نگرانی دانشگاه‌ها از وضعیت بودجه سال جاری

به گزارش ایسنا، یکی از مهم ترین نگرانی و دغدغه های مدیران آموزش عالی و روسای دانشگاه ها در سال جدید بحث بودجه و تامین هزینه های رفاهی و آموزشی دانشجویان، اعضای هیات علمی و کارکنان است قطعا در این بین دانشگاه هایی که از صفر تا صد بودجه های خود را از طریق دولت تامین می کنند نگرانی های بیشتری در مقایسه با دانشگاه های پولی که هزینه های خود را از محل شهریه دانشجویان کسب می کنند، دارند. 

البته در خصوص تخصیص بودجه دولتی سهم دانشگاه های دولتی کشور متفاوت است و میزان بودجه این مراکز بنا به سیاست، قدمت، عملکرد و برنامه کم و زیاد می شود اگر چه دولت حوزه هایی برای درآمدزایی دانشگاه ها در نظر گرفته تا این مراکز صرفا به بودجه های دولتی وابسته نباشند و حوزه هایی که دولت در لایحه برای درآمدزایی دانشگاه ها عنوان کرده، شامل خدمات آموزشی و فرهنگی، خدمات رفاهی دانشجویی، خدمات پژوهشی و تحقیقاتی، خدمات رفاهی دانشجویی و درآمد حاصل از فروش سایر خدمات است.

بر این اساس اگر دانشگاه ها در حوزه های یادشده اقدامات لازم برای درآمدزایی را انجام ندهند و وابسته به بودجه باقی بمانند قطعا جامعه دانشگاهی، آسیب هایی جدی را متحمل خواهد شد.

بر این اساس نگاهی گذرا به وضعیت بودجه دانشگاه ها می اندازیم. در واقع آموزش عالی کلیه زیرنظام‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه پیام نور، دانشگاه جامع علمی - کاربردی، دانشگاه فرهنگیان، دانشگاه فنی و حرفه‌ای، دانشگاه‌های وابسته به سایر دستگاه‌های اجرایی، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه‌های غیردولتی - غیرانتفاعی را شامل می‌شود.

بررسی‌ها حاکی از آن است که کل اعتبارات مربوط به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و واحدهای ستادی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال 1401 نسبت به سال 1400، حدود 31 درصد رشد داشته است. بیشترین میزان رشد، به درآمدهای اختصاصی تعلق دارد. میزان رشد این درآمدها، در سال 1401 نسبت به سال 1400 حدود 45 درصد برآورد می‌شود.

بررسی سهم اعتبارات برحسب ماهیت از کل اعتبارات، گویای آن است که 82 درصد از اعتبارات از محل منابع بودجه عمومی (73 درصد هزینه‌ای و 9 درصد تملک دارایی‌های سرمایه‌ای) تأمین خواهد شد. مشارکت دانشگاه‌ها و واحدهای ستادی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (سهم درآمدهای اختصاصی) در تأمین هزینه‌های مورد نیاز در سال 1401 نسبت به سال 1400، حدود 1.7 درصد افزایش داشته است.

یکی از مهم‌ترین شاخص‌های مالی بخش آموزش عالی، «سهم اعتبارات فصل آموزش عالی از تولید ناخالص داخلی (GDP)» است. این شاخص نشان می‌دهد که تأمین هزینه‌های آموزش عالی تا چه میزان در هر کشور دارای اولویت است. میزان این شاخص در لایحه بودجه سال 1401 کل کشور بر مبنای پیش‌بینی مقدار تولید ناخالص داخلی توسط مرکز آمار ایران، معادل 0.55 درصد برآورد می‌شود که نسبت به مقدار مشابه آن در سال 1399، از رشد متوسط سالانه 5.7 درصد برخوردار خواهد بود.

یکی دیگر از شاخص‌های مالی مهم این بخش، «شاخص سهم اعتبار فصل آموزش عالی از بودجه عمومی دولت» است که بیانگر سهم هزینه‌های انجام شده دولت در بخش آموزش عالی است. برآورد می‌شود مقدار این شاخص از 3.81 درصد در سال 1399 به 3.66 درصد در سال 1401 کاهش پیدا کند.

شاخص مالی دیگری که وجود دارد، «نسبت اعتبارات فصل آموزش عالی از کل اعتبارات آموزش» شامل اعتبارات فصل آموزش و پرورش عمومی، فصل آموزش فنی و حرفه‌ای و مهارت‌آموزی و همچنین فصل آموزش عالی)، است و میزان هزینه‌های آموزش عالی به هزینه‌های کل آموزش کشور را نشان می‌دهد. میزان این شاخص با روندی افزایشی از 27.4 درصد در سال 1399 به 31.1 درصد در سال 1401 خواهد رسید.

کل اعتبارات مصوب (هزینه‌ای، تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و درآمد اختصاصی) دانشگاه‌ها و واحدهای ستادی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال 1400، به میزان 304,260 میلیارد ریال بوده است. این اعتبارات با برخورداری از رشدی معادل 31 درصد، در حد 373,341 میلیارد ریال در لایحه بودجه سال 1401 پیشنهاد شده است.

سهم اعتبارات هزینه‌ای از کل اعتبارات پیش‌بینی شده در لایحه، 73 درصد (360,249 میلیارد ریال)، درآمدهای اختصاصی 18 درصد (855,60 میلیارد ریال) و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای 9 درصد (158,31 میلیارد ریال) است.

مقایسه اعتبارات پیش‌بینی شده در لایحه بودجه سال 1401 کل کشور با اعتبارات سال 1400 گویای آن است که میزان رشد اعتبارات هزینه‌ای معادل 30 درصد، درآمد اختصاصی برابر 45 درصد و تملک دارایی‌های سرمایه‌ای حدود 20 درصد است.

توجه ویژه به تأمین اعتبارات مربوط به خدمات رفاه دانشجویی به میزان 60 درصد، حمایت و تقویت اعتبار دانشگاه فنی و حرفه‌ای در جهت حمایت از رشته‌های مهارتی در حد 43 درصد و حمایت از فارغ‌التحصیلان دوره دکتری در قالب امریه پست دکتری (30 میلیارد ریال) از نکات قابل ذکر است.

تأمین اعتبارات لازم برای به بهره‌برداری رسیدن 57 پروژه با زیربنایی معادل 229 هزار مترمربع یکی دیگر از ویژگی‌های لایحه بودجه سال 1401 کل کشور است.

در اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، اعتباری معادل 840 میلیارد ریال برای تکمیل خوابگاه‌های دانشجویی متأهلینی که 50 درصد آن‌ها از طرف خیرین یا سایر منابع تکمیل شده باشد، پیش‌بینی شده است.

بررسی کوتاه وضعیت بودجه جاری دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در حالی افزایش 30 تا 40 درصدی را نشان می دهد که در این رابطه هیچ تخصیصی برای فرصت مطالعاتی کوتاه مدت خارج از کشور دانشجویان دکتری و اعضای هیات علمی دانشگاه ها در نظر گرفته نشده است و به نظر می رسد با وضعیت فعلی بودجه، امسال نیز دانشجویان دکتری عطای اعزام به فرصت های مطالعاتی خارج از کشور را به لقای آن خواهند بخشید.

در همین زمینه دکتر محمد علی زلفی گل در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: به دلیل شیوع ویروس کرونا محدودیت‌هایی در رفت و آمدهای بین المللی دانشگاه ها ایجاد شد که بخشی از آن طبیعی است. اما آرزوی ما این است که هر دانشجوی تحصیلات تکمیلی بتواند حداقل یک تجربه بین المللی داشته باشد این تعاملات، رفت و آمدها و فرصت های مطالعاتی هزینه های خاص خودش را دارد.

وی در ادامه تصریح کرد: شرایط فعلی اعتبارات لازم را برای اهداف و چشم اندازهای ما برای تعاملات بین المللی دانشجویان را محقق نمی کند اما سعی می کنیم دولت را متقاعد کنیم تا دانشجویان بیشتری از دانشگاه‌های ما بتوانند تعامل علمی داشته باشند و به فرصت های مطالعاتی بروند.

وزیر علوم خاطر نشان کرد: در حال حاضر محدودیت های مالی دست ما را برای از سرگیری فرصت های مطالعاتی دانشجویان بسته است.

دکتر زلفی گل همچنین تاکید کرد: من فکر می کنم با توجه به بودجه ای که برای آموزش عالی بسته شده است سال جدید با مشکل جدی در عرصه فرصت مطالعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی مواجه خواهیم شد.

بودجه مورد نیاز فرصت های مطالعاتی

دکتر هاشم داداش پور رئیس سازمان امور دانشجویان نیز در گفت‌وگو با ایسنا، یکی از اولویت های وزیر علوم را تقویت فرصت های مطالعاتی کوتاه مدت اعلام کرده و اظهار داشت: سالیانه 11 هزار و 500 نفر متقاضی به تعداد دانشجویان دکتری کشور اضافه می‌شود و ما محاسبه کردیم اگر 5500 نفر از این دانشجویان را برای اعزام به فرصت‌های مطالعاتی پوشش دهیم، به حدود 800 میلیارد تومان منابع مالی نیاز داریم؛ اگرچه اعلام کردم که در صورتی این برنامه قابل تحقق است که سازمان برنامه و بودجه با ما همراهی کند. تاکید می‌کنم چنانچه بودجه مورد نظر تامین شود ما آمادگی اعزام دانشجویان به فرصت‌های مطالعاتی کوتاه مدت را داریم.

وی تاکید کرد: طی دو سال گذشته آموزش مجازی، تعداد فرصت‌های مطالعاتی خارج از کشور دانشجویان صفر نشد و در سال گذشته حدود 220 دانشجو برای فرصت‌های مطالعاتی اعزام شدند و در نیمسال دوم 1400 تعداد 180 سهمیه برای فرصت‌های تحقیقاتی کوتاه مدت در نظر گرفته ایم که در مجموع ودر سال گذشته حدود 400 نفر برای فرصت مطالعاتی اعزام شدند و اگر این آمار را به نسبت آمار دانشجویان هدف مقایسه کنیم حدود 4 درصد دانشجویان متقاضی واجد شرایط اعزام شده‌اند که اصلا عدد قابل توجهی نیست.

رئیس سازمان امور دانشجویان خاطرنشان کرد: امیدوارم امسال بتوانیم با تامین بودجه لازم، حداقل به 10 درصد از کل دانشجویان دکتری اضافه شده به نظام آموزش عالی کشور پاسخ گو باشیم.

به گفته وی، اگر قرار باشد وزارت علوم و دانشگاه‌های ما در سطح بین‌المللی عمل کنند، یکی از الزامات آن حضور دانشجویان در مجامع علمی جهانی است. از این جهت، باید تبادل دانشجویان و ایجاد فرصت‌های مطالعاتی را جدی بگیریم. این در حالیست که متاسفانه بودجه در نظر گرفته برای این امر بسیار محدود است. حداقل امسال ما انتظار داشتیم اتفاق خوبی در این زمینه بیفتد که هنوز نیفتاده است.

معاون وزیر علوم همچنین تاکید کرد: در حال حاضر بخشی از منابع مالی برای فرصت‌های مطالعاتی کوتاه مدت عملا توسط خود دانشجویان تامین می‌شود، زیرا ما نمی‌توانیم همه منابع را تامین کنیم. حدود 65 درصد منابع از سوی وزارت علوم اختصاص می‌یابد و با توجه به نوسانات ارزی ممکن است بیش از 35 درصد از ارز را خود دانشجویان تامین کنند.

دکتر داداش پور خاطرنشان کرد: سالیانه حدود 11 هزار و 500 دانشجوی دکتری به دانشجویان کشور اضافه می‌شود که با احتساب 11 هزار دانشجوی دانشگاه آزاد سالیانه 23 تا 24 هزار نفر به جمع دانشجویان دکتری کشور اضافه می‌شود.

انتهای پیام