نگرانی شدید از بازگشت معاملات به تبادل اسکانس و حذف کارتخوان‌ها

میزان کارمزد خدمات بانکی ریالی و الکترونیک در پنجم اردیبهشت ماه 1402 توسط هیئت عامل بانک مرکزی تعدیل شد و برخی موارد نیز مشمول تعیین و تعریف کارمزد جدید شد. به این ترتیب (و به موجب ردیف 28 جدول پیوست شماره 2 بخشنامه فوق‌الذکر،) از چهارم تیر ماه 1402از دارنده دستگاه کارتخوان (واحد صنفی) به ازای هر تراکنش تا سقف 6 میلیون ریال از دستگاه کارتخوان در هنگام خرید، مبلغ 1200 ریال اخذ می‌شود و این مقدار برای تراکنش‌های بالاتر از 6میلیون ریال، دو ده هزارم (0.0002) مبلغِ تراکنش است.

نتیجه یک تصمیم!

به عقیده کارشناسان و نمایندگان صنفی، وضع این مصوبه منجر به قهر واحدهای صنفی با کارتخوان و حتی فرایند کارت به کارت شده و نگرانی از بازگشت معاملات به تبادل اسکانس شدت گرفته است؛ موضوعی که بر اساس بررسی‌های میدانی، برای برخی از مصرف‌کنندگان در ماه‌های اخیر حداقل یک بار اتفاق افتاده است.

دستور دفتر ریاست جمهوری

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی اتاق اصناف ایران پیشتر به نقل از هیات رئیسه و هیات نمایندگان اتاق اصناف ایران، تحلیل‌های جامعی در باب اشکالات این طرح ارائه کرده و پیشنهاداتی برای بانک‌ها داشته است که مورد توجه کارشناسان اصناف و رسانه‌ها قرار گرفته است.

اهمیت این موضوع چنان بالا است که حتی به نامه‌ای از سوی اتاق اصناف ایران به رئیس جمهور منجر شد و دفتر ریاست جمهوری به بانک مرکزی ابلاغ کرد: "نامه شماره 7/09/6291 رئیس اتاق اصناف ایران مورخ 7مرداد 1402 در خصوص "درخواست لغو بخشنامه بانک مرکزی مبنی بر اخذ کارمزد تراکنش از دارندگان دستگاه کارتخوان با توجه به مورد اشاره" برای بررسی و اعلام نتیجه به این دفتر (دفتر رئیس جمهور) ارسال می‌شود."

دیدار با معاون بانک مرکزی

تا زمان ابلاغ این نامه نیز اتاق اصناف ایران به عنوان نمایندگان و منتخبان واحدهای صنفی پیگیر اصلاح این مصوبه بوده‌اند. به طوری که مهدی امیدوار که پیشتر خزانه‌دار اتاق اصناف ایران بود، در 31 تیر 1402به دیدار معاون فناوری‌های نوین رئیس کل بانک مرکزی رفت و مستقیما موضوع "انتظار خدمات متناسب بانکی برای اصناف در مقابل ترویج استفاده از کارتخوان‌ها" را مطرح کرد.

امیدوار در این دیدار تاکید کرده بود: "کارتخوان‌ها تنها انتقال دهنده پول نیستند و مزیت‌های بزرگی برای کشور ایجاد می‌کنند؛ لذا واحدهای صنفی طبیعتا انتظار دارند به میزان هزینه‌ای که پرداخت می‌کنند و نقشی که در ترویج استفاده از کارتخوان‌ها و ایجاد این مزیت‌های بزرگ ایفا می‌کنند، خدمات متناسبی نیز از بانک‌ها دریافت کنند."

حال اینکه به جای این خدمات تشویقی، به نوعی واحدهای صنفی تنبیه هم شد‌ه‌اند و مجبور به پرداخت اتوماتیک، اجباری و فوری کارمزد در مقابل هر تراکنش از کارتخوان‌ها هستند. موضوعی که مورد گلایه کسب و کارها از جمله 3 میلیون واحد صنفی قرار گرفته و اتاق اصناف ایران به عنوان بالاترین تشکل صنفی، پیگیر مطالبات موکلان خود از بانک مرکزی است.

پایگاه اطلاع‌رسانی اتاق اصناف ایران باری دیگر به سراغ مهدی امیدوار که اخیرا با تغییر سمت، سخنگوی هیات رئیسه شده است رفته و از او درباره سرنوشت این پیگیری‌ها و دستور رئیس جمهور سوال می‌کند.

امیدوار در این‌باره گفت: واحدهای صنفی به تازگی مجبور به پرداخت کارمزد در مقابل هر تراکنش از کارتخوان‌ها شده‌اند؛ این به جز پرداخت مالیات و "خواب پول" در حساب بانک مرکزی و دیرکرد واریز پول به حساب واحد صنفی است.

سخنگوی هیات رئیسه اتاق اصناف ایران ادامه داد: برخی از کسب و کارها از جمله واحدهای صنفی استفاده از کارتخوان‌ها را دیگر به صرفه نمی‌دانند و این بیم می‌رود که بخشنامه 4 تیر 1402 بانک مرکزی مبنی بر این که "تمامی دارندگان دستگاه‌های کارتخوان - به استثنای نانوایی‌ها و سوپرمارکت‌ها - و درگاه های پرداخت اینترنتی، ملزم به پرداخت کارمزد از هر تراکنش شده‌اند"، باری دیگر مصرف‌کنندگان را مجبور به پرداخت پول کاغذی به واحد صنفی یا استفاده از راه‌کارهای جایگزین کند.

وی تاکید کرد: این مهم، همچنین مانعی بر فرایند شفاف‌سازی تبادلات مالی است؛ موضوعی که چند سالی است از سوی دولت با جدیت دنبال می‌شود.

به گفته امیدوار، لازم است برای کارفرمایان و کارکنان واحدهای صنفی - همچون بسیاری از کشورها - فضایی ایجاد شود که در مقابل پرداخت کارمزد تراکنش کارتخوان، شاهد شرایط بُرد - بُرد باشند. بخشی از این کارمزدها برای ارائه تسهیلات یا کارت‌های اعتباری واحدهای صنفی واریز شود تا واحدهای صنفی احساس مزیت کنند و بدانند اگر پولی را به شبکه بانکی می‌پردازند در ازای آن خدمات متناسبی را نیز دریافت خواهند کرد.

وی تاکید کرد: این تصمیم‌گیری بدون مشورت اتاق اصناف ایران و خلاف قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار است. ما گلایه شدیدی داریم که چرا در تصمیم‌گیری‌های مربوط به اصناف و بازار از نظر مشورتی ما استفاده نمی‌کنند تا بعد از اجرای طرح، دچار واهمه و نگرانی از پیامدهای آن نباشیم؟

سخنگوی اتاق اصناف ایران تصریح کرد: با هم فکری می‌توان تصمیم‌گیری‌های بهتری کرد و آسیب‌های احتمالی هر طرح را با راهکارهایی جایگزین به حداقل رساند. متاسفانه بیشتر وقت اتاق اصناف ایران صرف رایزنی با تصمیم‌سازان در جهت اصلاح طرح‌هایی می‌شود که پیشتر بدون مشورت با منتخبان صنفی اجرایی شده است و صدمات جبران‌ناپذیری بر واحدهای صنفی و اقتصاد کشور می‌زند. صدماتی که هیچ وقت جبران نمی‌شود و خسارت آن را خانوارهای ایرانی به عنوان مصرف کننده و به عنوان شاغلان صنفی می‌بینند.

امیدوار خاطرنشان کرد: با وجود دستورات رئیس جمهور نسبت به اعتماد به اتاق ها و اتحادیه های صنفی اما در بدنه های کارشناسی دولت، اعتمادی به اصناف نمی شود.

وی تاکید کرد: ما معتقدیم اگر قرار است خدمات ویژه الکترونیکی بر بستر جامعه اجرا شود ابتدا باید در آن حوزه فرهنگ سازی شود؛ ضمنا سرمایه گذاری دولت و بانک ها برای اصلاح زیرساخت‌ها و تقویت آن ضروری است.

این نماینده قانونی اصناف کشور بیان کرد: شرکت‌های واسطه که کارهای بانک‌ها را انجام می‌دهند پول کلانی از واحدهای صنفی می‌گیرند و در مقابل خدماتی به سه میلیون واحد صنفی ارائه نمی کنند. لذا پرسش اینجا است که چرا باید واحدهای صنفی این مبالغ هنگفت را بپردازند و آیا این همان مالیات مخفی نیست؟!

خدمات بانکی، مشتری راضی می‌آورد و نه درآمد مستقیم

امیدوار بیان کرد: بانک‌ها نباید نگاه درآمدزایی به تراکنش کارتخوا‌ن‌ها داشته باشند چراکه این از جمله خدمات بانک‌ها است. در کشورهای توسعه یافته و نیمه توسعه یافته، بانک‌ها برای اینکه بتوانند بستر رضایتمندی مشتری را افزایش دهند، خدمات ویژه‌ای ارائه می‌دهند. اما در کشور ما بانک‌ها نسبت به خدماتی که ارائه می‌کنند می‌خواهند نگاه درآمدزایی داشته باشند؛ طبیعی است که این اقدام عدم رضایت مشتری را در پی داشته باشد.

سخنگوی هیات رئیسه اتاق اصناف ایران گفت: بانک‌ها در حوزه‌های اشتغالزایی و کسب و کار وام مناسبی ارائه نمی‌دهند. سرمایه در گردش برای خریدهای اقساطی واحدهای صنفی هم تامین نمی‌شود و مجموعه بانک‌ها چون هیچ خدمات ویژه ای به اصناف نمی دهند. از این رو است که می گوییم باید درصدی از این کارمزدها به مجموعه اصناف، اتحادیه ها و اتاق های اصناف به ویژه در حوزه بازرسی و نظارت (که خروجی آن باز هم به نفع جامعه و ملت است؟) برگردد.

وی ادامه داد: این ضرورت از آن رو است که تبصره 7 ماده 72 و یک در هزار مالیات برای اصناف به نحو شایسته‌ای اعمال نمی شود. این درحالی است که رئیس جمهور در استان های مختلف از اعتماد به اتاق های اصناف و اتحادیه‌ها صحبت می کنند.

امیدوار اظهار کرد: با تخصیص درصدی از درآمدهای حاصل از کارمزد تراکنش های بانکی به امر بازرسی اصناف، بستر اجتماعی - اقتصادی رقابت سالم فراهم می‌شود که البته لازم است به اتاق اصناف ایران واریز تا در اتاق های اصناف شهرستان ها بر اساس ضوابطی تقسیم شود تا دغدغه نهادهای حاکمیتی در خصوص بازرسی ها رفع شود.

بر اساس این گزارش، اگرچه هنوز دولت و مجلس اقدام موثری در راستای اصلاح این مصوبه نشده اند اما رئیس اتاق اصناف ایران، مجتبی صفایی پیروی جلسات مکرر با دیگر اعضای هیات رئیسه و کارشناسان زبده و پیشکسوتان صنفی، به دنبال راهکارهای دیگری است و در ارتباط مستقیم با برخی از بانک‌ها راهکارهایی را برای جلوگیری از بازگشت به عقب فرایند معاملات صنفی در سطح عمده و خرده فروش دنبال می‌کند.