نقش اوراق بدهی در تأمین مالی دولت
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، کارشناسان اقتصادی، اوراق بدهی را ابزاری مرسوم در اقتصادهای نوین برای پوشش کسری بودجه، تجهیز منابع برای طرح‌های عمرانی و مدیریت نقدینگی می‌دانند.
افزایش سهم اوراق در بودجه سالانه
طبق گزارش‌های رسمی، سهم اوراق بدهی در تأمین منابع بودجه سال‌های اخیر افزایش قابل توجهی داشته است. تنها در سال جاری، کل انتشار اوراق بدهی دولت به بیش از 200 هزار میلیارد تومان رسیده است؛ رقمی که نسبت به سال‌های گذشته رشد چشمگیری نشان می‌دهد. این حجم انتشار، شامل اوراق خزانه اسلامی، اسناد منفعت، اوراق اجاره و سایر ابزارهای مالی اسلامی است.
دلایل گرایش دولت به انتشار اوراق بدهی
کارشناسان دلایل متعددی برای اقبال دولت به انتشار اوراق بدهی مطرح می‌کنند:
- کاهش اتکای بودجه به درآمدهای نفتی: با تشدید تحریم‌ها و افت صادرات نفت، دولت ناگزیر به جستجوی منابع جایگزین برای جبران کسری بودجه است.
- مدیریت فشار بر پایه پولی و کنترل تورم: استفاده از اوراق به جای استقراض مستقیم از بانک مرکزی، به کنترل رشد نقدینگی و مهار آثار تورمی کمک می‌کند.
- تأمین مالی طرح‌های عمرانی و توسعه‌ای: اوراق بدهی امکان جذب سرمایه‌های خرد و کلان برای توسعه زیرساخت‌ها را فراهم می‌کند.
پیامدهای اقتصادی و دغدغه‌های کارشناسان
اگرچه استفاده از اوراق بدهی، ابزاری علمی و پذیرفته‌شده در دنیاست، اما نکاتی انتقادی نیز وجود دارد:
- افزایش بدهی‌های دولت به آینده: تداوم انتشار اوراق، منجر به افزایش بدهی و تحمیل تعهدات بازپرداخت به دولت‌های آینده خواهد شد.
- بالا رفتن هزینه‌های مالی (سود اوراق): هر چه حجم اوراق بیشتر شود، هزینه‌های پرداخت سود نیز افزایش یافته و به فشار بر بودجه عمومی می‌افزاید.
- اثرگذاری بر بازار سرمایه و نرخ سود: رقابت اوراق با سایر ابزارها ممکن است باعث اختلال در بازار سرمایه و افزایش نرخ بهره شود.
راهکارها برای مدیریت بهینه انتشار اوراق
تحلیل‌گران توصیه می‌کنند دولت باید انتشار اوراق را بر اساس ظرفیت جذب بازار و توان بازپرداخت آینده مدیریت کند. همچنین، شفافیت در نحوه هزینه‌کرد منابع حاصل از اوراق و تعیین چشم‌انداز روشن بازپرداخت، برای جلب اعتماد مردم و سرمایه‌گذاران ضروری است.
به گفته یکی از مدیران بازار سرمایه: «اگر انتشار اوراق همسو با برنامه‌های کاهش هزینه‌ها و اصلاح مالی صورت گیرد، می‌تواند ابزاری کارآمد برای مدیریت بودجه باشد؛ اما تداوم انتشار بدون اصلاح ساختاری، نگران‌کننده خواهد بود.»
به گزارش اکونیوز، اوراق بدهی به عنوان ابزاری مهم برای تأمین مالی دولت، در شرایط فعلی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد. با این حال، تداوم اتکاء دولت به این ابزار نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، شفافیت و اصلاح ساختاری بودجه است تا بدهی‌های انباشته به تهدیدی برای اقتصاد آینده ایران تبدیل نشود.