نقشه جامع علمی کشور؛ متناسب با پیشرفت‌های جهانی، دور از ذهنیت‌های سنتی
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی می گوید: «نقشه جامع علمی کشور برای رسیدن به اهداف علمی، ترسیم شده و لزوم روزآمدسازی آن به این خاطر است که علم و دانش با توجه به اتفاقاتی که در حوزه فناوری نوین و هوش مصنوعی در جهان رقم می‌خورد در حال تغییر و دگرگونی است، بنابراین سیاست‌گذاری‌های ما نیز باید متناسب با آنها تحول پیدا کند.»
به گزارش الف با سرعت فزاینده تحولات علمی و فناورانه در جهان، بازنگری و روزآمدسازی نقشه جامع علمی کشور به یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است. یوسف نوظهور، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه، بر این باور است که سیاست‌گذاری علمی کشور باید متناسب با پیشرفت‌های جهانی باشد و از ذهنیت‌های سنتی فاصله بگیرد. او در این‌باره به پایگاه خبری الف گفت: «نقشه جامع علمی کشور برای رسیدن به اهداف علمی، ترسیم شده است و بیشتر از یک دهه این نقشه را تصویب و ابلاغ کرده‌اند. اکنون ما باید نگاه کنیم که آیا به اهدافی که این نقشه جامع به عنوان سند بالادستی ترسیم کرده بود، دست پیدا کرده‌ایم یا خیر. البته با یک نظر اجمالی می‌فهمیم تا حد زیادی این اهداف در دسترس ما نبوده است و اکنون باید برگردیم و بازنگری کنیم که چرا در این مسیر به طور کامل موفق عمل نکردیم. از این جهت بحث روزآمدسازی و کارآمدسازی مهم می‌شود. در تدوین این اسناد بالادستی از جمله همین نقشه جامع علمی کشور بعضی از سیاست‌گذاران ما ذهنیت نادرستی داشتند و ابتدا باید این ذهنیت اصلاح شود. ذهنیت نادرست این بوده‌است که اگر یک نقشه جامع فراگیر ترسیم کنیم؛ همه استادان، نخبگان و محققان مطابق این نقشه پیش خواهند رفت. این ذهنیت اشتباه باید اصلاح شود تا در روزآمدسازی موثرتر عمل شود.»
لزوم بررسی توسعه علم در جهان برای روزآمدسازی
وی در ادامه افزود: «ذهنیت درست این است که علم و پژوهش دستوربردار نیستند. نمی‌شود از بالا سیاست‌گذاری کرد و توقع داشت دانشمندان طبق دستورالعمل‌های ما عمل کنند. این مسئله مانند گیاه خودرویی است که باید زمینه و بسترهای مناسبی داشته باشد تا رشد پیدا کند و بتواند ثمرات خود را ارائه دهد. نقشه جامع علمی در واقع باید متوجه بسترها و زمینه‌ها باشد تا ضرورت‌های لازم برای توسعه علمی را فراهم کند. ما باید ببینیم در جهان چه اتفاقی افتاده، چگونه علم توسعه پیده کرده‌است چون ما تافته جدا بافته از دنیا نیستیم. البته این را باید گفت که تمام آن سیاست‌ها در اینجا جواب نمی‌دهد اما تا حدودی همه انسان‌ها و دانشمندان مانند یکدیگر رفتار می‌کنند. پس اولین الزام این است که الگوهای توسعه و پیشرفت در جهان را پیش چشم خود داشته باشیم و بعد برای کشور برنامه‌ریزی کنیم.»
الزام حفاظت از شأن و منزلت نخبگان
وی بیان کرد: «الزام دوم این است که برای اندیشمندان، نخبگان و پژوهشگران منزلت اجتماعی ایجاد کنیم. اگر دانشمند این شأن را نداشته باشد نمی‌تواند به درستی به تولید نظریه بپردازد. از این‌رو سیاست گذاری اصلی باید این باشد که نخبگان و پژوهشگران را جذب کند، سپس برای آنها شأن و منزلت اجتماعی درستی قائل شود. باید از گیاهان خودرویی که در ذهن این نخبگان در حال رشد است حراست کند.»
علم، راه‌حل مناسب برای حل مشکلات
نوظهور درباره بهره‌گیری از ظرفیت نخبگان و پژوهشگران بیان کرد: «باید امکانات و ظرفیت مادی و پشتیبانی لازم را برای پژوهشگران فراهم کرد. یک پژوهشگر فیزیک یا شیمی نیاز به تجهیزات پیشرفته دارد، باید در اختیار پژوهشگران قرار بدهیم تا آزادانه تحقیق کنند و نتایج تحقیقات در کشور به ثمر بنشیند. الزام بعدی این است که نقشه جامع علمی، علم و دانش را با جامعه پیوند بزنند، هرچند علم در نفس خود نیز شایسته است ولی الان باید دانش و علمی را دنبال کنیم که بتواند مسائل و مشکلات ما را درمان کند. هر دشواری و بن‌بستی که در جامعه با آن روبه‌رو می‌شویم راه‌حل علمی دارد. در واقع سیاست‌گذاران از دانشمندان حمایت کنند. دانشمندان به یک راه‌حل می‌رسند، باید سیاست‌گذار با قدرتی که در دست دارد این راه‌حل را به منصه ظهور برساند.»