نباید ماشین تصویب لوایح شهرداری باشیم!/ اقتصاد شهری، غایب بزرگ در مصوبات شورا

احمد صادقی عضو شورای شهر تهران گفت: مرکز مطالعات شهرداری تهران طی سال‌های مختلف، نسبت به ارزیابی عملکرد دوره‌های شورا‌های اسلامی تهران، ری و شمیرانات اقدام نموده است.

وی ادامه داد: ارزیابی‌های انجام‌گرفته بر بررسی تعداد مصوبات تمرکز دارد؛ تعداد مصوبات هر دوره بر حسب موضوع، شامل لایحه / طرح، کمیسیون تخصصی، سابقه اعتراض، میزان تطابق با اولویت‌های شهروندان می‌شود.

صادقی افزود: در ادوار شورا بیش از 7 هزار مصوبه به تصویب رسیده که میانگین دو ساله آن 3521 مصوبه می‌شود که با توجه به حجم فعالیت شورای ششم که یک از پرکارترین شورا‌ها بوده است، جای خداقوت و خسته نباشید دارد.

صادقی در بیان اهداف کلی این مطالعه گفت: گزارش‌های ارزیابی مرکز مطالعات از عملکرد دوره‌های مختلف شورا شامل ارزیابی کمی و کیفی مصوبات می‌شود که هدف اصلی آن، تحلیل کمی مصوبات بر اساس موضوعات شهری و ارزیابی محتوایی مصوبات از طریق درک و کشف رویکرد‌ها و زوایای دید مدیریت شهری، تحلیل میزان انطباق مصوبات با اولویت و مسائل کلیدی و دغدغه‌های شهروندان و میزان توجه شورا به اجرایی شدن مصوبات خود می‌شود.

صادقی در ادامه و در بیان رویکرد ارایه این گزارش گفت: در ارائه پیش رو، بررسی کمی مشابهی در خصوص مصوبات شورای اسلامی ششم انجام گرفته است و نتایج به‌دست‌آمده با نتایج مشابه در دوره‌های قبلی مقایسه شده است. استناد این ارائه، به اطلاعات منتشرشده روی سامانه جامع مصوبات شورای اسلامی شهر تهران (laws.Tehran.ir) است.

وی افزود: هدف این بررسی، درک وضعیت شورای ششم و ارائه راهکار‌هایی جهت بهبود فرآیند اداره امور در شورای اسلامی ششم است.

عضو شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به انواع مصوبات مورد بررسی در این ارایه گفت: باغات، نامگذاری، تعیین و انتخاب افراد، و مصوبات عمومی (انواع طرح‌ها و لوایح و مصوبات غیر از عناوین مطروحه) انواع مصوبات شورای اسلامی شهر تهران بوده است.

صادقی هچنین در خصوص تعداد و سهم انواع مصوبات (میانگین دوساله) گفت: با شاخص تعداد مصوبات، دوره ششم از دوره‌های پرکار محسوب می‌شود که تعداد مصوبات باغات و نظارت مالی، رشد قابل‌ملاحظه‌ای در این دوره داشته است.

وی در توضیح روند تعداد انواع مصوبات (میانگین دوساله) افزود: طی ادوار شوراها، تعداد مصوبات باغات با رشد قابل‌ملاحظه و تعداد مصوبات عمومی با کاهش نسبی روبه‌رو بوده است. این موضوع می‌تواند به معنی ضعیف‌شدن عملکرد شورا در بعد سیاست‌گذاری باشد.

صادقی اضافه کرد: مصوبات نظارت مالی سهم اندکی از مصوبات دوره‌های شورا‌ها را به خود اختصاص داده است. این موضوع می‌تواند به معنی غفلت از نقش نظارتی شورا باشد.

وی گفت: همان طور که قابل پیش بینی است، تعداد مصوبات «تعیین و انتخاب افراد» در دوره‌های مختلف توزیع نسبتا یکنواختی دارد و نام‌گذاری به تدریج از کانون توجه شورا‌ها خارج شده است.

رییس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورا در ادامه و با اشاره به درصد انواع مصوبات (میانگین دوساله) گفت: بیشترین سهم مصوبات عمومی، مربوط به دوره‌های اول و سوم است. همچنین در دوره دوم شاهد سهم بالای مصوبات نام‌گذاری هستیم. بیشترین سهم مصوبات نام‌گذاری متعلق به این دوره است.

صادقی افزود: اگرچه در ادامه سهم مصوبات نام‌گذاری به تدریج کاهش می‌یابد، اما سهم مصوبات باغات رشد می‌کند و در دوره ششم به بیشترین میزان (53درصد) می‌رسد. البته سهم مصوبات عمومی از کل مصوبات، کاهشی بوده است.

وی همچنین با اشاره به تعداد طرح‌ها و لوایح عمومی (میانگین دوساله) گفت: در طول دوره‌های شورای شهر، سهم لوایح از مصوبات عمومی رشد داشته است و سهم طرح‌های عمومی با افت مواجه بوده است. این موضوع می‌تواند به این معنا باشد که به‌تدریج از ابتکار عمل شورا کاسته شده و شورا ابتکار عمل را به شهرداری واگذار کرده است.

صادقی همچنین در خصوص تعداد طرح‌ها و لوایح عمومی ارجاع‌شده به کمیسیون‌ها (میانگین دوساله) گفت: کمیسیون برنامه و بودجه همواره پرارجاع‌ترین کمیسیون تخصصی شورا بوده است که می‌تواند ناشی از ماهیت این کمیسیون باشد. میزان ارجاع به دیگر کمیسیون‌ها، تغییرات زیادی ندارد به‌جز در دوره ششم که میزان ارجاعات به کمیسیون نظارت و حقوقی کمتر از نصف چهار کمیسیون پر ارجاع شورا بوده است.

عضو شورای اسلامی شهر تهران همچنین در خصوص تعداد مصوبات در حوزه‌های موضوعی (میانگین دوساله) گفت: به طور کلی، حوزه‌های باغات، محاسبات عمومی و اداری، تشکیلات و وظایف، انتخابات و اجتماعی فرهنگی بیشتر در مرکز توجه دوره‌های شورا‌های شهر بوده‌اند. در مقابل، حوزه‌های خدمات شهری، حمل‌ونقل و ترافیک، فناوری اطلاعات، شهرسازی، اراضی و املاک و فنی و عمرانی کم‌ترین توجه را دریافت کرده‌آند.

وی افزود: عمده‌ترین حوزه‌های مورد توجه در مصوبات شورای ششم، باغات، برنامه بودجه مالی و اداری، و تشکیلات و وظایف بوده است؛ و حوزه فنی و عمرانی، اراضی و املاک، و شهرسازی کمترین توجه را در مصوبات شورای ششم دریافت کرده‌اند.

صادقی در ادامه با اشاره به تعداد مصوبات مرتبط با حوزه‌های مورد تاکید مقام معظم رهبری (نتایج گزارش‌های مرکز مطالعات) گفت: حضرت آقا همه ساله در جلسات مختلف با اعضای شورا دغدغه‌هایی را مطرح کردند که از جمله می‌توان به نقش و وظایف شورا‌های شهر در ایجاد شهر با هویت و نیز شهر اسلامی و یا پارمتر‌های مرتبط با برنامه‌های شهری اشاره کرد.

وی ادامه داد: بر اساس پژوهش صورت گرفته از تعداد کل مصوبات شورا 5 درصد از مصوبات در راستای تاکیدات و منویات مقام معظم رهبری بوده است که در دوره اول و دوم کمتر از یک درصد در دوره سوم بیش از دو درصد، در دوره چهارم 1.4 و در دوره پنجم 5.2 از مصوبات را به خود اختصاص داده است.

صادقی اظهار کرد: به عنوان مثال در سال جاری در خصوص تحقق شعار سال به شهرداری برای ارایه لایحه کاهش تورم و افزایش تولید یک ماه فرصت داده شد، اما بعد از 5 ماه لایحه‌ای به شورا ارایه داده اند که این لایحه به هیچ عنوان به موضوع نپرداخته و فقط خواسته اند مجوز‌ها و اختیارات بیشتری برای شهرداری ایجاد شود.

صادقی گفت: من متاسفم که دوستان حوزه مدیریت شهری اظهار می‌کنند مدیریت شهری هیچ نقشی در این زمینه ندارد در حالی که مواردی که می‌تواند در بودجه 80 هزار میلیارد تومانی شهرداری در این حوزه تاثیر گذار باشد مشخص است.

وی در ادامه با اشاره به موضوعیت مصوبات شورا در حوزه اختیارات و وظایف شورا گفت: در قانون انتخابات شورا‌ها و شهرداری‌ها 33 وظیفه برای شورای شهر در ماده 80 تعریف شده که متاسفانه در هیچ دوره‌ای از شورا‌ها، برای انجام برخی از وظایف حتی یک مصوبه نداشته ایم. به عنوان مثال در حوزه همکاری برای تهیه طرح‌های شهری، تاسیس تعاونی تولید و مصرف جز، همکاری با شورای تامین استان، زمینه‌های مشارکت مردم که همه جزو وظایف شورا‌ها بوده هیچ مصوبه‌ای نداشته ایم.

عضو شورای اسلامی شهر تهران در خصوص توجه به دغدغه مندی شهروندان از سوی شورای اسلامی شهر تهران گفت: مطالعات صورت‌گرفته نشان‌دهنده آن است که اولویت‌ها و دغدغه‌های شهروندان نمود قابل ملاحظه‌ای در مصوبات ادوار شورا‌های شهر نداشته است و این روند همچنان ادامه دارد. این در حالی است که آلودگی هوا، ترافیک، فاصله طبقاتی، آسیب پذیری در برابر زلزله و کمبود وسایل نقلیه عمومی از جمله اولویت‌های شهروندان بوده است که متاسفانه در دوره چهارم و پنجم مصوبات کمی در این خصوص به تصویب رسیده است.

وی ادامه داد: در دوره ششم هم هیچ پایشی نشده که دغدغه‌های مردم چیست، احساس کردیم که دغدغه مردم ترافیک است!

وی افزود: درمجموع در حوزه‌های فوق تعداد مصوبات شورای شهر در مقایسه با موضوعات دیگر بسیار کمتر از سطح نیاز‌های شهر تهران است و این در حالی است که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد این موضوعات برای شهروندان جدی‌تر و مهم‌تر است.

صادقی همچنین در خصوص سابقه اعتراض در مصوبات (میانگین دوساله) گفت: سابقه اعتراض در طول دوره‌های شورا سیر کاهشی داشته است با این حال آمار مصوباتی که همچنان مورد اعتراض فرمانداری قرار می‌گیرد حاکی از آن است که لازم است در هنگام تصویب مصوبات، ملاحظات حقوقی و قانونی با دقت بیشتری مدنظر قرار گیرد.

وی در ادامه در خصوص نتیجه گیری و پیشنهاد‌های قابل ارایه در این پژوهش گفت: ضرورت تغییر رویکرد در حوزه مالی و اقتصاد شهری یکی از مواردی است که باید مد نظر قرار گیرد.

صادقی افزود: قریب به اتفاق موضوعات اقتصادی در شورای شهر تهران پیرامون اقتصاد شهرداری بوده و اقتصاد شهر به غایبی بزرگ و فراموش‌شده در مصوبات تمامی ادوار تبدیل شده است. این در حالی است که مدیریت شهری باید بستر‌های لازم برای رونق کسب وکار و توسعه اشتغال و کاهش بیکاری را فراهم کند. به عنوان مثال کمیته اقتصادی شهر را از کمیسیون بودجه حذف کردیم حال آنکه در کمیسیون‌های دیگر کمیته اضافه کردیم.

وی ادامه داد: در زمینه رونق فعالیت و توسعه اقتصادی تهران می‌توان ضمن حفظ و پالایش پهنه‌های کنونی، با رونق فعالیت و بهره‌وری مناسب پهنه‌های شهری، اقدامات موثری برای ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و تامین اشتغال به انجام رساند. این موضوع تاکنون مورد غفلت بوده است.

صادقی گفت: بخش قابل توجهی از وقت و زمان شورا‌های ادوار مربوط به تعیین نرخ عوارض شهری و موارد مشابه است که هر سال تکرار شده و باعث کاهش عملکرد شورا می‌شود و ضروری است تا با تصویب چارچوب‌های استاندارد و قانونی از تکرار سالیانه و چندباره آن‌ها خودداری کرد و زمان شورا را برای پرداختن به امور مهم‌تر اختصاص داد.

صادقی افزود: علی‌رغم آنکه مصوبات متعددی به بحث در خصوص حسابرسی سازمان‌ها و شرکت‌ها و عملکرد مالی شهرداری پرداخته است هیچ مصوبه‌ای در خصوص آسیب‌شناسی و اصلاح رویه‌های مالی و اقتصاد شهری مشاهده نمی‌شود.

این عضو شورا همچنین خاطر نشان ساخت: شورا نباید نقش ماشین تصویب لوایح شهرداری تهران را بر عهده داشته باشد و می‌بایست با رویکردی پیش‌دستانه و ایجابی، چارچوب‌های لازم برای تحول در اقتصاد شهرداری را از طریق ارائه طرح‌های پیشنهادی فراهم نماید.

صادقی همچنین با اشاره به ضرورت بازنگری در اولویت‌ها به عنوان یکی دیگر از پیشنهاد‌های این پژوهش افزود: شورای اسلامی ششم، در مقایسه با شورا‌های پنجم و چهارم، مصوبات بیشتری داشته است، که این به معنای پویاتر بودن و اختصاص زمان بیشتر به صحن علنی شورای اسلامی است. اما سه رویکرد اصلی شورای ششم، جایگاه معناداری در مصوبات ندارد:

- موضوع هوشمندسازی و شهرداری غیرحضوری (تن‌ها 4 درصد از مصوبات را به خود اختصاص داده است)

- موضوع شهرسازی (تن‌ها 4 درصد از مصوبات را به خود اختصاص داده است)

- موضوع حمل‌ونقل عمومی (تن‌ها 5 درصد مصوبات را به خود اختصاص داده است، این در حالی است که بودجه قابل‌توجهی برای این بخش در نظر گرفته شده است)

وی افزود: به علاوه حوزه‌های موردتوجه در مصوبات شورا، در هیچ‌یک از دوره‌ها، با مسائل اولویت‌دار برای شهروندان متناسب نبوده است و آنچه برای شهروندان از زندگی در شهر تهران دغدغه بوده است، ردپای کم‌رنگی در مصوبات ادوار شورا دارد. این موضوع، برای نهادی، چون شورای شهر که انتخابی و برآمده از رأی مردم است، زنگ خطر است.

صادقی در ادامه گفت: یکی از مهم‌ترین وظایف شورا، نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورا و طرح‌های مصوب در امور شهرداری و سایر سازمان‌های خدماتی است. این در حالی است که در ادوار شورا، نقش نظارتی شورا در برابر نقش سیاست‌گذاری آن مورد غلفت قرار گرفته است. هیچ آماری در شورای شهر تهران در خصوص میزان اجرایی شدن مصوبات شورا، بالاخص برنامه‌های توسعه، در دست نیست.

وی افزود: این موضوع هیچ وقت مورد توجه اعضای دوره‌های مختلف شورای شهر نبوده است و متناسب با آن، سیاست‌ها و ابزار‌های لازم توسط شورا برای نظارت بر نحوه اجرا و میزان اجرای مصوبات خود نیز شکل نگرفته و ایجاد نشده است.

صادقی همچنین افزود: ضروری است شورای شهر پایش و نظارت بر اجرای مصوبات شورا با اولویت برنامه‌های توسعه و طرح‌های جامع را در مرکز فعالیت‌های خود قرار دهد. شورای ششم می‌تواند با فعال‌کردن ظرفیت‌های زیر که هم‌اکنون در بدنه اجرایی شورای شهر وجود دارد، به‌سرعت در این سه زمینه سامانه جامع مصوبات، سامانه گردش طرح‌ها و لوایح و سامانه پایش و پیگیری مصوبات گام بردارد.

صادقی در ادامه سخنان خود به ضرورت توجه به پوشش رسانه‌ای و اطلاع رسانی دقیق به شهروندان پرداخت و گفت: تلاش‌ها و اقدامات شورای ششم اثربخشی لازم را نخواهد داشت اگر رسانه‌ها و افکار عمومی در جریان جزئیات آن قرار نگیرند.

وی افزود: شهروندان تهرانی محق‌ترین افراد در ارزیابی عملکرد مدیریت شهری، بالاخص نمایندگان خود هستند. به همین دلیل، همزمان با ارتقای کمی و کیفی فعالیت‌های شورای ششم، ضروری است امکان انتشار صوت جلسات و مشروح مذاکرات صحن علنی پس از برگزاری جلسات مهیا گردد، تا رسانه‌ها و افکار عمومی بتوانند با مراجعه به آن‌ها در جریان مباحثات تخصصی صورت گرفته و تلاش‌های اعضای محترم شورا قرار گیرند.

صادقی افزود: همچنین ضروری است روابط عمومی شورای اسلامی شهر تهران، با تهیه و انتشار گزارش‌های سالیانه و ادواری، رسانه‌ها و افکار عمومی را در جریان فعالیت‌ها و دستاورد‌های شورای ششم قرار دهد.