هاب ترانزیتی اوراسیا فرصتی برای رهایی از اقتصادنفتی
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران, کارشناسان اقتصادی و مسئولان کشور بر این باورند که با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ترانزیتی و دیپلماسی فعال، می‌توان از این مزیت ذاتی به بهترین شکل بهره‌برداری کرد.
موقعیت استراتژیک ایران؛ یک مزیت خدادادی:
ایران با دسترسی به خلیج فارس، دریای عمان و از طریق دریای خزر به کشورهای آسیای میانه و روسیه، پتانسیل بی‌بدیلی برای ایفای نقش محوری در کریدورهای بین‌المللی ترانزیت کالا و انرژی دارد. کریدور شمال - جنوب (INSTC)، کریدور شرق - غرب و سایر مسیرهای ترانزیتی که از ایران عبور می‌کنند، می‌توانند به شاهراه‌های حیاتی تجارت جهانی تبدیل شوند.
مزایای کلان تبدیل ایران به هاب ترانزیتی اوراسیا: عبور کالا و خدمات از قلمرو ایران، به معنای کسب درآمدهای قابل توجه از تعرفه‌های ترانزیتی، عوارض گمرکی، خدمات بندری، جاده‌ای و ریلی است. این درآمدها، منبع پایدار و غیرنفتی برای بودجه کشور خواهند بود و به افزایش ذخایر ارزی و تقویت ارزش پول ملی کمک شایانی می‌کنند. هرچه حجم ترانزیت افزایش یابد، درآمدهای ارزی حاصل از آن نیز تصاعدی رشد خواهد کرد.
تبدیل شدن به هاب ترانزیتی، مستلزم توسعه و مدرن‌سازی شبکه‌های حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی، هوایی و دریایی است. این امر به نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، توسعه بنادر، ایجاد پایانه‌های لجستیکی و گسترش خطوط ریلی و جاده‌ای منجر می‌شود. توسعه این زیرساخت‌ها، خود محرکی برای رشد اقتصادی در بخش‌های مرتبط (فولاد، سیمان، ماشین‌سازی و...) و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید است.
بخش ترانزیت یک صنعت گسترده است که نیازمند نیروی انسانی در حوزه‌های مختلف حمل‌ونقل، لجستیک، انبارداری، گمرک، خدمات پشتیبانی، مالی و بیمه است. با رونق ترانزیت، هزاران فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم ایجاد خواهد شد که به کاهش نرخ بیکاری و افزایش رفاه اجتماعی کمک می‌کند.
تقویت قدرت چانه‌زنی و نفوذ منطقه‌ای:
زمانی که ایران به یک مسیر حیاتی برای تجارت بین‌الملل تبدیل شود، موقعیت ژئوپلیتیک و قدرت چانه‌زنی آن در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی به شکل چشمگیری ارتقاء می‌یابد. کشورهای همسایه و قدرت‌های بزرگ جهانی، برای تضمین امنیت و پایداری مسیرهای تجاری خود، نیازمند همکاری و تعامل سازنده با ایران خواهند بود. این امر می‌تواند اهرم فشار مهمی در برابر تحریم‌ها و فشارهای خارجی باشد.
توسعه اقتصادی مناطق مرزی و محروم:
بسیاری از مسیرهای ترانزیتی از مناطق کمتر توسعه‌یافته و مرزی عبور می‌کنند. توسعه زیرساخت‌های ترانزیتی و ایجاد مراکز لجستیکی در این مناطق، می‌تواند به رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال برای ساکنان این مناطق کمک کرده و از مهاجرت به شهرهای بزرگ بکاهد.
افزایش جذب سرمایه‌گذاری خارجی:
پتانسیل بالای ترانزیتی ایران، سرمایه‌گذاران خارجی را برای ورود به پروژه‌های زیرساختی و لجستیکی جذب خواهد کرد. این امر نه تنها به تأمین مالی پروژه‌ها کمک می‌کند، بلکه منجر به انتقال تکنولوژی و دانش فنی نوین به کشور می‌شود.
تنوع‌بخشی به اقتصاد و کاهش وابستگی به نفت:
درآمدهای حاصل از ترانزیت، یک منبع پایدار و غیرنفتی است که می‌تواند به تدریج جایگزین درآمدهای نفتی شده و اقتصاد ایران را از تکانه‌های قیمت جهانی نفت مصون بدارد. این تنوع‌بخشی، گامی مهم در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی است.
تقویت روابط تجاری و سیاسی با کشورهای منطقه:
عبور کریدورهای ترانزیتی از ایران، به معنای افزایش تعاملات و وابستگی متقابل اقتصادی با کشورهای همسایه و منطقه اوراسیا است. این امر به تقویت روابط سیاسی، فرهنگی و افزایش صلح و ثبات در منطقه کمک می‌کند.
چالش‌ها و راهکارها:
البته، تحقق این پتانسیل عظیم با چالش‌هایی نیز همراه است. نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان، بهبود قوانین و مقررات گمرکی و اداری، کاهش بوروکراسی، افزایش سرعت و دقت در عملیات گمرکی، تأمین امنیت مسیرها و توسعه فناوری‌های لجستیکی هوشمند از جمله این چالش‌ها هستند. برای غلبه بر این موانع، نیازمند یک برنامه جامع و بلندمدت، همکاری بین‌بخشی دولت، بخش خصوصی و نهادهای بین‌المللی هستیم.
تبدیل ایران به هاب ترانزیتی اوراسیا، یک فرصت بی‌نظیر برای جهش اقتصادی و ارتقای جایگاه منطقه‌ای کشور است. با برنامه‌ریزی صحیح، سرمایه‌گذاری هدفمند و دیپلماسی فعال، ایران می‌تواند به زودی به یکی از مهم‌ترین بازیگران در عرصه تجارت و ترانزیت جهانی تبدیل شود و از مزایای بی‌شمار این موقعیت استراتژیک بهره‌مند گردد.