نقش سازمان شانگهای در بازتوزیع قدرت جهانی
در این گزارش که با عنوان «تحلیل بازتوزیع قدرت در اقتصاد سیاسی بین‌الملل و نقش سازمان همکاری شانگهای» منتشر شده، تأکید شده است که بازتوزیع قدرت جهانی دیگر به معنای جابه‌جایی صرف منابع نیست، بلکه بازتعریف روایت‌ها، نهادها و هنجارهای مشروعیت در سطح بین‌الملل است؛ فرآیندی که محور آن از غرب به سمت شرق و از شمال جهانی به سمت جنوب جهانی در حال انتقال است.
بر اساس این تحلیل، چین در دهه‌های اخیر از یک اقتصاد پیرامونی به بازیگر اصلی در شکل‌دهی قواعد جدید جهانی تبدیل شده است. این کشور اکنون همزمان «موتور اصلی تغییر» و نیز «بازیگری آسیب‌پذیر در برابر فشارهای خارجی» به شمار می‌رود. در گزارش آمده است:
سیاست خارجی چین بر نهادسازی، چندجانبه‌گرایی و بازتولید هنجاری متمرکز شده است و سازمان همکاری شانگهای، بستری کلیدی برای این راهبرد به‌شمار می‌آید.
شانگهای؛ سکوی نهادسازی چندوجهی چین
مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، سازمان همکاری شانگهای را یک پلتفرم چندوجهی در حوزه‌های امنیتی، اقتصادی، فناورانه و فرهنگی توصیف می‌کند که از یک نهاد امنیتی منطقه‌ای به ابزار ساخت نظم بدیل جهانی تبدیل شده است. ابعاد مختلف فعالیت این سازمان شامل همکاری‌های امنیتی در مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی، تسویه مالی با ارزهای ملی، ایجاد بانک توسعه شانگهای، همکاری در حوزه فناوری‌های نو و انرژی‌های تجدیدپذیر، و همچنین همکاری‌های فرهنگی و آموزشی عنوان شده است.
این گزارش با اشاره به رشد بریکس و شانگهای به عنوان دو بلوک هم‌گرا، تصریح می‌کند: قدرت‌های نوظهور با استفاده از ابزارهای نهادی موازی، در حال ساختن معماری چندقطبی جدید در برابر ساختار غرب‌محور کنونی‌اند.
ایران و فرصت‌های راهبردی در سازمان شانگهای
در بخش دیگری از این گزارش، جایگاه ایران در سازمان شانگهای «راهبردی و چندبعدی» توصیف شده است. به باور نویسندگان، عضویت رسمی ایران می‌تواند از طریق سازوکارهای مالی و ترانزیتی این سازمان، به کاهش فشار تحریم‌ها و گسترش همکاری‌های فناورانه و اقتصادی با کشورهای آسیایی منجر شود.
در گزارش آمده است: ایران می‌تواند از ظرفیت‌های شانگهای برای تقویت گفت‌وگوی چندقطبی عادلانه، بهره‌برداری از فناوری‌های نو و گسترش مسیرهای ترانزیتی شرق - غرب و شمال - جنوب بهره‌مند شود.
بازتوزیع قدرت؛ از ژئوپلیتیک تا گفتمان
تحلیل مرکز پژوهش‌ها نشان می‌دهد که بازتوزیع قدرت جهانی صرفاً مادی نیست، بلکه در سطوح معنایی و گفتمانی نیز جریان دارد. جنگ روایت‌ها میان غرب لیبرال و شرق نوظهور (به‌ویژه چین و روسیه) در قالب طرح‌هایی مانند «کمربند و جاده» یا گفتمان «تمدن جهانی» شی‌جین‌پینگ، ابعادی از این رقابت نرم را بازتاب می‌دهد.
در جمع‌بندی این گزارش آمده است: نظم جهانی آینده نه تک‌قطبی غربی خواهد بود و نه بازگشت به دو‌قطبی کلاسیک؛ بلکه نظمی چندمحور، پیچیده و شبکه‌ای است که قدرت در آن به صورت هم‌افزا میان بلوک‌های نوظهور توزیع می‌شود.