نقش هنرمندان در دوران جنگ ترویج اندیشه اسلامی بود

محمود نورایی پژوهشگر و منتقد هنری گفت: گستردگی هنر مکتبی از زمان آغاز جنگ تحمیلی در سال 59 آغاز شد. هنرمندان با حضور در حسینیه ارشاد که کانون ترویج اندیشه اسلامی و انقلابی بود، گردهم آمده بودند، توانستند با بن‌مایه بیشتر نظری از فرهنگ انقلابی ارتباط برقرار کنند و به آثار خود قوام بیشتری دادند. آثاری که در روز‌های آغازین جنگ خلق شدند، بیشتر فعالیت تبلیغی داشتند یعنی نشانه‌های تصویری آن‌ها هنوز بر اساس نگاه هنر انقلاب بود، اما رفته رفته با طولانی شدن جنگ، هنر مکتبی که در ابتدا از تزئینات هنر اسلامی، انتزاع و فرم دوری می‌کرد، کم کم گرایش به هنر مدرن و استفاده از استعاره‌ها و نماد‌ها به تابلو‌ها راه پیدا کرد.

نورایی بیان کرد: هرچه این روند طولانی‌تر می‌شد، هنرمندان این عرصه از نقوش، فرم، مضامین و نشانه‌های مذهبی بیشتر استفاده می‌کردند تا به محتوای جنگ امری مقدس ببخشند. در این دوران هنر رئالیستی که جنبه انتقادی داشت جای خود را به رمانتیسیسم آرمانی داد و نگاه نشانه‌شناسانه مدرنیستی به سمت سمبولیسم گرایش پیدا کرد. به طوری که چهره‌های خشن و مبارز در هنر انقلاب جای خود را به چهره‌های امیدوارم و مشتاق برای رسیدن به خدا داد و ویرانی‌ها، خشونت و نفرت از تابلو‌ها حذف شد تا جنبه‌هایی از بهشت را همراه با کشته شدن در راه خدا نشان دهند.

این پژوهشگر و کارگردان گفت: قوام یافتن نگاه هنرمندان مکتبی طی دوران جنگ توانست جریان قدرتمند هنری پدید آورد که نمونه کم نظیری از آن در تاریخ هنر ایران وجود دارد.

نورایی بیان کرد: در این دوران بخاطر ماهیت هنر مکتبی که مبتنی بر طرح مسائل بشری از گذرگاه عقیده بود، هنرمندان با گرایش‌های متفاوتی دست به خلق اثر می‌زدند، اما جملگی در محتوا از یک نگرش پیروی می‌کردند. عناصر آشنا در آثار این دوره: چهره‌های آرمانی و فاقد عاطفه، اندام کشیده شده، چشم‌های بزرگ‌تر از معمول، منبع نامرئی نور، آسمان و سمبل‌های مذهبی است.