نمایشگاه کتاب تهران، بهار کتاب ایران است

به گزارش مشرق، مهدی محمدخانی؛ مدیر انتشارات روایت فتح بیان کرد: از آنجا که نمایشگاه کتاب هرسال در اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شود می‌توان از این رویداد فرهنگی کشور با تعبیری دیگر نیز تحت عنوان بهار کتاب ایران هم یاد کرد. نمایشگاه کتاب و برگزاری برنامه‌های فرهنگی در کنار آن، فرصت برقراری ارتباط نزدیک و بی‌واسطه بین ناشران، فعالان عرصه کتاب، کارشناسان و منتقدان و از همه مهم‌تر مخاطبان را فراهم می‌کند.

وی با بیان این‌که بهترین زمان برای ارزیابی کار یک ساله ناشران ایام برگزاری نمایشگاه کتاب تهران است، افزود: در این زمان ناشران بی‌واسطه با مخاطبان روبه‌رو می‌شوند و کتاب‌های خود را در معرض نمایش و فروش قرار می‌دهند، صدها ناشر با یکدیگر ملاقات می‌کنند و در نهایت برای آینده کاری با دیدی وسیع‌تر برنامه‌ریزی دقیق انجام می‌دهند.

محمدخانی با بیان این‌که چند سالی است که با نزدیک شدن ایام نمایشگاه زمزمه‌هایی ناخوشایند شنیده می‌شود که وجه فروشگاهی این رویداد بزرگ، بر وجه نمایشگاهی آن غالب است، گفت: ظاهرا به مرور زمان، این مسئله که نمایشگاه کتاب تهران صرفا جنبه عرضه نمایشی پیدا کند، از یک سؤال و پیشنهاد به هدفی منتظر تبدیل شده و هر سال نیز بر آن تاکید می‌شود. به اعتقاد من که فعال فرهنگی در صنعت نشر هستم و از نزدیک با مشکلات بی‌شمار آن دست‌وپنجه نرم کرده‌ام، بزرگ‌ترین اشتباه ممکن تحقق و اجرای این طرح است. نمایشگاه اردیبهشت‌ماه در تهران، سال‌هاست که به این شکل برگزار شده است و به قول معروف این ساختار در بین مردم و متخصصان این حوزه جا افتاده و مورد پذیرش است.

وی افزود: اما اگر برگزاری نمایشگاه کتاب تهران به دو شکل فروشگاهی و نمایشگاهی مورد قبول برخی نیست و در این قضیه هرکس سلیقه و تفکرات خود را مطرح می‌کند، می‌توان نمایشگاه و فروشگاه را به دو شکل مجزا در دو فصل مختلف سال برگزار کرد. یعنی می‌شود مانند بسیاری از صنایع و بازارها یک نمایشگاه تخصصی کتاب را در یک فصل داشته باشیم و تمام برنامه‌های فرهنگی و بین المللی حتی نشست‌های تخصصی بین نشری در فضای آرام صرفا نمایشگاهی برگزار شود و در کنار آن رویداد پر هیاهو و جذاب و دوست‌داشتنی اردیبهشت ماه کتاب هم برگزار شود؛ این دو منافاتی با هم ندارند.

مدیر انتشارات روایت فتح ادامه داد: در دنیا نمایشگاه‌هایی هستند که فروش کتاب هم دارند. اما یک نگاه منتقد بین برخی ناشران و اهالی کتاب ایجاد شده که چرا نمایشگاه کتاب تهران مانند فرانکفورت صرفا نمایشگاه نیست و صرفا فروشگاه است! در بازار جهانی و بخش بین‌الملل، کارگزاری‌های ادبی ما که می‌توانند تجارت نمایشگاه را رونق دهند، تقریبا فعال نیستند. خود ناشران هم ایده و اهتمامی برای هم افزایی و هم اندیشی فرهنگی با نویسنده ها و ناشران ندارند. این ادعا که ناشران ایده و اهتمامی برای هم‌افزایی و هم‌اندیشی فرهنگی با نویسنده‌ها و ناشران ندارند، برای من بسیار عجیب و غیرقابل قبول است! چراکه در زمینه تخصصی نشر ادبیات پایداری این اهتمام به شکل جدی‌تر دیده می‌شود و ما هر سال دید و بازدید نوروزی ناشر و نویسنده این حوزه تخصصی را در نمایشگاه می‌بینیم و با ناشران همکار گفت‌وگو و تبادل‌نظرمی‌کنیم.

وی در ادامه بیان کرد: نمایشگاه کتاب برکات زیادی دارد یکی از فواید آن، این است که نویسنده‌های تازه نفس جذب می‌کنیم و مخاطب جدید بسیاری به خانواده بزرگ نشر افزوده می‌شود. نمایشگاه فرانکفورت یا هر کشور دیگری متناسب با فرهنگ آن جامعه شکل گرفته و توسط مسئولان آن کشور پایه‌ریزی شده است. در مورد چنین تصمیمی حتما باید ظرفیت‌های فرهنگی و اجتماعی در خلال مشورت با ناشران مختلف بررسی شود و سپس الگویی مناسب با کشور خودمان اجرایی شود.

محمدخانی افزود: امسال دومین سال برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب همزمان با نمایشگاه فیزیکی است. بزرگ‌ترین مزیت برگزاری همزمان نمایشگاه مجازی و فیزیکی، اجرای عدالت فرهنگی است. تب‌وتاب و شور و هیجانی را که نمایشگاه کتاب تهران هر سال در کل کشور ایجاد می‌کند، قابل‌انکار نیست. در این فضای شورانگیز که همه مشتاق کتاب و کتابخوانی می‌شوند، آن دسته از مخاطبان و علاقه‌مندان کتاب که در نقطه‌ای دورافتاده از کشور زندگی می‌کنند و امکان سفر به تهران را ندارند با مشکلی جدی روبه‌رو می‌شوند که با اجرای این طرح مشکل آنها نیز برطرف می‌شود.

این ناشر با بیان اینکه میزان فروش انتشارات فتح در سال گذشته در هر دو روش فیزیکی و مجازی تقریبا به یک میزان بوده، گفت: برگزاری نمایشگاه فیزیکی به همراه مجازی، باعث می‌شود عدالت محوری فرهنگی در کشور برقرار شود، زیرا در سنوات گذشته دانشجویان و علاقه‌مندانی که از شهرها و استان‌های دور به نمایشگاه کتاب می‌آمدند همیشه گله‌مند بودند که چرا باید نمایشگاه کتاب فقط در تهران بر پا شود و چرا در شهرهای دیگر متمرکز نیست و شاید تحقق عدالت فرهنگی در گذشته چندان میسر نبود، اما با ظهور بیماری همه‌گیر کرونا و پیدایش ظرفیت جدید خدمت‌رسانی به مخاطبان در قالب نمایشگاه مجازی این مهم امروز به حقیقت پیوسته است.

وی در بخش دیگری از سخنانش بیان کرد: زمان برپایی نمایشگاه، جامعه دچار هیجانات اجتماعی و فرهنگی می‌شود و تعداد زیادی از مراجعه‌کنندگان به نمایشگاه در جستجوی کتاب‌های کمک‌آموزشی هستند و این نشانه‌ای بر کتاب‌خوان بودن افراد ندارد. ما زمانی می‌توانیم ادعا کنیم کتابخوانی در جامعه رونق پیدا کرده که میزان اثرگذاری کتاب و مطالعه را بر کنش‌های جامعه ببینیم.

محمدخانی در پایان پیشنهاد داد: بهترین راه جذب مخاطب برای حضور در نمایشگاه کتاب، تولید کتاب خوب و با محتوا توسط ناشران است. کتاب خوب یعنی محتوا، صفحه‌آرایی، طرح جلد، قیمت، تبلیغات و عرضه کتاب مناسب که افراد کتابخوان را جذب خواندن محتوای آن کند. در این صورت مخاطب حتما برای خرید آن کتاب صف می‌کشد و شاهد شلوغی برخی غرفه‌ها در نمایشگاه خواهیم بود. البته در معرفی کتاب خوب نباید از تبلیغات مفید غافل شد. در کشورهای خارجی نیز مولف بدون تبلیغ اثرش بازار وضعیت مناسبی برای فروش ندارد. لذا باید در طول سال برنامه‌ریزی‌های کلان چه در رسانه‌های مختلف و چه در فضاهای آموزشی مختلف صورت بگیرد. ناگفته نماند اشاعه فرهنگ کتاب‌خوانی در بین مردم نیازمند عزم ملی است و همه نهادها و تک‌تک کتاب دوستان می‌توانند در رشد این فرهنگ کارساز باشند. فرهنگ کتابخوانی که جا بیفتد، دیگر باید به فکر افزایش گنجایش نمایشگاه کتاب بود.

سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «آینده خواندنی است» 20 تا 30 اردیبهشت‌ماه 1402 در مصلی امام خمینی‌(ره) و همزمان به‌صورت مجازی در ketab.ir برگزار خواهد شد.