هوای پاک در بن‌بست!
حسین آخانی _ کارشناس محیط‌زیست
آلودگی هوا ناشی از سیاست‌های کلان اشتباه است و اگر برنامه‌ریزی‌های شهری را نیز اصلاح کنیم تا زمانی‌که این سیاست‌ها اصلاح نشوند، کمکی به حل مشکل آلودگی هوا به‌طوردائم نخواهد شد. قوانین و لایحه‌ها حکم مسکن را دارند؛ به‌ویژه وقتی که از سویی، شهرداری‌ها تا توانسته‌اند با ساختن خیابان‌ها و اتوبان‌ها مردم را تشویق به استفاده از خودروی شخصی کرده و از سوی دیگر، دولت‌ها به‌طوردائم خودرو به خیابان‌ها فرستاده‌اند؛ آن هم خودروهایی غیراستاندارد. ما نمی‌توانیم و نباید آلودگی هوا را از آلودگی خاک و آب جدا کنیم. این سه با یکدیگر ارتباطی جدانشدنی دارند؛ برای مثال، وقتی که خاک آلوده شود یا مشکلی پیدا کند، گرد و خاک تولید می‌کند و این گردوخاک هوا را آلوده خواهد کرد یا اینکه آلودگی خاک به‌شکل دیگری که دارای مواد سمی و ریزگرد باشد، می‌تواند وارد بدن انسان شود. طبق آمار ارائه‌شده، مصرف بنزین در کشور به‌صورت روزانه در حال افزایش و می‌توان گفت که تولید بنزین در پالایشگاه‌ها همواره با تولید مازوت همراه است. زمانی که مازوت تولید می‌شود و مصرفی هم برای مازوت وجود ندارد، طبیعی است که دولت در مصارف گوناگونی از آن استفاده کند. برای نمونه، می‌توان نیروگاه‌های حرارتی را نام برد که به‌جای گاز از مازوت استفاده یا اینکه مازوت را به‌شکل قیر یا مالچ در بیابان رها می‌کنند که چنین امری سبب آلودگی خاک نیز می‌شود. استفاده بی‌رویه از خودروها درحال‌حاضر باعث آلودگی هوا در کلانشهرها و طبیعی است که منابع آلوده‌کننده با افزایش بیش از حد خودرو در سطح شهرها، سبب افزایش آلودگی می‌شود.
اگر می‌خواهیم از شر مازوت رها شویم، باید از شر مصرف بنزین در کشور راحت شویم. برای اینکه از سوء‌مصرف بنزین رها شویم، باید ناوگان حمل‌ونقل عمومی را توسعه دهیم تا شهروندان اشتیاق بیشتری برای استفاده از مترو و اتوبوس داشته باشند. باید هزینه استفاده از حمل‌ونقل شخصی را مانند سایر کشورها به نرخ واقعی برسانیم، به‌طوری‌که افراد مجبور باشند از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند. در کل، 2 مشکل اساسی در زمینه محیط‌زیست وجود دارد؛ نخستین مشکل آلودگی هوا و دومین مشکل توسعه ناپایدار شهری است. اکنون آلودگی که در شهر تهران شاهد آن هستیم، ناشی از توسعه ناپایدار شهری است. متاسفانه فرهنگ مصرف بهینه انرژی در کشور ما جا نیفتاده است که شاید یکی از دلایل آن نرخ پایین حامل‌های انرژی باشد.
کشور ما بالاترین ظرفیت را در بهره‌برداری از انرژی خورشیدی دارد و ما باید به‌سمت این مهم حرکت کنیم. یکی از کلیدی‌ترین راهکارهای کاهش آلودگی هوا توسعه انرژی‌های پاک تجدیدپذیر و استفاده از آنها به‌جای سوخت‌های فسیلی است. باوجود اینکه براساس قانون هوای پاک، وزارت نیرو وظیفه دارد تا 30 درصد برق کشور را از مسیر انرژی‌های پاک تامین کند، این مهم در حد صفر درصد در کشور ما میسر شده است. در حالی که رتبه اول جهان را در راستای تولید برق از انرژی خورشیدی داریم، تنها 500 مگاوات برق را از این مسیر تامین می‌کنیم. کشور آلمان که ظرفیتی به‌مراتب کمتر از ما دارد، 50 هزار مگاوات برق خورشیدی تولید می‌کند. اگر ما قادر نباشیم دیگر مشکلات کشور را برطرف کنیم و افرادی را نداشته باشیم که بتوانند این مشکلات را حل کنند، در نهایت سایر مشکلات هم باقی خواهند ماند و ابعادشان گسترده‌تر خواهد شد./ روزنامه صمت