدی و خانگی گوهرتراشی در روستای خور شهرستان وجود دارد و تعداد زیادی از افراد این روستا در این صنعت مشغول به فعالیت هستند.
علی صالحی افزود: روستای خور به صورت موقت و مشروط به عنوان روستای گوهر سنگ‌ها ثبت ملی شده است و سازمان میراث فرهنگی به ما فرصت داده که برای ثبت روستا به صورت دائم به عنوان روستای ملی گوهرتراشی، تعداد کارگاه‌های روستا را به 100 یا 150 کارگاه افزایش دهیم.
وی گفت: تلاش ما این است که تا پایان سال جاری تعداد کارگاه‌های گوهرتراشی روستای خور را با همکاری بخش خصوصی افزایش دهیم.
صالحی اظهار داشت: امسال تعداد 10 نفر را برای دریافت تسهیلات در این بخش و راه‌اندازی کارگاه به صندوق کارآفرینی امید معرفی کرده‌ایم.
وی دشت عقیق روستای خور را یکی از پتانسیل‌های شهرستان ذکر و اضافه کرد: مردم سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی را از این دشت جمع‌آوری و در داخل روستا به نگین تبدیل می‌کنند.
مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوسف با تاکید بر اینکه گوهرتراشان شهرستان به آموزش‌های تخصصی در این بخش نیاز دارند، اضافه کرد: به خاطر کمبود اعتبار نمی‌توانیم آموزش‌های تخصصی را به صنعتگران ارائه دهیم.
صالحی افزود: نیاز است در روستای خور چرخه عقیق‌سازی تکمیل شود و هم اکنون صنعتگران رکاب انگشتر را از جاهای دیگر و خارج از استان سفارش می‌دهند و سنگ‌ها را می‌تراشند و روی آن کار می‌گذارند.
وی گفت: به زودی تفاهم‌نامه‌ای با اداره کل فنی و حرفه‌ای و کمیته امداد خراسان جنوبی خواهیم داشت تا چرخه این صنعت در شهرستان تکمیل شود و ارزش افزوده بیشتری برای صنعتگران ایجاد شود.
صالحی افزود: نیاز است که صنعتگران نیز محصولات متنوع‌تری و به روزی تولید کنند تا راحتر محصولات به فروش برسد.
فعالیت 200 گوهرتراش در خراسان جنوبی
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی هم گفت: وجود سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی در بیشتر شهرستان‌های خراسان جنوبی از جمله در روستای خور، کوه تشتاب، بمرود قاین، روستای برجک از ظرفیت‌های منحصربفرد استان است.
حسین عباس‌زاده افزود: در حال حاضر 200 کارگاه گوهرتراشی در مناطق مختلف استان فعال است که بیش از 200 نفر در این صنعت فعالیت دارند.
وی یکی از مشکلات گوهرتراشی در استان را خام فروشی ذکر و اضافه کرد: برندسازی، بازاریابی، آموزش‌های تخصصی از جمله زاویه تراشی از نیازهای اصلی و مشکلات صنعتگران گوهر تراش استان است.
عباس‌زاده افزود: با تکمیل چرخه گوهرتراشی و تولید زیورآلات مختلف صنعتگران ما در زمینه فروش محصولات خود مشکلی نخواهد داشت.
وی عنوان کرد: اداره‌کل میراث فرهنگی در راستای بازاریابی محصولات گوهرتراشان، آنان را به نمایشگاه‌های مختلف استانی و ملی اعزام می‌کند، همچنین تسهیلات مختلف اشتغالزایی به تعدادی از صنعتگران این حرفه در استان پرداخت شده است.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی اظهار داشت: اگر برخی مشکلات پیش‌روی این صنعت حل شود، این صنعت در ایجاد اشتغال و مقاوم‌تر شدن پایه‌های اقتصادی استان نقش موثری دارد.
*س_برچسب‌ها_س*
