وضعیت ادبیات دینی کودک و نوجوان مناسب نیست

یک‌نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام می‌گوید وضعیت ادبیات دینی در حوزه کودک و نوجوان چندان مناسب نیست و این وضعیت در سطح بزرگسالان به مراتب بهتر از ادبیات دینی کودک و نوجوان است.

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: کتاب «مرا با خودت ببر» نوشته مظفر سالاری به‌تازگی توسط انتشارات به‌نشر منتشر شده است. این کتاب رمانی پرحادثه است که در دوران امام جواد (ع) روایت می‌شود و داستانی عاشقانه دارد که درباره سه شخصیت بزرگ تشیع در دوره امام جواد (ع) است.

پانزدهمین مسابقه کتابخوانی انتشارات به نشر (آستان قدس رضوی) نیز به این کتاب اختصاص داشت که با همکاری مسجد و مؤسسه فرهنگی جوادالائمه از 14 دی 1401 فعالیت خود را آغاز کرد. به همین بهانه با سعید طاووسی‌مسرور، نویسنده و پژوهشگر حوزه تاریخ اسلام و تشیع و عضوهیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی درباره آثار مظفر سالاری نویسنده «مرا با خودت ببر» و وضعیت ادبیات دینی گفتگو کردیم.

مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید:

* آقای طاووسی به نظر شما شما مهمترین ویژگی آقای سالاری و نقطه قوت آثارش چیست؟ آیا آثار ایشان نقطه‌قوت دارد؟

من در ملاقات‌هایی که با آقای سالاری داشتم، وی را انسان سلیم‌النفسی دیدم که علاقه‌مند به اهل بیت (ع) هستند و می‌خواهند به آن بزرگواران و مکتب اهل بیت (ع) خدمت کنند. اما درباره نقطه قوت آثار باید بگویم استفاده از ظرفیت‌های روایی منابع تاریخی شیعه در نگارش آثار داستانی و رمان از مهم‌ترین نقطه قوت آثار حجت‌الاسلام سالاری است؛ این ظرفیتی است که خیلی از نویسندگان از آن مغفول هستند و چندان به آن توجه نمی‌کنند. در آثار آقای سالاری به طور مثال رمان «مرا با خودت ببر» نشان می‌دهد که یک روایت با استفاده از عنصر خیال و هنر و کمک گرفتن از منابع دیگر چنان ظرفیتی دارد که می‌تواند یک رمان بر اساس آن نوشته شود. روان بودن قلم و خوشخوان بودن آثار آقای سالاری یکی دیگر از نقاط قوت قلم آقای سالاری است.

* وضعیت ادبیات دینی برای کودکان و نوجوانان از نگاه شما در حال حاضر چطور است؟

وضعیت ادبیات دینی در حوزه کودک و نوجوان چندان مناسب نیست و این وضعیت در سطح بزرگسالان به مراتب بهتر از ادبیات دینی کودک و نوجوان است. در حوزه ادبیات دینی کودک و نوجوان بیشتر آثار ترجمه هستند. داستان‌های ملی ما مثل شاهنامه یا سایر ظرفیت‌های منابع مذهبی ما برای کودکان و نوجوانان چنانچه باید و شاید مورد استفاده قرار نگرفته است.

الگوسازی برای این نسل در قالب داستان کوتاه یا رمان انجام نشده یا اگر هم انجام شده کافی نیست. در این حوزه، میدان در اختیار الگوهای شرقی و غربی قرار گرفته است. البته تلاش‌هایی در این حوزه انجام شده است و آثار خوبی هم روانه بازار کتاب شده است که باید بیش از این‌ها تلاش شود اما باید آثار جذاب در محتوا متناسب با ذائقه مخاطب با بهره‌گیری از هنر طراحی و گرافیک و با کیفیت منتشر شود.

* آقای سالاری در این مسیر چه جایگاهی دارد؟

آثار آقای سالاری بیشتر در حوزه جوان است. رمان‌های «مرا با خودت ببر» و «دعبل و زلفا» برای مخاطب جوان و دانشجو نوشته شده که مطالعه آن‌ها برای عموم مردم هم مفید است. البته آقای سالاری در حوزه کودک و نوجوان هم فعال هستند که کتاب «قصه‌های من و ننه آقا» یکی از بهترین آثارشان در حوزه کودکان و نوجوانان است. من آقای سالاری را بیشتر بابت نگارش رمان‌های دینی شناخته‌ام و کتاب «پای راندن به اقیانوس» اولین کتابی بود که از این نویسنده در مورد سفر مقام معظم رهبری به یزد خواندم و نظرم را به خود جلب کرد.

* کتاب «مرا با خودت ببر» در مورد کرامات امام جواد الائمه (ع) نوشته شده است. از جنبه‌های شخصیت پردازی و استناد به منابع تاریخی شما این کتاب را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

آنچه این کتاب را جذاب می‌کند، متن روان و خوشخوان آن است. این اثر دارای تعلیق‌های مناسب است و خواننده را با خودش همراه می‌کند به طوری که خواننده هر لحظه منتظر یک اتفاق تازه است. همه این‌ها در فضای بیان کرامات امام جواد الائمه (ع) مبتنی بر روایت کتاب شریف «کافی» طرح می‌شود. در تبیین فضای تاریخی آن زمان داستان موفق عمل کرده است. برخی از ظرایف تاریخی را به درستی در کتاب گنجانده است، مخاطب عادی شاید متوجه نشود که نویسنده چقدر برای بیان این ظرایف سختی کشیده است؛ اما مخاطب آشنا با مسائلی تاریخ با این نکات بیشتر آشنا می‌شود و از خوانش کتاب بیشتر بهره می‌برد.

نقاط ضعف این اثر چندان قابل توجه نیست؛ به طور مثال احمد بن ابی دؤاد یکی از شخصیت‌های منفی داستان است که به اشتباه نامش در کتاب احمد بن ابی داوود نوشته شده است و در بیان مسائل فساد این شخصیت در دستگاه عباسیان افراط شده است و مطالبی به او نسبت داده شده که شاید قابل پذیرش نباشد. هر چند در تاریخ به فساد او در دستگاه عباسیان اشاره شده ولی به نظر می‌رسد قدری در چهره منفی این شخصیت افراط شده است که ممکن تأثیر سو بر مخاطب بگذارد و باعث شود ذهن برخی از خوانندگان را از محتوای اصلی کتاب دور کند.

* به نظر شما برگزاری پویش‌های مطالعاتی تا چه اندازه می‌تواند در افزایش فرهنگ کتاب و کتابخوانی در سطح کشور مؤثر باشد؟

برگزاری پویش‌های مطالعاتی در سطح ملی کار بسیار پسندیده‌ای است؛ چرا که کتابخوانی در کشور ما وضعیت مناسبی ندارد و کتاب رقبای مختلفی پیدا کرده است، فضای مجازی، انواع سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی بیشتر وقت مردم را به خود اختصاص داده و سبب شده است که مطالعه کتاب قدری به حاشیه برود. هر قدمی که در حوزه گسترش فرهنگ کتابخوانی در کشور برداشته شود، قابل تقدیر است.