هدف ترکیه از آغاز دوباره عملیات اکتشافی در شرق مدیترانه چیست؟
ایرنا - آنکارا - زمانی که به نظر می رسید روابط ترکیه و یونان بعد از ماهها اندکی بهبود یافته و حتی دو طرف در حال تعیین تاریخی برای آغاز مذاکرات بودند، آنکارا بار دیگر کشتی لرزه نگاری اوروچ رئیس را به شرق مدیترانه اعزام و عملیات اکتشافی را در منطقه شروع کرد.
به گفته کارشناسان سیاسی این اقدام جدید ترکیه در اصل یک هشدار به اتحادیه اروپا برای کسب امتیازاتی بود که آنکارا سال ها به دنبال آن بود. اتحاد گمرکی ترکیه و اتحادیه اروپا، برپایی کنفرانس شرق دریای مدیترانه و حتی لغو روادید از سوی اتحادیه برای اتباع ترکیه از جمله امتیازاتی است که آنکارا سال ها به دنبال کسب آن از اتحادیه اروپا بوده است.
پس از شدت تشدید اختلافات میان آتن و آنکارا، بحران میان دو طرف با میانجیگری آلمان کاهش یافته و ترکیه و یونان گفت و گوهای خود را برای تعیین تاریخ مذاکرات آغاز کردند و به دنبال آن ترکیه کشتی اوروچ رئیس را به بندر آنتالیا فراخواند. گرچه آنکارا اعلام کرد که فراخواندن کشتی اوروچ رئیس برای کنترل های عادی کشتی بوده ولی ناظران این اقدام را گامی جهت کاهش بحران از سوی ترکیه ارزیابی کردند.
در پی فراخوانی اوروچ رئیس، اتحادیه اروپا نیز از تهدیدهای خود برای تحریم ترکیه تا زمانی که ترکیه عملیات اکتشافی خود را به تعویق می انداخت عقب نشینی کرد. به دنبال این تصمیم مقامات اروپایی نیز در نشست اتحادیه در اوایل اکتبر خواستار آغاز مذاکرات ترکیه و یونان برای حل اختلافات فیمابین شدند و به موازات آن نیز اعلام شد که گام هایی برای توسعه روابط ترکیه و اتحادیه برداشته خواهد شد.
برخی از کارشناسان در آن زمان تصمیمات نشست اتحادیه را سیاست سنتی هویج و چماق ارزیابی کرده و گفتند که اعلام مذاکره در زمینه اتحادیه گمرکی، لغو ویزا برای اتباع ترکیه، تجدید نظر در قرارداد 2016 بین طرفین در زمینه مهاجرت و آغاز نشست های عالی میان دو طرف، مشوق هایی است که در مقابل تهدید به تحریم ترکیه در صورتی که این کشور بخواهد عملیات اکتشافی را در مدیترانه از سر بگیرد مطرح شده است.
بعد از اعلام تشویق ها و تهدیدهای اتحادیه، ترکیه به طور ضمنی خواسته های اتحادیه را معقول ارزیابی کرد ولی بعد از اینکه مشخص شد این مشوق ها در کوتاه مدت برآورده نخواهد شد دولت آنکارا نیز از موضع اولیه خود بطور ضمنی عقب نشینی کرد.
از دید دولتمردان و حتی مردم ترکیه قولهایی که تاکنون اتحادیه به آنها داده است هیج کدام برآورده نشده و بهترین شاهد بر این مدعا عدم عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا به رغم گذشت بیش از شصت سال از درخواست ترکیه جهت عضویت در اتحادیه و نزدیک به بیست سال از آغاز مذاکرات طرفین در این زمینه است.
در مدت زمان یاد شده تعداد اعضای اتحادیه به 28 کشور رسید، کشورهایی که از لحاظ اقتصادی، سیاسی و حتی اجتماعی در ردیف های بعد از ترکیه قرار داشتند به عضویت اتحادیه درآمدند ولی تاکنون سرفصل های مورد مذاکره ترکیه با اتحادیه حتی به نصف نیز تقلیل نیافته و اساسا مذاکرات بین طرفین هیچ پیشرفتی نداشته است.
اولین اعتراض آنکارا در این زمینه از سوی رجب طییب اردوغان رییس جمهور ترکیه در مذاکره ویدئو کنفرانس در تاریخ ششم اکتبر به خانم مرکل صدراعظم آلمان اعلام شد و اردوغان در این دیدار گفت که منافع عالی اتحایه اروپا نباید فدای منافع کوچک چند عضو بشود.
بعد از این در هشتم اکتبر وزیرخارجه ترکیه با همتایان آلمانی و یونانی خود در جریان نشستی در براتیسلاوا پایتخت اسلواکی دیدار کرد.
چاووش اوغلو در این دیدار با تاکید بر اینکه ترکیه نزدیک به یک ماه پیش فعالیتهای اکتشاف نفت و گاز را متوقف کرده است گفت: زمان بجای آوردن تعهدات اتحادیه اروپا مشخص نیست و آن مساله از دید آنکارا قابل قبول نمی باشد.
مساله دیگری که موجب نارضایتی ترکیه شده اصرار آتن به انجام مذاکرات با آنکارا تنها در حوزه تعیین محدوده اقتصادی دریاها بود و یونان اصرار ترکیه در تعیین حدود فلات قاره دریایی و گنجاندن این مساله در مذاکرات طرفین را قبول نمی کرد.
ترکیه اعلام کرده است که کشتی اوروچ رئیس به مدت 10 روز و تنها در محدوده 15 کیلومتری آبهای ساحلی ترکیه فعالیت خواهد کرد و به گفته ناظران تعیین محدوده زمانی برای فعالیت اکتشافی و نیز محدود کردن حوزه فعالیت نیز در اصل چراغ سبز آنکارا برای آغاز مذاکرات مجدد و گرفتن برخی امتیازات از یونان و اتحادیه اروپا می باشد.
اعزام مجدد کشتی اوروچ رئییس با واکنش منفی اتحادیه اروپا مواجه شده و اتحادیه نیز مجددا ترکیه را تهدید به تحریم کرده است.
سفارت آمریکا در آنکارا نیز در ارتباط با اعزام مجدد کشتی اوروچ رییس اطلاعیه ای منتشر و ضمن متهم کردن ترکیه به تشدید تشنج در منطقه خواستار آغاز فوری مذاکرات ترکیه با یونان شد.
بنا به این اطلاعیه، استفاده از جبر و زور، تهدید، زهر چشم گرفتن و عملیات نظامی موجب حل بحرانها نخواهد شد.
مسوولین آنکارا نیز با تاکید بر اینکه یونان به رغم قراردادهای بین المللی در جزایر دریای اژه نیرو و تجهیزات نظامی مستقر کرده و قصد دارد ترکیه را در سواحل خود محدود کند، اقدام به برگزاری رزمایش های متعددی در منطقه کردند. ناظران سیاسی نیز برگزاری تمرین های نظامی اخیر در این جزایر که تعداد آنها در ماه های سپتامبر و اکتبر به حدود 10 رزمایش می رسید را نیز در راستای احتمال یک درگیری مورد ارزیابی قرار دادند.
به نظر ترکیه، تمرین نظامی مشترک آمریکا و یونان در تاریخ های 14 الی هجدهم سپتامبر در تراکیای غربی که اقلیت ترک تبار یونان در آن منطقه سکونت دارند به عنوان تلاش دو کشور برای زهر چشم گرفتن از ترکیه ارزیابی شده است.
علاوه بر موارد یاد شده مسوولان ترکیه به صراحت یونان و بخش یونانی نشین قبرس را متهم می کنند که با چراغ سبز اتحادیه اروپا سعی در پیشبرد اهداف خود و تخریب روابط ترکیه با اتحادیه دارند.
به گفته کارشناسان سیاسی در آنکارا، تشدید بحران در روابط ترکیه با یونان و نیز اتحادیه اروپا هرچند به نظر می رسد در حال تشدید است ولی دامنه آن بگونه ای که طرفین را در مصاف یکدیگر قرار بدهد بالا نخواهد گرفت و در مقطعی طرفین می باید فتیله بحران را پایین بکشند.
این رفتار نشان می دهد که هر دو طرف در شرایط کنونی صرفا به دنبال اخذ امتیازاتی از طرف دیگر است و چنانچه آنکارا قانع شود که اتحادیه اروپا به قول های خود برای پذیرش ترکیه اقدام خواهد کرد در آن صورت ترک ها نیز حاضر خواهند بود از برخی خواسته های خود به ویژه در شرق مدیترانه چشم پوشی کنند. ولی اختلافات عمیق یونان و ترکیه که ریشه در تاریخ دو کشور دارد هر گونه نزدیکی ترکها به اتحادیه اروپا را در سال های پیش رو همچنان در هاله ای از ابهام قرار می دهد و به همین علت به نظر نمی رسد دو طرف به این زودی ها بخشی از اختلافات خود را بتوانند برطرف سازند.
*س_برچسب‌ها_س*