هیچ تعارضی میان جغرافیای فرهنگی ایران و کشور‌های همسایه وجود ندارد

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آیین پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت فردوسی که کتابخانه ملی ایران برگزار شد، تقارن این دو بزرگداشت را با ایام دهه کرامت دلنشین دانست و گفت: امسال دو بزرگداشت فردوسی بزرگ و زبان فارسی مصادف شده با ایام دهه کرامت که این تقارنِ دلنشینی است.

وی ادامه داد: حضور حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در ایران یک تحول علمی و در واقع یک تحول تمدنی را به دنبال داشته است. شاید از این منظر کمتر مورد توجه قرار گرفته باشد. آغاز قرن سوم، علی بن موسی الرضا (ع) و هجرت تاریخی از مدینه به مرو داشتند منشأ تحولات بزرگی شدند. درخشش دانشمندان‌مان در خراسان ریشه آن به هجرت تاریخی امام رضا (ع) برمی‌گردد

وی افزود: هم خلیفه آن روز یک خلیفه دانش دوستی بود همین‌طور که شهید مطهری این قضاوت تاریخی را دارد این مسئله باعث شد با حضور امام رئوف فضای علمی و دانشی در منطقه خراسان بسیار غنی‌تر از گذشته بشود. اگر مرکز علمی کشور بزرگ اسلامی آن دوره از بغداد به مرو و خراسان منتقل شود و ما شاهد هستیم رفته رفته دانشمندان بسیاری از خراسان بزرگ در آسمان فرهنگ و دانش ایران فرهنگی بزرگ و تمدن اسلامی درخشش پیدا می‌کنند قطعاً یک ریشه مهم آن این هجرت تاریخی است. وزیر فرهنگ با اشاره به دوره بازگشت به فرهنگ و هویت ایرانی، خاطرنشان کرد: فردوسی بزرگ ما هم متعلق به همین دوره تاریخی است. شما نگاه کنید بزرگان ما در روز‌های مختلف فقاهتی حتی فقها در شاخه‌ها و مذاهب مختلف همین برادران اهل سنت ما که عمدتاً از همین منطقه‌اند امام بخاری، شخصیت‌ها و چندین فاضل دیگر؛ یک دوره بازگشت به فرهنگ و هویت ایرانی با رودکی بزرگ و فردوسی شکل می‌گیرد. به جهات تاریخی این مقطعِ بسیار مهم و تأثیرگذاری است. اما من معتقدم فردوسی تنها شاعر نیست بلکه فردوسی را حکیم می‌دانیم. فردوسی حکیم است و به او تعظیم می‌کنیم

اسماعیلی با تأکید بر اینکه فردوسی تنها شاعر نیست بلکه به مقام حکیم بودنِ او تعظیم می‌کنیم، اضافه کرد: حکیم یک مرتبه والاتر و بالاتر نسبت به صرف بیان هنرمندانه در قالب شعر است. یک تفکر فلسفی و حِکمی پشت سرِ شاعران است. اهدای این هویت، پیوند آن با هویت دینی، فردوسی نقطه اوج شکل‌گیری تفکری است که فضای تعامل دینی با هویت ایرانی را به صورت عملی در شاهنامه نشان می‌دهد. ما به فردوسی تعظیم می‌کنیم. نه اینکه فردوسی تنها یک شاعر بزرگ که 30 سال مرارت کشیده برای شاهنامه که این در جای خودش به تنهایی حُسن بزرگی است، اما بالاتر از این فردوسی در قله حکمت ایرانی اسلامی قرار دارد ما از این جهت به فردوسی مباهات می‌کنیم. دو گانه‌ای را که انقلاب اسلامی از بین برد

وزیر فرهنگ به دو گانه ایرانیت و اسلامیت اشاره کرد که نهضت انقلاب اسلامی این دو گانه را از بین برد، افزود: در 200 سال اخیر جریانی بریده از سنت و فرهنگ ایرانی اسلامی تلاش کرد دو گانه‌ای را تحت عنوان ایرانیت و اسلامیت درست کند؛ گویی این دو با هم جمع‌شدنی نیستند. شما آثار برخی از روشنفکران نسل اول و نسل‌های بعدی را مرور کنید یک تفرقه و تمایز جدی را قائل هستند می‌خواهند از این تاریخ مشعشع حضور اسلام عزیز در سرزمین ما یک پل بزنند و عبور کنند؛ اما بزرگانی مثل شهید مطهری که عالم به زمان بود با کتاب گرانقدر خدمات متقابل ایران و اسلام نشان داد که آن فکر نادرستی است. وی در ادامه اضافه کرد: نهضت انقلاب اسلامی و امام راحل ما بر حل این دو گانه‌ها شکل گرفت. دو گانه جمع شدن دین و علم جدید به ما راه سومی را نشان داد. در دو گانه تجدد و سنت ما به دنبال حذف تجدد نبودیم. ما به دنبال عبور از سنت نبودیم جمع این دو در اندیشه انقلاب اسلامی پدید آمد. از جمله دو گانه‌هایی که انقلاب و امام برای ما حل کرد دو گانه ساختگی میان ایران و اسلامیت بود که تلاش می‌کردند فردوسی بزرگ را به عنوان نماینده هویت قبل از اسلام در مقابل تاریخ 1400 ساله این کشور قرار دهند و جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی و رهبران حکیم و فرزانه انقلاب این دو گانه را حذف کردند. اگر اسلام و فرهنگ اسلامی نبود خبری از فردوسی و نظامی نبود

اسماعیلی با اشاره به اینکه اگر اسلام و فرهنگ اسلامی نبود ما خبری از فردوسی و نظامی نداشتیم، خاطرنشان کرد: ما به گذشته پرافتخار فرهنگی خودمان در دوره ایران شهری نگاه مثبت داریم شاید اشکالاتی مثل هر حوزه فرهنگی به آن دوران وجود داشته باشد، اما هویت ایرانی ما هویتی متمایز و قابل افتخار است. ما با هویت ایران شهری و ایرانی قبل از اسلام خودمان دوگانه نمی‌سازیم، اما نقطه اوج و درخشش فرهنگ ایرانی را در امتزاج با روح اسلامی و دین آسمانی‌مان این امتزاج و عزت صد چندان را در حوزه علم و فناوری رشد داد. بزرگانی مثل ابوعلی سینا و فارابی، حکیم فردوسی و نظامی، محصول این امتزاج تاریخی‌اند. وزیر فرهنگ تأکید کرد: اگر اسلام و فرهنگ اسلامی نبود ما خبری از فردوسی و بزرگان حوزه ایرانی خودمان نداشتیم. گویی اینکه امروز نسبت به گذشته قبل از اسلام خودمان بسیار اطلاعات‌مان کم است. بخش مهمی از آن به ما منتقل نشده منشأ این فرهنگ در دین اسلام است که فضای فرهنگی را برای رشد و درخشش دانشمندان بزرگ فراهم کرد. امروز در جایگاهی هستیم که با پشت سر گذاشتن دوگانه‌هایی ساختگی و واراداتی یک الگوی سوم برای زیست سعادتمندانه انسان معاصر در اندیشه ما پدید آمده است حتما مشکلاتی هم در این میان وجود دارد. چرا که هر حوزه فکری و تمدنی برای استمرار خودش باید موانع را به تدریج بردارد و ما امروز در این مسیر قرار داریم. در دولت مردمی بنای ما اهدای ارتباطات فرهنگی است

اسماعیلی خاطرنشان کرد: ما به فردوسی بزرگ احترام می‌گذاریم و به آثار بزرگ ادبی خودمان می‌بالیم و تشکر می‌کنیم از برادر عزیز دانشمند فرزانه دکتر غلامعلی حدادل که در این مسیر پرچمداری می‌کنند. ما هم در کنار این بزرگوار هستیم در دولت مردمی بنای ما اهدای ارتباطات فرهنگی است. من بیشترین سفر‌ها را به کشور‌های دوست و برادرمان در این منطقه داشتم. الان سفرای عزیزمان از این کشور‌ها در این جمع حضور دارند. ما با ترکیه، آذربایجان، تاجیکستان، ترکمنستان، پاکستان، هندوستان و قزاقستان در یک وحدت جغرافیایی فرهنگی به سر می‌بریم. هیچ تعارضی در جغرافیای فرهنگی وجود ندارد

وی با تأکید بر اینکه که هیچ تعارضی در جغرافیای فرهنگی ما و کشور‌های دوست و همسایه وجود ندارد، گفت: همیشه با این نکته مواجه می‌شدیم که تعارض‌هایی بین کشور ما و برخی از کشور‌های همسایه بر سرِ شخصیت‌هایی وجود دارد؛ مثلاً می‌گفتند مولوی برای ترکیه، افغانستان یا ایران است؟! مولوی متعلق به حوزه فرهنگی مشترک و قوی و غنی است. تعارضی از این جهت وجود ندارد. عمدتاً در یکصد سال اخیر این مرز‌های سیاسی درست شده که مدیریت فرهنگی منطقه را به هم بریزد. وزیر فرهنگ بیان کرد: ما به حکیم نظامی افتخار می‌کنیم؛ ایشان در کشور دوست و همسایه آذربایجان خفته‌اند، اما میراث بزرگ برای حوزه فرهنگی ما به ارمغان آورده‌اند. ما هیچ تعارضی را با هیچ بخشی از این جغرافیای فرهنگی احساس نمی‌کنیم. ما در کنار هم هستیم و برادران و خواهران هم هستیم. ما در یک جمع و در یک فضا نفس می‌کشیم از یک میراث مشترک صحبت می‌کنیم و به آن‌ها می‌بالیم.