نیاز جهانی به نفت افزایش می یابد | بازار انرژی در شوک!

مجامع و سازمان‌های بین‌المللی وزارت نفت، در تاریخ 24 سپتامبر 2024، هجدهمین نسخه از گزارش چشم‌انداز نفت جهان (WOO 2024) اوپک را در مراسمی که در حاشیه نمایشگاه نفت و گاز ریودوژانیرو در برزیل برگزار شد، با حضور دبیرکل اوپک معرفی کردند.

در گزارش چشم‌انداز نفت اوپک، پیش‌بینی میان‌مدت تا سال 2029 و بلندمدت اوپک تا سال 2050 از اقتصاد جهان، تقاضای نفت و انرژی، عرضه مایعات هیدروکربوری و پالایش نفت، همچنین تحلیل سیاست‌های انرژی و تحولات فناوری مؤثر بر بخش انرژی ارائه شده است.

پیش‌بینی می‌شود جمعیت جهان با 1.6 میلیارد نفر افزایش، در سال 2050 به 9.7 میلیارد نفر برسد که بیش از 90 درصد این رشد در کشورهای در حال توسعه به‌ویژه در منطقه خاورمیانه و آفریقا خواهد بود. با وجود افزایش 870 میلیون نفری جمعیت در سن کار جهان، سهم آن در جمعیت از 65 درصد کنونی به 63 درصد در سال 2050 کاهش می‌یابد. طی این دوره، نرخ شهرنشینی جهان از 57 درصد به 68 درصد افزایش خواهد یافت.

در طول دوره پیش‌بینی، متوسط رشد اقتصادی جهان 2.9 درصد خواهد بود. رشد اقتصادی از 3.1 درصد در میان‌مدت (2029-2023) به 2.7 درصد طی 10 سال پایانی دوره پیش‌بینی (2050-2040) کاهش خواهد یافت.

با وجود جاه‌طلبی‌های سیاست‌های انرژی در سطح جهان برای گذار به انرژی پاک، گزارش چشم‌انداز 2024 اوپک انتظار دارد که سیاست‌گذاران و مردم برخی از اهداف سیاست‌های بیش‌ازحد جاه‌طلبانه را مورد بررسی مجدد قرار دهند و از آنها عقب‌نشینی کنند. بدیهی است که امنیت انرژی همچنان یک نگرانی اساسی است.

در پیش‌بینی‌های گزارش چشم‌انداز، تأثیر پیشرفت‌های تدریجی فناوری بر بهبود کارایی و کاهش هزینه‌ها در نظر گرفته شده است، اما پیشرفت‌های جهش‌گونه در فناوری‌ها در فرض‌های مدل لحاظ نشده است.

 پیش‌بینی تقاضای انرژی‌های اولیه جهان

پیش‌بینی می‌شود تقاضای انرژی جهان از 301 میلیون بشکه معادل نفت خام در روز (mboe/d) در سال 2023 به 374 میلیون بشکه (معادل نفت خام در روز) در سال 2050 افزایش یابد. همه این افزایش مربوط به کشورهای درحال‌توسعه است و انتظار می‌رود سهم این کشورها در تقاضای انرژی جهان طی دوره یادشده از 63 درصد به 72 درصد افزایش یابد.

با وجود رشد انرژی‌های تجدیدپذیر، نفت با سهم 29.3 درصد و گاز طبیعی با 24 درصد بیشترین سهم را در تقاضای انرژی جهان در سال 2050 خواهند داشت، همچنین سهم انرژی‌های تجدیدپذیر جدید شامل انرژی خورشیدی و بادی از 3.2 درصد کنونی به 14 درصد در سال 2050 افزایش می‌یابد.

گزارش چشم‌انداز جهانی نفت اوپک انتظار دارد افزایش انرژی‌های تجدیدپذیرها به‌طور عمده جایگزین زغال‌سنگ در ترکیب انرژی شود. به‌طوری‌که سهم زغال‌سنگ از حدود 26 درصد در سال 2023 به 13.1 درصد در سال 2050 کاهش خواهد یافت.

انتظار می‌رود تقاضای جهانی نفت در میان‌مدت، 10.1 میلیون بشکه در روز افزایش یابد و از 102.2 میلیون بشکه در روز در سال 2023 به سطح 112.3 میلیون بشکه در روز در سال 2029 برسد. بعد از این سال، تقاضای جهانی نفت با نرخ رشد کاهنده‌ای افزایش می‌یابد و در سال 2040 به 117.8 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. در 10 سال آخر دوره پیش‌بینی، به‌دلیل توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و تغییر نظام انرژی نرخ رشد تقاضای نفت کم می‌شود و سرانجام تقاضای جهانی در سال 2050 به سطح 120.1 میلیون بشکه در روز می‌رسد.

عرضه مایعات هیدروکربوری غیر عضو بیانیه همکاری اوپک و غیراوپک در میان‌مدت عمدتاً به‌دلیل افزایش عرضه آمریکا، از 51.7 میلیون بشکه در روز در سال 2023 به 58.8 میلیون بشکه در روز در سال 2029 افزایش می‌یابد، اما در بلندمدت، روند عرضه مایعات خارج از ائتلاف اوپک‌پلاس از سال 2030 کاهشی خواهد شد و در سال 2050 به 57.3 میلیون بشکه در روز کاهش خواهد یافت.

پیش‌بینی می‌شود عرضه مایعات هیدروکربوری اعضای بیانیه همکاری اوپک و اوپک پلاس از 50.3 میلیون بشکه در روز در سال 2023 به حدود 53.8 میلیون بشکه در روز در سال 2029 برسد. با حداکثر شدن تولید غیر عضو بیانیه همکاری، عرضه کشورهای عضو بیانیه همکاری از سال 2030 روندی افزایشی می‌یابد و انتظار می‌رود تا سال 2050 به 63.9 میلیون بشکه در روز افزایش یابد. در نتیجه، سهم این کشورها در بازار نفت از 49 درصد کنونی به 52 درصد در سال 2050 می‌رسد.

هزینههای سرمایه‌ای مورد نیاز بخش بالادستی نفت جهان تا سال 2050 برای تأمین تقاضای پیش‌بینی‌شده، 14.2 تریلیون دلار (دلار ثابت سال 2024) برآورد می‌شود. نیازهای سرمایه‌گذاری بخش پایین‌دستی و میان‌دستی به‌ترتیب 1.9 و 1.3 تریلیون دلار خواهد بود. بدین‌ترتیب مجموع سرمایه‌گذاری مورد نیاز صنعت نفت جهان تا سال 2050 به 17.4 تریلیون دلار می‌رسد که معادل میانگین سالانه حدود 640 میلیارد دلار است.

برآورد می‌شود ظرفیت پالایشی در میان‌مدت (تا سال 2029)، 6.3 میلیون بشکه در روز و تا سال 2050 حدود 19.2 میلیون بشکه در روز افزایش یابد و عمده افزایش در کشورهای درحال‌توسعه به‌ویژه در خاورمیانه و آسیا اقیانوسیه خواهد بود.

تجارت نفت خام و میعانات گازی از 36.6 میلیون بشکه در روز در سال 2023 به 46.2 میلیون بشکه در روز تا سال 2050 افزایش می‌یابد. صادرات خاورمیانه طی این مدت از 17.8 به 27 میلیون بشکه در روز می‌رسد. با توجه به افزایش شدید صادرات نفت خام و میعانات گازی از آمریکای جنوبی و ایالات متحده و کانادا، انتظار می‌رود سهم خاورمیانه تا سال 2030 به میزان قابل‌توجهی کاهش یابد. با این حال، در دوره پس از 2030، پیش‌بینی می‌شود سهم خاورمیانه در صادرات نفت خام و میعانات گازی جهان تا سال 2050 به 58 درصد افزایش یابد.

چالش تغییر اقلیم، نااطمینانی‌های اقتصادی، بحران انرژی و تنش‌های ژئوپلیتیکی ازجمله عدم اطمینان‌های چشم‌انداز عرضه و تقاضای نفت در بلندمدت است. برای نشان دادن تأثیر این نااطمینانی‌ها بر تقاضای جهانی نفت دو سناریوی جایگزین در گزارش چشم‌انداز نفت جهان تعریف شده است: طبق «سناریوی فناوری‌محور» تقاضای جهانی نفت در سال 2050، حدود 24 میلیون بشکه در روز کمتر از سناریوی پایه و طبق «سناریوی رشد عادلانه»، 7 میلیون بشکه در روز بیشتر از سناریوی پایه برآورد می‌شود. به این ترتیب، 31 میلیون بشکه در روز اختلاف (نااطمینانی) در برآورد تقاضای جهانی نفت تا سال 2050 بین دو سناریوی جایگزین وجود دارد.