هر آنچه درباره تزریق دوز چهارم واکسن کرونا باید بدانیم
آیا خود را برای مقابله با موج جدید بیماری کووید 19 در کشورمان که آغاز شده، کرده اید؟ آیا می‌دانید که کماکان بهترین راه برای کاهش خطر ابتلا به بیماری و همچنین کاهش شدت بیماری در صورت ابتلا به آن، واکسیناسیون است؟ اگر به این نکات واقفید، اما درباره تزریق دوز یادآور واکسن ابهام و سوال دارید، با ما همراه باشید.
به گزارش «تابناک»، با شروع موج هفتم کرونا، شمار مبتلایان به بیماری کووید 19 رو به افزایش است تا جایی که شمار شهر‌های قرمز و نارنجی (وضعیت «بسیار پرخطر» و «پرخطر») افزایش چشمگیری نشان می‌دهد و کشورمان بار دیگر در آستانه بحرانی فراگیر قرار گرفته است؛ زنگ خطری که یکی از موثرترین راهکار‌ها برای در امان ماندن از آن، رعایت پروتکل ها، استفاده از ماکس به ویزه در اماکن سرپوشیده و در میان ازدجام جمعیت و از همه مهم تر، تجدید واکسیناسیون است.
درباره برنامه ملی واکسیناسیون علیه کووید 19 سخن می‌گوییم که از اواخر بهمن ماه سال 1399 آغاز شد و در سایه استقبال چشمگیر هموطنان مان از آن، به سرعت به ثمر نشست و بسیاری از ایرانیان با تزریق دو دوز واکسن، خود را به طور کامل علیه این بیماری و ویروس کرونا واکسینه کردند. برنامه‌ای که در فاز بعدی، به تزریق دوز سوم واکسن (دوز بوستر) رسید و باز هم استقبال از آن نسبتا قابل قبول بود، اما در گام بعدی یعنی تزریق دوز یادآور چهارم، چندان خوب پیش نرفت.
البته وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشورمان که متولی واکسیناسیون علیه کروناست هنوز از انتشار آمار استقبال مردم از تزریق دوز چهارم سرباز می‌زند و اطلاعی از میزان تزریق این دوز یادآور در دست نیست، اما شواهد و قرائن حکایت از آن دارد که میزان تزریق دوز اضافه چهارم واکسن بسیار اندک بوده است. وضعیتی که با توجه به شروع موج بعدی شیوع ویروس و بیماری در کشورمان، نگران کننده به نظر می‌رسد و می‌بایست به سرعت تغییر کند.
این موضوعی است که مورد تاکید ستاد ملی مقابله با کرونا و در راس آن، رئیس جمهور کشورمان هم قرار گرفته و یکی از مصوبات کلیدی جلسه قبلی ستاد ملی بوده است. مصوبه‌ای که تاکید داشت وزارت بهداشت به منظور ترغیب مردم به دریافت دوز یادآور واکسن، از کمک رسانه‌ها بهره‌مند شود، اما این دستور هم موجب نشد که رویه جاری وزارت بهداشت تغییر کرده و مثلا با انتشار آمار مربوط به تزریق دوز چهارم واکسن، تصویری درست از ایمنی ایرانیان در مقابله با بیماری منتشر نموده و با به صدا درآوردن زنگ خطر، نگرانی‌ها از شروع موج هفتم را کاهش دهد.
این در حالی است که با توجه به فاصله رقم خورده میان موج قبلی کرونا و موج فعلی و در نتیجه اوضاع مطلوب کرونایی کشور در ماه‌های گذشته، بسیاری از مردم تزریق دوز چهارم واکسن را جدی نگرفته اند و در نتیجه حالا با انبوهی از سوالات مواجه هستند که پاسخ به آن‌ها پیش نیاز مراجعه ایشان به پایگاه‌های واکسیناسیون در سراسر کشور است. سوالاتی که در ادامه می‌کوشیم شماری از مهمترین هایشان را پاسخ دهیم:
1. در تزریق دوز چهارم واکسن ایا باید از واکسن خاصی استفاده شود؟
همه انواع واکسن‌های موجود در مراکز واکسیناسیون قابلیت استفاده بعنوان نوبت یادآور را دارند؛ لذا به همه افرادیکه بیش از 6 ماه از نوبت قبلی شان گذشته است توصیه می‌شود یک نوبت واکسن دریافت کنند. دریافت یک نوبت یادآور از هر نوع واکسن، مهمتر از دریافت نوع خاصی از واکسن است.
2. نوع واکسن دوز‌های قبلی با دوره چهارم ارتباط دارد یعنی چه واکسنی زدیم الان باید چه واکسنی بزنیم؟
حسب پاسخ سوال بالا ذکر شد که مهم دریافت یک نوبت یادآور مهمتر از چه نوع واکسنی، است.
3. اگر کسی تاکنون واکسن نزده می‌تواند دوز چهارم را بزند یا صرفا برای افرادی است که دوز اول دوم و سوم را زده اند؟
کسی که تاکنون واکسن کووید -19 نزده است بیشترین خطر ابتلا را دارد لذا این فرد باید در اسرع وقت مراجعه و واکسن نوبت اول را دریافت و سپس یک ماه بعد نوبت دوم را دریافت نماید..
4. چقدر واکسن‌های ایرانی قابل اعتماد از نظر کیفیت و اثر گذاری هستند؟
همه واکسن‌های تولید داخل مراحل مطالعات بالینی را منطبق با استاندارد‌های بین المللی و داخلی طی کرده اند و نتایج بسیار مناسبی در مقایسه با واکسن‌های وارداتی داشته اند. علاوه بر این مقایسه وضعیت ابتلا در کشور خودمان و کشور‌های اروپایی نشاندهنده یکسان بودن نتیجه واکسیناسیون در کاهش موارد بستری و مرگ ناشی از بیماری است در حالیکه واکسن‌های متفاوتی استفاده شده اند.
5. برخی می‌گویند صرفا باید واکسن کرونا که ماهیت پروتئینی دارد بزنیم بقیه اثر ندارند این درست است؟
همه انواع واکسن‌های موجود در مراکز واکسیناسیون قابلیت استفاده بعنوان نوبت یادآور را دارند؛ لذا به همه افرادیکه بیش از 6 ماه از نوبت قبلی شان گذشته است توصیه می‌شود یک نوبت واکسن دریافت کنند. دریافت یک نوبت یادآور از هر نوع واکسن، مهمتر از دریافت نوع خاصی از واکسن است.
6. ایا با زدن واکسن در برابر کرونا مصون می‌شویم و دیگر کرونا نمی‌گیریم؟
مهمترین فایده و دلیل واکسن کووید -19 این است که به فرم شدید بیماری که منجر به بستری و یا عوارض شدید و مرگ ناشی از آن می‌شود جلوگیری نماید لذا امکان ابتلا به بیماری همچنان وجود دارد حتی امکان ابتلا به فرم شدید بیماری نیز وجود خواهد داشت، ولی احتمال این واقعه در افراد کامل واکسن زده بسیار کمتر از افراد واکسن نزده است.
7. احتمال اثرات جانبی ناشی از زدن و اکسن روی بدن چه میزان است؟
در کشور‌های مختلف دنیا بیش از 3 میلیارد واکسن کووید -19 تزریق شده و در کشور خودمان نیز بیش از 150 میلیون تزریق واکسن کرونا داشته ایم. خوشبختانه عوارض جانبی واکسن‌ها عموما خفیف و قابل تحمل بوده اند. مهمترین عوارض جانبی درد محل تزریق و بی حالی و ضعف یا خستگی هستند که در طی 2 یا 3 روز بر طرف می‌شوند که در مقابل درد و رنج ناشی از بیماری کووید -19 و عوارض شدید آن کاملا قابل قبول است.
8. تفاوت واکسن استرازینکا با واکسن‌های ایرانی درچیست؟
واکسن‌های کووید -19 با تکنولوژی‌های مختلف تولید شده اند در تولید واکسن آسترازنکا از ویروس آدنوویروس شامپانزه (که در انسان بیماریزایی ندارد) بعنوان حامل برای انتقال جزء آنتی ژنی ویروس کووید -19 استفاده شده است و اصطلاحا بر مینای وکتور ساخته شده. واکسن‌های دیگر با تکنولوژی‌های مختلف مانند تکثیر ویروس و سپس غیرفعال سازی آن (واکسن ویروس غیرفعالی شده)، استفاده از بخشی از ژنوم ویروس کووید -19 بعنوان آنتی ژن و تکثیر در خطوط سلولی (واکسن پروتئین نوترکیب) و یا بخشی از زنجیره ژنومی ویروس (RNA) و تولید واکسن (واکسن‌های زنتیکی) انجام شده است.
9. تزریق واکسن چهارم برای چه دوره‌ای می‌باشد؟ ایا تا پایان سال باز هم باید واکسن بزنیم؟
وضعیت بیماری کرونا در سطح دنیا و در داخل کشور بدقت رصد می‌شود و بر اساس آخرین اطلاعات علمی در خصوص تزریق واکسن کووید -19 تصمیم گیری می‌شود لذا اینکه آیا یاداور دیگری هم نیز خواهد بود یا خیر بستگی به شرایط و اطلاعات و یافته‌های جدید در ماه‌ها آینده خواهد داشت. برخی از محققین معتقدند که احتمالا برای تداوم ایمنی علیه ویروس کووید -19 نیاز به تداوم واکسیناسیون به صورت سالیانه خواهیم بود.
10. برای تزریق و اکسن دوز چهارم محدودیت سنی وجود دارد؟
تمام افراد بالای 18 سال که 6 ماه از نوبت قبلی آن‌ها گذشته است توصیه به دریافت یک نوبت یادآور می‌شوند. افرادیکه در گروه سنی 12 تا 18 سال هستند اگر دچار بیماری‌های مضعف سیستم ایمنی باشند و یا بیماری‌های زمینه‌ای شدید داشته باشند نیز در صورت گذشت 6 ماه از آخرین نوبت کاندید دریافت نوبت یادآور واکسن هستند. زیر 12 سال در حال حاضر نیازی به دریافت نوبت یادآور ندارند.
11. بیماران خاص و افراد مبتلا به سرطان چه نوع واکسنی استفاده کنند؟
همه انواع واکسن موجود قابل استفاده است.
12. کسی که سرما خورده و یا کرونا دارد هم می‌تواند واکسن بزند؟
افرادی که مبتلا به بیماری کرونا هستند توصیه می‌شود حداقل یک ماه بعد از بهبودی صبر کنند و سپس واکسن بزنند.
13. برای زدن واکسن باید ناشتا باشیم یا بعد ازان دستورالعمل خاصی باید رعایت شود؟
برای دریافت واکسن نیازی به ناشتا بودن نیست. بعد از دریافت واکسن توصیه می‌شود بین 15 تا 20 دقیقه در مرکز واکسیناسیون حضور داشته باشند. افرادیکه سابقه ضعف شدید بعد از هر گونه تزریق و یا گرفتن نمونه خون دارند بایستی به کارکنان بهداشتی تزریق کننده واکسن اطلاع داده و بعد از تزریق نیز دقایقی در حالت استراحت و دراز کش قرار گیرند. صرف صبحانه قبل از مراجعه برای دریافت واکسن توصیه می‌شود. مصرف مایعات بیشتر در روز اول و دوم بعد از دریافت واکسن مفید است.