نقش "سواد سلامت" در پیشگیری از اعتیاد جوانان
افتادن به دام اعتیاد، یکی از مهم‌ترین عامل‌های هرز رفتن جوانان و منابع هر کشوری است که هزینه‌های زیادی را برای دولت‌ها در بر دارد. محققان کشور در یک تحلیل علمی، نقش سواد سلامت افراد را در جلوگیری از بروز این اتفاق مؤثر دانسته و توضیح داده‌اند.
به گزارش ایسنا، اعتیاد از مهم‌ترین چالش‌های بهداشتی، روانی و اجتماعی است که گستره‌ای جهانی یافته است. مصرف مواد مخدر عامل خطر مهم سلامت جامعه در سراسر جهان است و تأثیر مستقیمی بر اهداف سلامت دارد. وابستگی و مصرف مواد مخدر آثار و پیامدهای اساسی و نامطلوب روانی، اجتماعی و انسانی بر ساختار و کارکرد جامعه دارد و علاوه بر آن به فرایندهای شناختی فرد آسیب می‌رساند. مشکلات روانی زیربنایی نیز خود اعتیاد را تشدید می‌کنند و همچنین خطر آسیب غیرعمدی و مرگ را افزایش می‌دهند. بر اساس گزارش‌های جهانی سن شروع اعتیاد بین 16 تا 20 سالگی برآورد شده و همچنان این رده سنی در حال کاهش است.
بنا بر اظهار نظر محققان، افزایش گرایش جوانان به مواد مخدر بسیار نگران‌کننده است، زیرا اکثر افرادی که مصرف مواد را در سال‌های جوانی آغاز می‌کنند، در سال‌های آینده نیز به مصرف آن ادامه می‌دهند. روزانه تعداد زیادی بر آمار مبتلایان به اعتیاد افزوده گشته و بر این اساس، عوارض آن باعث از بین رفتن مرزهای فرهنگی جامعه و به خطر افتادن سلامت افراد می‌شود. کشور ایران نیز به دلایل متعدد فرهنگی و جغرافیایی دارای شرایطی بحرانی از این لحاظ است. بررسی‌های اخیر حاکی از آن است که اعتیاد در ایران مسئله‌ای جدی و رو به رشد است، به‌گونه‌ای که سه نفر از هر هزار نفر را مبتلا می‌کند.
با در نظر گرفتن اهمیت بالای این موضوع، پژوهشگرانی از دانشگاه محقق اردبیلی و دانشگاه پیام نور تهران اقدام به انجام مطالعه‌ای پژوهشی کرده‌اند که در آن به پیش‌بینی آمادگی به اعتیاد در دانشجویان با استفاده از مؤلفه‌های سواد سلامت پرداخته شده است.
آن‌ها برای انجام این تحقیق از مشارکت 118 دانشجوی دختر و پسر از دانشگاه پیام نور آمل بهره گرفته و با استفاده از ابزارهای علمی نظیر پرسش‌نامه‌های خاص، اطلاعات مورد نیاز خود را جمع‌آوری کرده‌اند.
یافته‌های این بررسی علمی نشان می‌دهد که سواد سلامت از متغیرهای مرتبط با آمادگی به اعتیاد در دانشجویان است که باید در پیشگیری و درمان اعتیاد مورد توجه قرار گیرد. به‌عبارت‌دیگر هرچه سواد سلامت افراد کمتر باشد، امکان گرایش آن‌ها به مواد مخدر بیشتر است.
در این خصوص، مهسا مسلمان، محقق گروه روان‌شناسی دانشگاه محقق اردبیلی و همکارانش می‌گویند: «پژوهش ما که با هدف پیشگیری از اعتیاد و بررسی آمادگی برای افتادن به دام آن انجام شد، نشان داد آمادگی به اعتیاد با نمره سواد سلامت و مؤلفه‌های آن یعنی دسترسی، مهارت خواندن و فهم، ارزیابی، تصمیم‌گیری و کاربرد اطلاعات رابطه منفی قابل‌توجهی دارد».
به گفته آن‌ها، «بر این اساس، سواد سلامت و دو مؤلفه مهم آن شامل فهم و تصمیم‌گیری و کاربرد اطلاعات توانستند آمادگی به اعتیاد را به‌خوبی تبیین کنند. این مسئله حاکی از آن است که سواد سلامت و آگاهی، متغیرهای شناختی هستند و به نظر می‌رسد سواد سلامت پایین، تعبیر مفهومی مشخصی از آگاهی ضعیف فرد در خصوص خطرات بهداشتی مرتبط با سیگار و مواد مخدر است».
طبق این یافته‌ها، سواد سلامت به افراد کمک می‌کند تا اطلاعات سلامتی را راحت‌تر به دست آورده و پردازش و درک کنند و آن‌ها را قادر می‌کند که تصمیم‌گیری آگاهانه داشته باشند.
همچنین به اعتقاد مسلمان و همکاران محققش، «سواد سلامت پایین می‌تواند یک شکاف بین آموزش‌دهنده و مخاطب باشد. درنتیجه، قبل از طراحی هر برنامه آموزشی و در مرحله نیازسنجی، ضروری است سواد سلامت جامعه هدف با یکی از ابزارهای در دسترس ارزیابی شود تا سطح مهارت‌های سواد سلامت افراد به‌عنوان یک ملاک‌های مهم برای تدوین محتوای آموزشی، انتخاب روش آموزش و اجرای فرایند آموزش در نظر گرفته شود».
این یافته‌ها در قالب مقاله‌ای علمی پژوهشی به رشته تحریر درآمده که فصلنامه «اعتیادپژوهی» وابسته به دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری به انتشار آن پرداخته است.
انتهای پیام