نگاهی به یک برنامه قدیمی معارفی / «در آستان خورشید»؛ از کاظم احمدزاده تا میثم آقابیگی

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، برنامه "در آستان خورشید" قدیمی‌ترین برنامه مناسبتی مذهبی است که هنوز در حال پخش است. تقریباً می توان گفت "در آستان خورشید" از اواخر دهه 1380 تا به امروز که ویژه برنامه دهه محرم را روی آنتن دارد قریب به تمام مناسبت‌های دینی برنامه داشته است؛ این برنامه از ابتدای ماه محرم تا پایان دهه اول، هر شب حدود 60 دقیقه از شبکه سه سیما پخش می‌شود. البته این 60 دقیقه به دلیل شرایط کنداکتوری شبکه به دو باکس 25 تا 30 دقیقه تقسیم شده.

این برنامه در ایام شهادت امام جواد (ع) و شب و روز عرفه به صورت مستقیم از شهر کاظمین و کربلای معلی ویژه‌های زنده‌ای روی آنتن داشت. حامد سلطانی را بعد از سانحه رانندگی که همسر و فرزندِ خود را از دست داد به "سیما" برگرداند. البته راه او را برای اجرا و حضورِ بیشتر در برنامه‌های مذهبی تلویزیون هموار کرد. به گونه‌ای که او این روزها «حسینیه معلی» را روی آنتن دارد که مورد استقبال مخاطبین هم قرار گرفته است.

کاظم احمدزاده و مجری قدیمی

اما یکی از مجریانِ قدیمی این برنامه تلویزیونی، کاظم احمدزاده است که مدت‌ها او را با «آستان خورشید» روی آنتن دیدیم. مجری قدیمی که چندین سال در کربلا برنامه زنده داشت و جلوی دوربین قرار می‌گرفت و در جریانِ پیاده‌روی اربعین می‌گفت: "سلام کربلا؛ جای همتون خالی؛ با عرش پیمایان روی زمین عازم پایتخت آسمان‌ها هستیم."

مجری دیگری که در چند سال اخیر، او را بیشتر جلوی دوربینِ «در آستان خورشید» دیده‌ایم، میثم آقابیگی است. مجری که همچون برادرش مهدی آقابیگی با برنامه‌های مذهبی و معارفی شناخته می‌شود. او اعتقاد دارد که برنامه‌های معارفی در صورت برخورداری از ایده‌های خوب و پرداخت مناسب می‌توانند جریان‌ساز و تأثیرگذار باشند.

روایت آقابیگی از جریان‌سازی برنامه‌های معارفی

آقابیگی می‌گوید: برنامه های معارفی یکی از تاثیرگذارترین قالب‌ها در سراسر دنیا به شمار می‌رود و بسیاری از کشورها نیز با استفاده از همین قالب تأثیرات جدی در حوزه اعتقادی مردم و مخاطبان خود داشته و دارند.

این مجری همچنین اعتقاد دارد که یک مجری معارفی نمی‌تواند همچون سایر حوزه‌ها گاهی بدون مطالعه قبلی جلوی دوربین برود؛ کما اینکه به تعبیرِ خودش، برای هر برنامه یک ساعته دستِ کم به 4 ساعت مطالعه و پژوهش می‌پردازد.

تفاوت و وجه تمایزِ امسال

اما برای واکاوی بیشترِ برنامه «در آستان خورشید» که هر شب از کربلای معلی به صورت مستقیم روی آنتن می‌روند، با مهدی زمانی تهیه‌کننده این برنامه معارفی تلویزیونی به گفت‌وگو پرداختیم و او به سؤالات ما پاسخ داد:

زمانی تهیه‌کننده «در آستان خورشید» درباره تفاوت و وجه تمایز این برنامه نسبت به سالِ گذشته، تصریح کرد: ما "در آستان خورشید" تلاش می‌کنیم هر برنامه نسبت به برنامه قبلی متفاوت باشیم، چه در فرم و چه در محتوا نوآوری کنیم. مثلا در ویژه برنامه دهه اول ماه محرم، ما مستند "عطر او را" به صورت دنباله‌دار پخش می‌کنیم که برای تولید آن از چند ماه قبل درگیر بوده و چندین سفر مختلف به چند کشور داشته‌ایم.

وی خاطرنشان کرد: رویکرد ما تبیینی است و تلاش می‌کنیم بیننده با دیدن این مجموعه کار، بر دانش و اطلاعات دینی‌اش افزوده شود. یا بخش دیگری داریم که به نیابت از شهدا در قشرهای مختلف جامعه به زیارت حضرت سیدالشهداء (ع) می‌رویم. از شهدای مدافع سلامت و امنیت گرفته تا شهدای دفاع مقدس و مدافعین حرم؛ این مثال‌هایی که به آن‌ها اشاره شد تنها نمونه هایی از آیتم‌هایی بود که در دستور کار د اریم.

اگر به ساختار استاندارد توجه شود، هم خسته‌کننده نمی‌شود و هم جذابیت دارد

تهیه‌کننده برنامه «در آستان خورشید» در پاسخ به این سؤال که آیا اصلاً برنامه‌های معارفی برای اینکه تأثیرگذار و اصطلاحاً جریان‌ساز باشند باید از چه ساختار و اصولی تبعیت کنند و با وجود حضورِ «مخاطب خاص» در شبکه سه و برنامه‌های معارفی دیگر با چه شگردی دنبالِ ایجاد جذابیت برای مخاطب هستید؛ به گونه‌ای که بتواند فضایِ متمایزی را برای مخاطب فراهم کند؛ تأکید کرد: به نظرمن اگر برنامه‌ساز به ساختار استاندارد و قواعد برنامه‌های ترکیبی توجه داشته باشد؛ نه تنها بیننده خسته نمی‌شود بلکه برایش جذابیت هم دارد. در واقع یک برنامه‌ی معارفی باید تمام اجزای برنامه‌ی ترکیبی را رعایت کند و صرفاً نمایش‌دهنده گفت‌وگویی ساده نباشد. طبعاً لازم است خود را با نیازهای روز جامعه و خوراک مورد نیاز امروز مخاطبش تطبیق داده و آنچه مخاطب در دنیای امروز تشنه دریافت آن است، به او برساند.

صحبت درباره اجرای «در آستان خورشید»/ برنامه‌ای که پایِ ثابت اربعین است

وی افزود: از منظر محتوا الحمدلله در دین و مذهب ما این نگاه و پیام مترقی و جامع وجود داشته که فقط لازم است در قالب و زبان درست به مخاطب رسانده شود. طبعاً در این مسیر به قول شما "جریان‌سازی" هم پیش می‌آید یا حتی ضرورت پیدا می‌کند. می‌توانم به جرأت بگویم ما با "در آستان خورشید" در مقاطع مختلفی، جریان‌سازی کرده‌ایم. مهمترین آن پوشش رسانه‌ای و معرفی مراسم پیاده‌روی اربعین حسینی در ایران بوده است. که ما برای نخستین بار و به صورت گسترده در اواخر دهه 1380 آن را برای عاشقان حضرت اباعبدالله (ع) در ایران پوشش رسانه‌ای دادیم.

او در ادامه درباره اجرای کاظم احمدزاده در این برنامه و این روزها با میثم آقابیگی و تجربیات این مجریان در این برنامه تلویزیونی، توضیح داد: در مورد اجرا باید بگویم که هم برادر عزیزم سیدکاظم احمدزاده و هم آقای میثم آقابیگی از ابتدای شروع، "در آستان خورشید"، همراه برنامه بوده‌اند. گاهی باهم هم اجرا داشته‌اند اما اغلب به شکل دو گروه در امتداد هم کار کرده‌اند.

زمانی اضافه کرد: مثلاً در ایام پیاده‌روی اربعین، نیمی از سفر آقای آقابیگی اجرای برنامه را برعهده داشته و نیمی دیگر آقای احمدزاده. داشتن دو مجری در برنامه‌ای با گستردگی مأموریت رسانه‌ای ما امری لازم و ضروری است. این دهه ماه محرم هم اجرای برنامه به عهده آقای آقابیگی است که دلسوزانه برای انتقال حال و هوای کربلای معلی به بینندگان برنامه تلاش می‌کنند.

بیش از شور به دنبال شعوریم!

تهیه‌کننده «در آستان خورشید» شبکه سه درباره تأثیرگذاری مجری و اهدافِ این برنامه تلویزیونی، تأکید کرد: قطعاً مجری مؤثر است اما از مجری مهم‌تر محتوای برنامه است. اینکه چه فکری پشت تولید آیتم‌های برنامه وجود دارد. رویکرد چیست؟ هدف چیست؟ ما در برنامه "در آستان خورشید" صرفاً رویکرد برانگیختن احساسات را نداریم. قصد ما صرفاً ایجاد شود نیست. به تعبیر معروف، ما بیش از شور به دنبال شعوریم.

وی خاطرنشان کرد: تلاش ما این است که با رویکرد تبیینی مخاطب را فارغ از شعورِ همراه با شور، سوی ابعاد دیگر موضوع موردنظر برنامه هم هدایت کنیم. مثلاً در برنامه‌های دهه محرم قصد ما این است مخاطب علاوه بر تماشای حال و هوای کربلای معلی و دیدن حرم‌های منور سالار شهیدان و اباالفضل العباس، به ابعاد قیام عظیم امام حسین (ع) هم توجه کند. به چگونه لبیک گفتن در دنیای امروز هم توجه بکند. به گستردگی فرهنگ حسینی در جهان هم توجه بکند. به این مسئله هم در آیتم‌سازی و هم در گفت‌وگوهای کارشناسی ما توجه شده است.

هشدار رهبر انقلاب

زمانی با اشاره به امیدآفرینی در جامعه و هشدار رهبر انقلاب، گفت: ما "در آستان خورشید"، به تذکر و هشدار رهبر معظم انقلاب درباره امیدآفرینی در جامعه توجه کردیم. بنابراین محور و زاویه دید ما در برنامه دهه اول محرم امسال، نقش و جایگاه امید در قیام سیدالشهدا و همین‌طور اهمیت امید در زندگی یک محب حضرت اباعبدالله است. قطعاً چنین موضوعی به دلیل ظرافت‌های خاصی که در آن وجود دارد کار راحتی نیست. اما ما به عنوان خدمتگزار ملت حسینی، وظیفه خود می‌دانیم تمام تلاش خود را معطوف به ثمر رساندن این اهداف عالیه بکنیم. همچنان که گفتم به تناسب برنامه و موضوع و شرایط مختلف ما از حضور آقایان مجری همکارمان در مقاطع مختلف بهره‌مند می‌شویم.

کاری که برای فرار از موازی‌کاری انجام می‌شود؟

او در پاسخ به این سؤال که برای فرار از موازی‌کاری‌هایی که برخی از برنامه‌های گفت‌وگومحور در دامِ آن گرفتار می‌شوند چه تمهیداتی داشته‌اید، افزود: ما تقریباً از آن بحث‌های کلی خیلی فاصله گرفته‌ایم. به عنوان نمونه در مجموعه برنامه‌های فاطمیه سال گذشته "در آستان خورشید" ما برای نخستین بار خانواده‌های شهدای مدافع حرم را به محل شهادت فرزندان‌شان بردیم. در واقع به نوعی بحث روایتگری شبیه آنچه در راهیان نور در سال‌های اولیه رخ می‌داد را رقم زدیم. خواستیم به فرمایش رهبر معظم انقلاب در این نبرد رسانه‌ها ما روایت حقیقی و درست را به نسل جوان مخاطب خود نشان دهیم.

تهیه‌کننده "در آستان خورشید ادامه داد: چطور می‌شود که جوانی از ایران در سوریه به شهادت می‌رسد. او در چه خانواده‌ای بزرگ شده، چه تفکری او را به سوریه رسانده. در چه موقعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیکی شهید شده. این‌ها را بخشی از همان جهاد تبیینی می‌دانیم که فرمانش توسط رهبر معظم انقلاب برای ما اهل رسانه صادر شده است.

ما این کار را نوکری حضرت سیدالشهداء (ع) می‌دانیم

وی با اشاره به اینکه ما این کار را نوکری آستان خورشید اهل‌بیت می‌دانیم، خاطرنشان کرد: اتاق فکر ما "در آستان خورشید" حتی برای اینکه از کدام لوکیشن باید برای مردم برنامه را به نمایش بگذاریم فکر و برنامه‌ریزی می‌کند. ما برنامه‌سازی در این حوزه را صرفاً یک کار رسانه‌ای نمی‌دانیم. در واقع ما این کار را نوکری آستان خورشید اهل‌بیت علیهم‌السلام می‌دانیم. پس به لطف خدا تلاش داریم در این خدمتگزاری در پیشگاه حضرات معصومین، همه توان خود را خرج کرده و کم‌فروشی نکنیم. و بسیار بسیار امید داریم که این ذوات قدسی نورانی ما را در این جهاد تبیین یاری‌گر و هدایت‌گر باشند.