همه آنچه که باید درباره مناظره‌های انتخاباتی بدانید
قرار است امروز اولین قسمت از پنجمین تجربه برگزاری مناظره نامزدهای ریاست جمهوری با موضوع «اقتصادی» روی آنتن شبکه یک برود؛ اما این بار با مجری، رویکردها و شکل و شمایل جدید.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، سال 88 عزت‌الله ضرغامی رئیس وقت صدا و سیما برای اولین بار خبر از برگزاری مناظره انتخاباتی در تلویزیون داد. حالا پس از 4 دوره تجربه مناظره دوباره این قالبِ گفت‌وگوی انتخاباتی به موضوع داغ رسانه‌ها و فضای‌مجازی تبدیل شد. تا جایی که حتی برای جزئیات مختلفِ آن از نوع برگزاری تا انتخاب مجری گمانه‌زنی رسانه‌ای شد.
نام‌های بسیاری به میان آمدند که هرکدام برای برنامه‌ای برگزیده شدند؛ از محمدجعفر خسروی و حسن عابدینی که هرکدام میزگردهای فرهنگی و سیاسی انتخاباتی را اجرا می‌کنند تا المیرا شریفی‌مقدم که به صندلی اجرای برنامه ویژه انتخاباتی تحت عنوان «زمانه» تکیه زد.
همچنین مهدی مهدی قلی که نامِ او بیش از بقیه به رسانه‌ها آمد، او به عنوان اولین مجری در «صف اول» ضبطی دیده شد. از همان موقع عنوان «در هاله‌ای از ابهام» هم برای اجرای او در مناظره‌ها مطرح شد. حتی پیمان جبلی بعد از چند روز اجرای برنامه‌های تبلیغاتی تلویزیون، از اعلام نام مجری مناظره‌های انتخاباتی در برابر رسانه‌ها طفره رفت.
انتخاب مجری مناظره در دقیقه 90
تا اینکه در آستانه اولین روز برگزاری مناظره‌های انتخاباتی تلویزیون یعنی روز شنبه 26 خردادماه به فاصله 48 ساعت مانده به اولین مناظره، نام مهدی خسروی مجری و گوینده شبکه خبر را به عنوان مجری مناظره‌های چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری رسماً معرفی شد.
سازمان صداوسیما برای چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری پنج مناظره انتخاباتی در روزهای 28 و 31 خرداد، همچنین، 1 و 4 و 5 تیر تدارک دیده است که به‌طور زنده از شبکه‌های خبر و یک سیما به‌روی آنتن می‌رود. البته به دلیل برگزاری جشن بزرگ عیدغدیر همزمان با آخرین مناظره، ستادانتخابات صداوسیما اعلام کرد که ساعتِ این مناظره تغییر پیدا می‌کند.
یعنی ساعت برگزاری مناظره ساعت 20 تا 24 است و پنجمین مناظره در روز سه شنبه 5 تیر، از ساعت 12.30 تا 16 پخش خواهد شد.
اما خسروی کیست؟
مجری این دوره برگزاری مناظره‌های انتخاباتی رسانه ملی، متولد 1356 و دانش‌آموخته مقطع کارشناسی‌ارشد رشته حقوق بین‌الملل است. وی فعالیت حرفه‌ای خودش را از سال 1378 به‌عنوان خبرنگار آغاز کرده است و عناوینی چون مدرس گویندگی و اجرای خبر، سردبیری، تهیه‌کنندگی، اجرا و گویندگی خبر را در کارنامه دارد.
اعلام محور مناظره‌های تلویزیونی قبل از پخش / نامزدها از سؤالات بی‌خبرند!
پیمان جبلی رئیس صداوسیما در صفحه ویراستی خود درباره محتوای مناظره‌ها و میزگردها تأکید کرده است که محورهای برنامه‌های مناظره و میزگردها هم قبل از برنامه به اطلاع ستادهای نامزدها رسانده خواهد شد.
او همچنین درباره نظرسنجی انتخاباتی صداوسیما نیز بیان کرده است که نتایج نظرسنجی‌های انتخاباتی مرکز تحقیقات صداوسیما برای ستادهای همه نامزدهای انتخابات ارسال می‌شود.
در عین حال رئیس دانشکده صداوسیما به این نکته اشاره کرد که نامزدها از سوالات مناظره و میزگردها اطلاعی ندارند؛ او گفت: مدیران برنامه‌ها و مسئولان ستاد انتخابات نمی‌دانند کارشناسان چه سوالاتی از نامزدهای انتخابات خواهند پرسید و حتی کارشناسان هم از سؤالات یکدیگر بی‌خبر هستند. این پنهان ماندن سؤالات کارشناسان از همدیگر و از مسئولان و نامزدها جذابیت برنامه‌ها را بیشتر کرده است.
محور مناظره‌های تلویزیونی قبل از پخش به نامزدها اعلام میشودجزئیاتی از مناظره‌ها با شروع اولین مناظره «اقتصادی»
چهار مناظره اول از این مناظره‌های چهار ساعته در زمان‌های اعلام شده از ساعت 20 تا 24 روی آنتن خواهد رفت و در این بین مطابق معمول هر شب ساعت 21 به مدت زمان 30 دقیقه اخبار جامع ایران و جهان نیز پخش خواهد شد. مناظره روز پنجم تیرماه مصادف با روز عید سعید غدیر، از ساعت 12:30 تا 16 پخش خواهد شد.
همچنین پیش از پخش هر مناظره انتخاباتی، برنامه «ایران عزیز» از ساعت 18 به مدت 60 دقیقه با پخش بخش‌های انتخابی و ورود کاندیداها روی آنتن شبکه یک سیما خواهد رفت.
همزمان با شبکه یک سیما این مناظره‌ها به صورت زنده با رابط ناشنوایان از شبکه سلامت روی آنتن می‌روند. همچنین شبکه جام‌جم نیز این مناظره‌ها را به صورت زنده پخش خواهد کرد.
تفاوت این مناظره با مناظره‌های گذشته
پیمان جبلی رئیس صداوسیما به ویژگی‌های متمایز پنج مناظره انتخاباتی پیش رو اشاره و عنوان کرد: در این دوره سطح نخبگی و کارشناسی سؤالات را بالاتر برده‌ایم. برنامه‌های متنوع دیگری نیز طراحی شده است که با حضور نمایندگان نامزدها برگزار می‌شود. انتخابات ریاست‌جمهوری را می‌توان نقطه اوج فعالیت‌های رسانه‌ها تلقی کرد که معمولاً آنها را از چند ماه قبل درگیر برنامه ریزی و آماده‌سازی فرایندها می‌کند.
مروری بر برگزاری 4 دوره مناظره در صداوسیما / از 1388 تا 1400
اولین بار، اردیبهشت 1388 بود که عزت‌الله ضرغامی، رئیس وقت صداوسیما خبر از برگزاری مناظرات انتخاباتی داد که بعدها به عنوان جنجالی‌ترین مناظرات از آنها یاد می‌شود. پس از اغتشاشات سال 1388 اما نه‌تنها ساختار مناظرات تغییر کرد، بلکه برای دوره‌های بعد به جای رضا پورحسین، مرتضی حیدری به عنوان پای ثابت مناظرات روبه‌روی نامزدهای ریاست‌جمهوری قرار گرفت.
سال 1392 که دومین مناظره انتخاباتی با حضور هشت نامزد از تلویزیون پخش شد، اعتراض تعدادی از نامزدها را به خاطر رفتار محتاطانه، زمان و چالش کمتر و عدم اطلاع نامزدها و نمایندگان‌شان از ساختار مناظرات به همراه داشت. 4 سال بعد یعنی در سال 1396 سومین تجربه برگزاری مناظرات تلویزیونی با اولویت موضوع اجتماعی به نمایش درآمد. مرتضی حیدری که چهار سال پیش هم به عنوان مجری مناظرات انتخابات ریاست جمهوری انتخاب شده بود، دقیقه نود از سوی صداوسیما به عنوان مجری برنامه مناظره دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری معرفی شد.
سال 1400 یک شباهتی به مناظرات 1403 دارد که اولین مناظرات آن دوره با موضوع اقتصادی روانه آنتن شد و قرار است امروز در اولین قسمت از مناظرات تلویزیونی، کاندیدا بر سرِ موضوعات اقتصادی با هم به بحث و اظهارنظر بپردازند. آن مناظرات از ساعت 17 پخش می‌شدند و در این دوره ساعت‌ها قدری جلوتر رفتند و از ساعت 20 و بعد از اذان مغرب روی آنتن می‌روند.
ساختار مناظره
درباره ساختار مناظره در این دوره تاکید شده است طراحی سولات مشخص و دقیق است و جلوی کلی‌گویی‌ها را خواهد گرفت. در این طراحی‌ها تلاش شده حداکثر ظرفیت برای پاسخگویی‌ها اتفاق بیفتد و بر مشارکت با نخبگان تأکید شده است. مجری مناظره‌های انتخاباتی در سال‌های 1400، 1396 و 1392 مرتضی حیدری بود اما در حال حاضر اجرای برنامه توسط او منتفی و به مهدی خسروی سپرده شد.
درباره دکور مناظره‌های انتخاباتی هم توضیحی مجزا توسط رییس صداوسیما مطرح نشده با این همه اعلام شده آماده‌سازی دکورها و زیرساخت‌های فنی نهایی شده است. تاکنون عکسی هم از دکور مناظره رسمی یا غیررسمی منتشر نشده است. همچنین در این دوره سکوهای دارای مجوزدار و خبرگزاری‌ها هم می‌توانند از طریق هماهنگی با اداره کل صدور مجوز ساترا نسبت به اخذ قاب اختصاصی (آی‌فریم) اقدام به پخش مناظره‌های انتخاباتی همزمان با رسانه ملی کنند.
جلوگیری از بداخلاقی‌های مناظرات
جبلی رئیس صداوسیما از همان ابتدای بحث‌های تبلیغات انتخابات به جلوگیری از بداخلاقی‌ها در مناظرات گذشته اشاره کرد. این نکته براساس تأکیدات رهبر معظم انقلاب در جریان سخنرانی در حرم امام خمینی (ره) بود. جبلی بر همین اساس تأکید کرد: انتظار مردم عزیزمان ارائه برنامه‌ها، دیدگاه‌ها و رویکرد نامزدها در فضای سالم انتخاباتی و تبلیغاتی است. هرگونه تخطی از اخلاق انتخاباتی می‌تواند شیرینی حضور پرشکوه مردم را در عرصه مشارکت سیاسی را به تلخی تبدیل کند. این انتظار به حقی است که مردم و مقام معظم رهبری از فضای انتخابات دارند که آلوده به بداخلاقی انتخاباتی نشود.
حال باید دید در مناظره‌های انتخاباتی امسال، نامزدها به بیان رویکردها و برنامه‌های خود بسنده خواهند کرد یا اینکه حاشیه‌ها سهم بیشتری را به خود اختصاص خواهند داد.