نگهبانی از حیات وحش قزوین با دستان خالی

نگهبانی از حیات وحش در استانی مثل قزوین که 130 هزار هکتار منطقه حفاظت شده و 300 هزار هکتار منطقه شکار و تیراندازی ممنوع دارد، کار بسیار دشواری است.

از یک طرف کمبود تجهیزات و امکانات و نیروی انسانی، از طرف دیگر حضور شکارچیان با تجهیزات نوین سبب شده تا عملا محیط بانان با دست‌های خالی به حفاظت از محیط زیست بپردازند.

در شرایطی که بیشتر افراد در مشاغل خود به صورت روزانه و یا هفتگی کار می‌کنند، محیط بانان بین 18 روز تا 2 ماه هم در محل کار خود باقی خواهند ماند.

آن چه این روزها به محیط‌بانان کمک می‌کند، استفاده از تجهیزات نوین و ابزارهای پیشرفته برای پایش حیوانات محیط زیست است.

برای اطلاع از آخرین مشکلات محیط بانان استان قزوین به سراغ مدیرکل حفاظت محیط زیست استان رفتیم. حسن عباس نژاد در مصاحبه‌ای به سوالات خبرنگار ایرنا چنین پاسخ داد:

ایرنا. نقش و جایگاه محیط بان در سازمان حفاظت محیط زیست چگونه است و شرایط کاری آن‌ها چگونه است؟

بدنه اصلی سازمان را محیط بانان تشیکل می دهند، این افراد که به عنوان ضابطان خاص قوه قضاییه فعالیت می‌کنند، بر اساس شرح وظایف قانون حفاظت محیط زیست به جلوگیری از شکار صید و تخریب محیط زیست می‌پردازند.

محیط بانان بر اساس قانون 18 روز در مناطق حفاظت شده مشغول به کار بوده و 12 روز استراحت می‌کنند؛ البته این موضوع در استان‌های مختلف با توجه به شرایط خاص قابل تغییر است، اما به طور کلی هر محیط بان بیشتر عمر خود را در طبیعت و کنار همکاران خود سپری می‌کند.

از نظر قانونی ضوابطی که برای دستمزد محیط بانان تعیین شده است، این افراد باید ماهیانه 170 ساعت اضافه کاری دریافت کنند که توان پرداخت مالی آن در سازمان محیط زیست وجود ندارد.

خوشبختانه قانون حمایت از محیط بانان در مجلس تصویب شده و در حال اجرا شدن است، بر اساس این قانون میزان دستمزد محیط بانان 50 درصد افزایش یافته است.

ایرنا. آیا می‌توان شغل محیط بانی را خطرناک و سخت عنوان کرد؟

این افراد با توجه به اینکه شبانه روز در کوه و دشت و بیابان هستند، شغل بسیار خطرناکی دارند و وقتی به مامویت می‌روند اگر تنها باشند و اتفاقی برای آن‌ها بیافتد، نجات آن‌ها بسیار دشوار است.

علاوه بر این موضوع برخی اوقات شاهد یکسری رفتارهای ناجوانمردانه از سوی شکارچیان در قبال محیط بانان هستیم که به سمت آن‌ها تیراندازی می‌کنند؛ در همین چندماهه گذشته در نقاط مختلف کشور چندین مورد تیراندازی به سوی محیط بانان گزارش شد که نشان از مخاطرات این شغل دارد.

ایرنا. چگونه می‌توان مشکلات محیط بانی را کاهش داد؟ آیا سیاستی در این راستا وجود دارد؟

تلاش سازمان حفاظت محیط زیست این است که معیشت محیط بانان را ارتقا ببخشد، این افراد باید در سال تجهیزات انفرادی و 2 سری لباس دریافت کنند که خوشبختانه سازمان محیط زیست در این خصوص اقدامات بسیار خوبی انجام داده است.

با تاسیس صندوق ملی محیط زیست قرار شده تا تامین تجهیزات محیط بانی در دستور کار قرار گیرد و با استفاده از ابزارهای مدرن بتوانیم روش محیط بانیی را تسهیل کنیم.

ایرنا. در مورد استفاده از تجهیزات نوین برای محیط بانی بیشتر توضیح دهید:

استفاده از سامانه های پایشی، تجهیزات متصل به اینترنت و استفاده از پهادها در دستور کار محیط زیست قرار دارد، در این رابطه قراردادهایی نیز بسته شده است و برای خرید پهبادها به 500 تا 600 میلیون تومان اعتبار نیاز داریم.

از طرف دیگر سامانه‌های محیط زیستی در دنیا شیوه‌ای در پیش گرفته‌اند که به حیوانات خودشان کیت ها و جی پی اس متصل می کنند تا رد حیوان بعدها بتواند تحلیل های خاصی را ارایه دهد؛ در کشور ما نیز دوربین های ثابتی وجود دارد که اگرچه کار جی پی اس را انجام نمی‌دهد، اما برای گونه‌های در حال انقراض مانند پلنگ و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ایرنا. چه تعداد محیط بان هم اکنون در استان قزوین فعالیت دارند، آیا این تعداد از محیط بانان برای حفاظت از مناطق کافی است؟

60 نیروی محیط بان هم اکنون در استان قزوین 430 هزار هکتار را تحت پوشش خود قرار داده‌اند؛ بر اساس استانداردهای جهانی برای هر هزار هکتار باید یک محیط بان وجود داشته باشد، اما اکنون در استان قزوین برای هر 10 هزار هکتار یک محیط بان قرار داده‌ایم.

نیروهای محیط بانی جای کمبود تجهیزات و نیروی انسانی را با گشت زنی بیشتر پر می‌کنند و به صورت 24 ساعته در منطقه حفاظت شده حضور دارند، در همین رابطه مواردی داشتیم که محیط بان بیش از 2 ماه در محل کار بوده و به خانه نرفته است.

ایرنا. آیا امکانات و تجهیزات شما برای حفاظت از محیط زیست کافی است؟

هرگز ساختار محیط زیستی کشورمان قادر نیست مطابق با شاخص‌های جهانی تجهیز شود و ما به طور کلی از نظر تجهیزاتی از شکارچیان و بخش خصوصی عقب هستیم؛ بر همین اساس از ظرفیت بخش خصوصی در برخی مناطق استفاده می‌کنیم. همین چندی پیش 18 نفر از قرقبانان از سوی یک نهاد بخش خصوصی اعلام امادگی کردند تا پس از قراردادی با محیط زیست قزوین در مناطق حفاظت شده همکاری کنند.

ایرنا. یکی از معضلات استان قزوین، افزایش سلاح‌های شکاری است، آیا این موضوع برای محیط بانان مخاطره دارد؟

متاسفانه افزایش سلاح های شکاری در استان قزوین یکی از آفت‌های اصلی سازمان حفاظت محیط زیست به شمار می رود که باعث شده برخی شکارچی نماها با حضور در مناطق حفاظت شده به هر حیوانی که می رسند شلیک کنند. مواردی داشتیم که شکارچی طرز استفاده از سلاح شکاری را بلد نبوده و به خود و اطرافیانش آسیب زده است، در این رابطه پرونده‌های متعددی تشکیل شده که اطرافیان شکارچی بر اثر تیراندازی غلط و غیر اصولی یک نفر از آن‌ها آسیب دیده‌اند.

ایرنا. همکاری جوامع محلی استات قزوین با محیط بانان چگونه است؟

معمولا در همه مناطق همکاری و تنش با جوامع محلی وجود دارد، به طوری که تصرفات غیرقانونی در حیات وحش و محیط زیست همیشه وجود داشته و در این رابطه شاهد برخی تعارضات هستیم. در کنار آن مواردی داریم که آهو یا کل و بز وحشی وارد یک مزرعه می‌شوند و با اینکه ما خودمان خواهان پرداخت خسارت هستیم، اما شخص خسارت دیده می گوید که امام رضا ضامن آهو است و ورود این حیوان به مزرعه برکت ما را بیشتر می کند.

از طرف دیگر شعار 80 میلیون محیط بان جز سیاست های اصلی سازمان حفاظت محیط زیست محیط به شمار می‌رود که نیاز سازمان به کمک جوامع محلی را نشان به خوبی بیان می‌کند.

ایرنا. آیا به مناطق تحت حفاظت استان قزوین منطقه دیگری نیز اضافه می‌شود؟

در حال حاضر چهار منطقه شکار و تیراندازی ممنوع و سه منطقه حفاظت شده در استان قزوین وجود دارد، پیشنهاد دادیم که سه منطقه دیگر در استان قزوین نیز به این مناطق تحت حفاظت افزوده شود. اولین منطقه در الموت شرقی است که به عنوان پناهگاه حیات وحش مورد استفاده قرار می‌گیرد، دومین منطقه همان دشت الله آباد آبیک است که به منطقه حفاظت شده تبدیل می‌شود و سومین مورد قار قلعه کرد در شهرستان آوج است که به عنوان اثر طبیعی ملی شناخته می‌شود.

ایرنا. سخن آخر شما با مخاطبان ایرنا:

محیط بانی به اندازه کافی شغل سخت و دشواری است که اگر جامعه احترامی برای حفاظت از محیط زیست قایل نباشد، سختی و مخاطرات این شغل را چندین برابر خواهد کرد، بنابراین خواسته ما از شهروندان همکاری هرچه بیشتر با محیط بانان در راستای حفظ محیط زیست است.

• سازمان حفاظت محیط زیست
• شکارچیان غیرمجاز
• استان قزوین
• قوه قضاییه
• یگان حفاظت محیط زیست