نگاه حضرت علی علیه السلام به گناه کبیره غیبت

غیبت و بدگویی کردن از جمله گناهانی است که آثار بدی در دنیا و آخرت برای انسان به جا می‌گذارد، به گونه‌ای که امام علی علیه السلام در نهج البلاغه این گناه را نکوهش کردند و فرمودند: وَ قَالَ علیه السلام الغِیبَهُ جُهدُ العَاجِزِ: غیبت و سخن گفتن پشت سر کوشش ناتوان است (تنها وسیله ای که شخص ناتوان می تواند با آن از دشمن انتقام کشد یا بر کسی حسد و رشک برد بدگویی پشت سر اوست).

در این باره گفت و گوی ما را با حجت الاسلام و المسلمین محمدهادی مشیری بخوانید:

آقای مشیری، با توجه به حکمت 453 نهج البلاغه توضیحی درباره گناه غیبت بفرمایید؟

با توجه به فرمایش امام علی (ع) که فرمودند: الغِیبَهُ جُهدُ العَاجِزِ یعنی غیبت تلاش انسان عاجز است، غیبت کردن ابعادی دارد؛ یک بعد آن این است، انسانی که بتواند از گرفتن حق خود بربیاید نسبت به دیگران غیبت نمی‌کند. غیبت کردن به علت ضعف انسان است خداوند در قرآن در جایی که کسی مظلوم است و نمی‌تواند حقش را بگیرد این اجازه را داده که آشکارا وبه تعبیری با صدای بلند بدی را بیان کند. اما نسبت به دیگران اجازه نداده است مگر در مورد کسی که در حق او ظلم شده است. بدانیم افرادی که غیبت می‌کنند افراد توانمند و تاثیرگذاری نیستند افرادی که رشد کردند و توانمندی پیدا کرده اند و می‌توانند در جامعه تاثیرگذار باشند، با غیبت کردن کار خود را پیش نمی‌برند.

گناه غیبت کردن در روایات چگونه است؟

از جمله گناهانی که گناه کبیره است و از بسیاری از گناهان کبیره بدتراست، گناه غیبت است. جایی در قرآن کریم خداوندفرمود: «أَیُحِبُ أَحَدُکُم أَن یَأکُلَ لَحمَ أَخِیهِ مَیتًا هیچ یک از شما آیا دوست می‌دارد که گوشت برادر مرده خود را خورد؟» مردار خوردن از گناهان خیلی زشت و ناپسند است، چه بسا مردار انسان. خوردن گوشت انسان حرام است آن هم انسانی که برادرمان است، این مفهوم نشان می‌دهد غیبت کردن زشت‌ترین کار ممکن است. غیبت کردن یعنی خوردن گوشت مرداری که آن مردار انسان باشد و عزیزترین شخص برای انسان به حساب بیاید. در روایات غیبت را با زنا مقایسه کرده اند و این گناه را از زنا بدتر دانسته اند.

 غیبت کردن چه آثاری دارد؟

آثار بدی که این گناه در جامعه دارد، موجب می‌شود که بین افراد دشمنی‌های خاص، نفاق‌ها و درگیری‌ها شکل بگیرد. در روایات نسبت به غیبت و غیبت کننده، امام حسن مجتبی فرمودند: آن کسی که نزد تو از بدی دیگران به تو می‌گوید مطمئن باش که علیه تو نیز پیش دیگران حرف می‌زند.

سعدی نیز این روایت را زیبا سروده که گفت:((هر که عیب دگران پیش تو آورد و شمرد بی گمان عیب تو پیش دگران خواهد برد))، خیلی خوشحال نباشید که افرادی عیب دیگران را برای شما بیان می‌کنند، زیرا این دسته افراد عیب شما را هم اگر به دست بیاورند پیش دیگران بیان خواهند کرد.

آیا غیبت کردن در مورد عملکرد مسئولین گناه است؟

برخی می‌گویند که نسبت به مسئولین غیبت نکنید در مورد مسئولین این موضوع استثنا است، وقتی کسی مسئولیتی را برعهده بگیرد باید پاسخگو باشد، اگر ایرادی به مسئولی وارد شود باید پاسخگو باشد و شفافیت سازی کند.

به سیره امیرالمومنین توجه کنیم می‌بینیم ایشان با مسئولانی که حتی خطا‌های خیلی کوچکی هم داشتند، برخورد می‌کردند. اینکه امام به عثمان بن حنیف که کارگزار امام علی علیه السلام در بصره بود و فقط در مجلسی شرکت کرده بود که در مجلس فقرا نبودند و فقط ثروتمندان و متمدنین حضور داشتند، انتقاد کرد. امام نامه‌ای به عثمان بن حنیف نوشت و او را مواخذه کرد. در این نامه از رفتن عثمان به مهمانی که تهی دستان به آن وارد نمی‌شوند و مختص ثروتمندان است، انتقاد کردند و این نامه 1400سال است بین شیعیان دست به دست می‌چرخد. این داستان نشان می‌دهد که موضوع غیبت برای مسئولان استثنا است و باید ایرادات از آن‌ها گرفته شود.

امیرالمومنین مردم را عادت داده بودند که اگر از مسئولی ایرادی ببینند بگویند و او را مواخذه کنند، مسئولان هم وظیفه دارند به درستی عملکردشان را توضیح دهند.