واردات یک میلیون تن برنج سفید در سال گذشته

باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی - طی ماه‌های اخیر بازار برنج با التهاباتی رو‌به‌رو شد که هریک از فعالان بازار دلایلی برای این گرانی‌ها مطرح کردند، اما آنچه حائز اهمیت است علت اصلی این نوسانات مربوط به کمبود عرضه است که موجب شد قیمت برنج ایرانی به مرز 200 هزارتومان و حتی بالاتر برسد.

بررسی‌های میدانی حاکی از آن است که قیمت هرکیلو برنج ایرانی در مغازه‌ها از 175 تا 220 هزارتومان، لاشه 100 تا 160 هزارتومان، برنج هندی 70 تا 85 هزارتومان و پاکستانی 90 تا 120 هزارتومان عرضه می‌شود که بسیاری از فعالان و کارشناسان نبود آمار صحیح تولید و اعلام آمار غیر واقعی تولید و برنامه ریزی واردات برمبنای آن را عامل اصلی التهابات بازار اعلام کردند. این درحالی است که با احتساب سرانه مصرف برنج، 3 میلیون و 100 تا 3 میلیون و 200 هزارتن برنج مورد نیاز کشور است که کسری نیاز کشور باید از طریق واردات تامین می‌شود تا تعادل بازار برنج ایرانی و خارجی حفظ شود.

در همین راستا مجیدرضا خاکی، دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران گفت: بر اساس آمار، در سال 1403 حدود یک میلیون تن برنج سفید به ارزش 1.2 میلیارد یورو وارد کشور شده که این میزان نسبت به سال 1402، از نظر وزنی 6 درصد کاهش داشته است. وی با اشاره به نیاز ماهانه کشور به 100 تا 150 هزار تن برنج خارجی افزود: در دوره‌های پرمصرف مانند نوروز، ماه رمضان و ایام محرم و صفر، این نیاز به اوج خود رسیده و گاهی از 150 هزار تن در ماه نیز فراتر می‌رود. بنابراین، تأمین مستمر و کافی برنج از اهمیت بالایی برخوردار است. خاکی ادامه داد: با در نظر گرفتن سرانه مصرف 36 کیلوگرمی برنج و جمعیت 92 میلیونی مصرف‌کنندگان (شامل اتباع خارجی)، نیاز سالانه کشور حدود 3 میلیون و 300 هزار تن برآورد می‌شود. از سوی دیگر، با توجه به شرایط اقلیمی و وضعیت بارش‌ها، میانگین تولید داخلی در بلندمدت حدود 2 میلیون تن در سال تخمین زده می‌شود؛ بنابراین، بدون احتساب واردات دولتی که برای تکمیل ذخایر راهبردی انجام می‌شود، سالانه حداقل به یک میلیون و 300 هزار تن برنج وارداتی نیاز داریم. وی با بیان اینکه بیش از 40 درصد نیاز کشور از طریق واردات تأمین می‌شود، افزود: یکی از دلایل اصلی آشفتگی اخیر بازار برنج، برآورد نادرست میزان تولید داخلی بود. در ابتدای فصل، اعلام شد که با توجه به 750 هزار هکتار سطح زیر کشت، تولید سال، 2 میلیون و 700 هزار تن خواهد بود. اما نتایج اولیه سرشماری عمومی کشاورزی سال 1403 که اواخر سال گذشته توسط مرکز آمار ایران منتشر شد، نشان داد که سطح زیر کشت تنها 491 هزار هکتار بوده که اختلاف قابل‌توجهی با برآورد اولیه دارد؛ آشفتگی ایجاد شده در بازار نیز مؤید همین واقعیت است. خاکی تأکید کرد: براین اساس، حتی اگر بهره‌وری تولید را به‌طور بسیار خوش‌بینانه 4 تن در هر هکتار در نظر بگیریم، میزان تولید داخلی به 2 میلیون تن نیز نخواهد رسید. این در حالی است که بخش عمده تولید برنج کشور مربوط به ارقام کیفی با راندمان حدود 2.5 تن در هر هکتار است. بنابراین، برآورد نادرست تولید و تنظیم واردات بر همین اساس، موجب ناترازی در تأمین بازار و کمبود عرضه، منجر به افزایش قیمت‌ها شده است. در صورتی که اگر برنج خارجی به میزان کافی در بازار موجود باشد، نه‌تنها نیاز مصرف‌کنندگان آن را تأمین می‌کند، بلکه به متعادل‌سازی قیمت برنج ایرانی نیز کمک خواهد کرد. دبیر انجمن واردکنندگان برنج ایران راهکار اصلی ثبات بازار را برآورد دقیق و علمی از میزان تولید و مصرف و مدیریت اصولی واردات دانست و گفت: واردات نباید بیش‌ازحد و نه کمتر از نیاز انجام شود تا تعادل در بازار برنج ایرانی و خارجی حفظ شود. به گفته وی، در شرایط التهاب بازار، تنها دلالان و محتکران سود می‌برند، در حالیکه کشاورزان از این وضعیت بهره‌ای نخواهند برد. خاکی اعمال ممنوعیت چهارماهه واردات برنج از مردادماه سال گذشته، عدم قطعیت نرخ ارز واردات، فرآیند طولانی 8 تا 10 ماهه تخصیص و تأمین ارز، و عدم انتقال ذخایر برنج بخش خصوصی از سال 1402 را از دیگر دلایل نوسانات بازار برنج در سال گذشته برشمرد و اگفت: این مسائل از سوی سیاست‌گذاران مورد بررسی و تدبیر قرار گرفته تا در سال جدید، بازار برنج به تعادل و آرامش برسد. خاکی در ادامه به تصمیمات جلسه هجدهم کارگروه تنظیم بازار اشاره کرد و گفت: به دنبال اصلاح سقف قیمت مصرف‌کننده برنج خارجی و الزام توزیع آن در شبکه‌های تحت نظارت وزارت جهاد کشاورزی، اعضای انجمن واردکنندگان با هدف تنظیم و آرام‌سازی بازار در ایام پرتقاضای ماه رمضان و نوروز، حدود 43 هزار تن برنج هندی و پاکستانی را در 20 روز پایانی سال گذشته با قیمت مصوب در سراسر کشور توزیع کردند و جزئیات کامل فروش خود را نیز جهت شفافیت و رصدپذیری در سامانه‌های مرتبط ثبت کردند. این اقدام تأثیر مثبتی بر بازار، خصوصاً در بخش برنج خارجی داشت و انتظار می‌رود با ادامه این روند در فروردین‌ماه، کاهش قیمت‌ها تداوم یابد. وی به مشکلات جاری در تأمین برنج وارداتی اشاره کرد و گفت: تراکم محموله‌ها، محدودیت‌ها و افزایش چشمگیر هزینه حمل‌ونقل زمینی، اشباع ظرفیت مرزها و گمرکات، و طولانی بودن فرآیند نمونه‌برداری تا صدور مجوز ترخیص، از جمله عواملی هستند که روند تأمین را کند کرده‌اند. دبیر انجمن واردکنندگان برنج تأکید کرد علاوه بر تمدید مهلت اظهار کالا از زمان ثبت سفارش که 45 روز تعیین شده بود، نیاز است تدابیر لازم برای رفع سایر مشکلات نیز از سوی متولیان تنظیم بازار اتخاذ شود.