نگاهی به خلأهای موجود در آگهی‌های بازرگانی تلویزیون / آیا سیما، سینما را نجات خواهد داد؟
تهیه‌کنندگان و اهالی سینما با وجود توافق‌هایی، هنوز به جایِ خالی تبلیغات فیلم‌های در حال اکران انتقاد دارد. اما شاید نیاز است فیلم‌ها برای تبلیغ شدن در رسانه ملی به استانداردها و چارچوب‌های تبلیغی هم توجهی داشته باشد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، چندی پیش خبری از جلسه شورای عالی سینما به گوش رسید که محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی و پیمان جبلی رئیس صداوسیما توافقی داشته‌اند تا بر مبنای آن تیزر 5 فیلم سینمایی در حال اکران از طریق شبکه‌های تلویزیون پخش شود.
شاید در میانِ اسامی فیلم‌هایی که مطرح شدند «بیرو» و «لوپتو» و حتی بعضاً «بامبالا» تیزرهایی روی آنتن داشت. مجریان و برنامه‌سازان حوزه کودک برای انیمیشن‌های ایرانی همچون «لوپتو» و پیش از آن «پسر دلفینی» کم نگذاشتند اما درباره «بخارست» و کارهایی از این دست هنوز پنجره‌ای باز نشده است.
زیرا در ضوابط و چارچوب‌های صداوسیما، حمایت از آثاری است که خانوادگی و در راستای مفاهیم و محتوای سبک زندگی ایرانی - اسلامی باشد؛ قهرمانی را معرفی کند و در واقع تیزر طنزهای تجاری و برخی از آثاری که خانواده‌ها نمی‌توانند کنار هم به تماشایش بنشینند، پخش نمی‌شود.
این روزها که بسیاری از مسائل اقتصادی سایه بر رکودِ تجارت در سینماهای کشور انداخته، تهیه‌کنندگان و سینماگران بیش از ادوار دیگر نسبت به نحوه پخش تیزرهای فیلم‌هایشان از تلویزیون دغدغه و گلایه دارند.
به تعبیر بسیاری از تهیه‌کنندگان و سینماگران، رونق اکران و اساساً صنعت سینما به سازوکارهای خبری و تبلیغاتی آن بستگی دارد. بنابراین به طور قطع ایستادن تلویزیون در کنار سینما و سینماگران بیش از گذشته منجر به رونق و شادابی سالن‌های سینما و رشد گیشه می‌شود.
اما آگهی‌های بازرگانی که همیشه نقطه انتقادی بسیاری از گروه‌ها بوده، خلأهایی دارد که باید به آن توجه کرد. نسبت به تعرفه‌های پخش آگهی در مسابقات جام‌جهانی بحث‌های زیادی شده که بسیاری از آنها صحت ندارد.
اداره کل بازرگانی صدا وسیما، تعرفه پخش آگهی در مسابقات جام‌جهانی را در طبقه 1600+ 35 اعلام کرده است که بر این اساس هر ثانیه آگهی قبل بازی، رقمی معادل 250 میلیون تومان و بین دو نیمه رقمی معادل 500 میلیون تومان خواهد شد.
در این صورت با درنظر گرفتن 10 دقیقه آگهی قبل بازی و 5 دقیقه آگهی بین در 64 بازی جام جهانی، در شبکه‌های سه، ورزش و شبکه 4K، درآمدی بالغ بر 5000 میلیارد تومان درآمد نصیب سازمان صداوسیما شده است.
اما در موردِ خلأ موجود آگهی‌های بازرگانی تلویزیون و انتقادی که اهالی فرهنگ و هنر نسبت به عدم توجه لازم به تبلیغات محصولات فرهنگی دارند، پیگیری‌ها نشان می‌دهد تعدادِ فیلم‌هایی که آگهی نمی‌گیرند و یا آگهی‌شان محسوس نیست به دلایل کار‌شناسی و رعایت نکردن برخی از استانداردهای پخش و نیز پرداختن به موضوعاتی که مبتلا به اقلیت محدودی از جامعه است، قابلیت تبلیغ از رسانه ملی را نداشته باشند.
در حالی‌که برخی از تهیه‌کنندگان می‌گویند برای آگهی‌گرفتن از تلویزیون باید هزینه‌های هنگفتی پرداخت کنند، ماجرا از این قرار است که تبلیغات فرهنگی از تخفیف‌های بالایی برخوردارند و در بسیاری موارد حدود 90 درصد تخفیف به آگهی‌های فرهنگی تعلق می‌گیرد و حتی پخش آگهی‌های فیلم‌های سینمایی بنابر آماری که اعلام شده کاملاً رایگان بوده که برآورد مالی آن برای صنعت سینما بسیار چشمگیر است.
سریال‌های تلویزیون در انحصار بازیگران تکراری / کوچ چهره‌ها به آگهی بازرگانی و رادیوبرخی از کانال‌های مجازی به این نکته اشاره کرده‌اند که صدا وسیما حاضر نیست برای تبلیغات محصولات فرهنگی مانند سینما، تئاتر و کتاب آگهی رایگان پخش کند؛ در حالی‌که اگر صاحبان کالاهای فرهنگی قصد پخش آگهی در بسته‌های آگهی جام جهانی را داشته باشند برابر ضوابط صدا وسیما حداکثر تخفیفات این محصولات 98 درصد است و برای پخش یک بار تیزر 30 ثانیه یک فیلم سینمایی عددی معادل 150 میلیون تومان پرداخت کنند.
در دوره گذشته، پخش آگهی رایگان برای محصولات فرهنگی خصوصاً کتاب و فیلم زیرنظر کمیته فیلم و کتاب کمک شایان توجهی به اکران فیلم‌ها و نشر کتاب داشت. ضوابط حاکم در گذشته برای حمایت از سینما بین 50 تا 500 نوبت پخش آگهی به هر فیلم سینمایی می‌داد اما سیاست‌های مدیران قبلی در بازرگانی صدا وسیما باعث حذف این حمایت رسانه ملی شد.
در بهمن‌ماه سال 1400 نشست همکاری معاون سینمایی وزارت ارشاد با ریاست سازمان صدا وسیما با هدف پخش تبلیغات رایگان فیلم‌ها انجام شد. در این نشست تفاهم شد پخش آگهی رایگان برای فیلم‌های سینمایی مجدداً در دستور کار صدا وسیما قرار گیرد. در جلسه اخیرِ شورای عالی سینما هم که خبرهایی مبنی بر توافق میان رئیس سازمان سینمایی و رئیس صداوسیما مطرح شد این اتفاق قرار است برای 5 فیلم بیفتد اما کماکان شاهد این موضوع به طور گسترده و در قالبِ یک ضابطه منسجم نیستیم.
یکی دیگر از نقاط تاریک دوران مدیریت مدیر قبلی آگهی‌های بازرگانی صداوسیما اخذ جریمه دیرکرد پرداخت از صاحبان کالا و خدمات بخش خصوصی، است. برای این منظور پیمانکاری اخذ این مبالغ به گروه حقوقی طرف قرارداد بازرگانی سپرده شده بود که به نوعی شرخری و فشار مضاعف بر صاحبان آگهی بر پرداخت دو چندان جرایم، به عنوان سود پول است.
این امید وجود دارد با توجه به تحولات در مفاهیم و محتوای آگهی‌های بازرگانی نسبت به گذشته، کاهش لاکچری‌بازی‌هایی که بیشترین انتقاد نسبت به آنها وجود داشت و خیلی از موارد دیگر، برای پوشش بهتر خلأهای موجود و عدم توجه به تبلیغ محصولات فرهنگی در تلویزیون، تمهیدات خوبی در سند تحولی رسانه ملی اندیشیده شود.