نگهداری از "گوزن زرد ایرانی" در اسارت از اولویت‌های اصلی سازمان محیط زیست است

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، غلامرضا ابدالی؛ مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: گوزن زرد با توجه به وضعیت حفاظتی‌اش که در لیست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از حیات وحش قرار دارد، بسیار حائز اهمیت بوده در اولویت برنامه‌های مدیریتی سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد. به همین منظور، 15 مرکز که 9 مرکز آن تحت مدیریت سازمان، 5 مرکز از مراکز باغ وحشی و یک مرکز به صورت حفاظت مشارکتی در لرستان اداره می‌شود، تکثیر در اسارت این گونه ارزشمند را بر عهده دارند.

وی ادامه داد: با توجه به رویکرد مشارکتی سازمان حفاظت محیط زیست یا به عبارتی، تمایل این سازمان به جلب حمایت‌های مردمی در حفاظت، از همراهی بخش خصوصی و جوامع محلی در حفاظت از گوزن زرد استقبال می‌کنیم.

مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست، تصریح کرد: از اواخر سال گذشته، یک سایت تکثیر با مشارکت کشت و صنعت و شرکت فجر صفای لرستان راه‌اندازی کرده‌ایم و در آینده نزدیک شاهد راه‌اندازی مرکز تکثیر مشارکتی دیگری با مدیریت کشت و صنعت کارون خوزستان خواهیم بود.

در همین رابطه حسن اکبری؛ معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست نیز در مورد لزوم مدیریت و حفاظت گوزن زرد ایرانی در اسارت، اتخاذ رویکرد بازگردانی آن به طبیعت و چگونگی انتخاب مراکز تکثیر در اسارت این گونه، گفت: در سال گذشته، به منظور تعیین مناطق مناسب برای تکثیر گونه و یا معرفی آن به شرایط نیمه اسارت یا حتی طبیعی، از استان‌ها خواسته شد تا مناطقی را که تقریباً بکر و عاری از دام بوده و به شرایط زیستگاهی گستره تاریخی گوزن زرد نزدیک باشد، معرفی کنند.

وی اظهار کرد: بازدیدهای میدانی توسط کارشناسان سازمان با همراهی اساتید دانشگاه از این مناطق انجام شد و شاخص‌های متعددی جهت انتخاب از میان این گزینه‌ها، مدنظر قرار گرفت.

اکبری افزود: هرچند گزینه های منتخب برای گوزن زرد گزینه‌های کاملا ًمناسبی نبود، اما از میان آنها سایت‌هایی برای جابجایی گوزن‌های مازاد موجود در سایت‌های تکثیر و راه‌اندازی سایت‌های جدید در شرایط مناسب‌تر انتخاب شد.

وی ادامه داد: به دلیل مسائل پیش آمده در گذشته، مقرر شد مدیریت به شکلی پیش برود که جمعیت پایه پایدارتری ایجاد شود و به همین منظور شیوه مدیریت سایت‌هایی که به هر نحوی دچار تلفات بیشتر و کاهش جمعیت شده بودند، مورد بازبینی قرار گرفته، پایش و نظارت در آنها شدیدتر شد.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: در مورد سایت‌هایی که دارای نرخ زادآوری مناسب و تراکم جمعیت بالایی بودند، تصمیم بر این شد که برای حفظ پویایی جمعیت، گوزن های مازاد این سایت‌ها به سایت‌های موجود و یا سایت های جدید منتقل شود؛ بنابراین تعدادی از گوزن‌ها به دز و کرخه منتقل شدند.

وی با تأکید مجدد بر لزوم نگهداری از گوزن در عرصه نیمه طبیعی، بکر و عاری از دام بیان کرد: ما در مورد گوزن زرد، دو رسالت داریم؛ ساماندهی سایت‌های تکثیر به نحوی که پویایی جمعیت، تقویت زادآوری و کاهش تلفات، منجر به جمعیت پایدارتر گوزن زرد در اسارت شود و یافتن زیستگاه‌هایی که گوزن بتواند در شرایط نسبتاً طبیعی زندگی کرده، با تهدیدهای طبیعی آشنا شود و قدرتش برای تحمل شرایط طبیعی افزایش یابد.

اکبری ادامه داد: البته نگرانی‌هایی بابت تعداد کم گوزن و به‌ویژه عدم تناسب نسبت جنسی که ممکن است حاصل شرایط تکثیر در اسارت و مهم‌تر از آن، درون‌آمیزی و یکنواختی ژنتیکی باشد، وجود دارد که امیدواریم با مدیریت بهینه و استفاده از ظرفیت‌های موجود، بتوانیم این نگرانی‌ها را به حداقل رسانده و به چشم‌انداز پیش‌بینی شده در برنامه مدیریت و حفاظت یکپارچه گوزن زرد ایرانی در اسارت و طبیعت دست یابیم.

به گزارش تسنیم، انواع گونه‌های گوزن در سراسر جهان به‌جز استرالیا و قطب جنوب یافت می‌شود اما به‌دلیل توسعه زندگی شهری و همچنین تأثیر تغییرات اقلیمی بر طبیعت طی چند دهه اخیر شاهد کاهش جمعیت تعدادی از گونه گوزن‌ها و حتی از بین رفتن جمعیت برخی از آن‌ها هستیم. یکی از گونه‌ها که در معرض انقراض قرار گرفته، گوزن زرد ایرانی است که بومی کشور ماست.

گوزن زرد ایرانی جثه‌ای بزرگ‌تر از شوکا و کوچک‌تر از مرال (دو گوزن دیگر بومی ایران) دارد و خال‌های سفید روی پشت و پهلوهایش آن را کاملاً از این دو گونه گوزن متمایز می‌کند. تا مدت‌ها این‌طور به‌نظر می‌رسید که این گونه ارزشمند منقرض شده است اما دهه 40 بود که مشخص شد گوزن زرد در مناطقی از دز و کرخه خوزستان وجود دارد؛ در آن زمان بارقه امید در دل‌ها درخشید و کانون وقت شکار در سال 1342 زنده‌گیری و انتقال تعدادی از این گوزن‌ها را به مناطق جدید با هدف تکثیر در دستور کار قرار داد.

برنامه احیای گوزن زرد ایرانی از دهه 40 شروع شده است و بیشترین گوزن‌های زرد ایرانی در محوطه‌های محصور نسبتاً وسیعی در دشت‌ناز ساری، پناهگاه حیات وحش سمسکنده در مازندران، جزایر اشک و کبودان دریاچه ارومیه، دشت ارژن و منطقه حفاظت‌شده پریشان در استان فارس نگهداری می‌شوند. در برخی از باغ‌وحش‌های و مراکز تحقیقات زیستی ایران و کشورهای دیگر دنیا نیز نمونه‌هایی از این حیوان و گوزن‌های دورگه ایرانی و اروپایی وجود دارد.