وزیر خارجه پیشین بریتانیا: انگلیس باید به نقش خود در کودتای 28 مرداد اعتراف کند

به گزارش مشرق، «دیوید اوئن» وزیر خارجه انگلیس در بین سالهای 1977 تا 1979، تصریح کرد که بریتانیا باید بخاطر اعتبار خود در نهایت به نقش کلیدی خود در کودتای 1953 (28 مرداد 1332) که منجر به سرنگونی دولت «محمد مصدق» نخست‌وزیر وقت جمهوری اسلامی ایران شد، اعتراف کند.

روزنامه انگلیسی گاردین در این خصوص گزارش کرد، ایالات متحده 10 سال پیش با افشای حجم زیادی از اسناد اطلاعاتی رسماً به نقش خود در کودتای 28 مرداد 1332 ایران اعتراف کرد.

در اسناد آمریکا، به وضوح مشخص شد که خلع مصدق که درست 70 سال پیش در چنین هفته‌ای صورت گرفت، اقدام و تلاش مشترک «سیا» و «ام آی 6» (سرویس امنیت خارجی بریتانیا) بوده است. با این‌حال، موضع رسمی دولت انگلیس، امتناع از اظهارنظر در خصوص یک موضوع اطلاعاتی بوده است.

خلع محمد مصدق به وسیله کودتا، ابتدا قرار بود در عملیات چکمه در آبان 1331 (نوامبر 1952) انجام شود. پس از آن‌که مصدق بعنوان نخست‌وزیر جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد و نفت ایران که پیش از آن تحت سلطه انگلیس بود، ملی شد، ام آی 6، پیش‌نویس عملیات چکمه علیه دولت مصدق را تدوین کرد.

طبق گزارش گاردین، دولت «هری ترومن» رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده قصد نداشت اقدامی علیه دولت وقت ایران انجام دهد زیرا مصدق را بعنوان یک سنگر در مقابل کمونیسم می‌دید اما «وینستون چرچیل» نخست‌وزیر بریتانیا توانست «دوایت آیزنهاور» رئیس‌جمهور ایالات متحده را راضی به اقدام علیه دولت مصدق کند.

بر اساس این گزارش، در بهار 1953، سیا برنامه‌ریزی مشترک با ام آی 6 را آغاز کرد و عملیات به «آژاکس» تغییر نام پیدا کرد.

امروز (سه‌شنبه) در هفتادمین سالگرد کودتا علیه دولت مصدق، دیوید اوئن در گفت‌وگو با روزنامه انگلیسی گاردین گفت: «دلایل خوبی برای اعتراف به نقش انگلیس به همراه ایالات متحده در (کودتای) سال 1953 در سرنگونی تحولات دموکراتیک وجود دارد. باید اعتراف کنیم که اشتباه کردیم که به گام‌هایی که به سوی ایران دموکراتیک در حال گسترش بود، آسیب زدیم. با این اعتراف تا حد اندکی به ایجاد اصلاحات کمک کنیم و آن را امکانپذیر کنیم».

یک فیلم مستند جدید به نام «کودتای 53»، تاریخچه کودتای 28 مرداد را دنبال می‌کند و بر زندگی یک جاسوس جوان بریتانیایی متمرکز است که نقش مهمی را در این عملیات ایفا کرده است. این جاسوس انگلیسی «نورمن داربیشایر» نام دارد. این فیلم مستند به کارگردانی و نویسندگی «تقی امیرانی» و با همکاری «والتر مرچ» تولید شده است.

گاردین توضیح می‌دهد که فیلم کودتای 53 علی‌رغم آن‌که نقدهای تمجیدآمیز زیادی دریافت کرده است اما به واسطه رمز و رازهای دولت انگلیس در خصوص کودتای 28 مرداد، موفق نشده است که شرکت توزیع‌کننده‌ای برای بازاریابی در خصوص این فیلم پیدا کند.

امیرانی در این خصوص می‌گوید: «تلاش‌های عجیب و شومی برای سرکوب محتوای فیلم و همچنین فرصت جذب توزیع‌کننده صورت گرفت».

گاردین در پایان گزارش خود نوشت، «ریچارد نورتون تیلور» نویسنده کتاب «دولت رمز و راز» در خصوص وزارت اطلاعات و رسانه‌های انگلیس می‌گوید: «ناراحت‌کننده، چرند و در حقیقت غیرسازنده است که دولت انگلیس به پنهان شدن در پشت شعار قدیمی خود یعنی «نه تأیید و نه رد» ادامه دهد و همچنان از اعتراف به نقش اصلی MI6 در سرنگونی مصدق، امتناع می‌ورزد و این در شرایطی است که سالهاست اطلاعات زیادی از جمله اسناد رسمی سیا درباره این مسئله فاش شده است».