وفاق ملی یا وفاق سیاسی؟/ چگونه شعار اصلی مسعود پزشکیان به پاشنه آشیل دولت او تبدیل شد؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، اکثراً مسعود پزشکیان را به حافظ نهج‌البلاغه می‌شناسند؛ شاید به دلیل پیروی زیادش از بیانات حضرت علی (ع) باشد که تلاش می‌کند حکمت‌ها و احادیث آن را سرلوحه کار خود قرار بدهد؛ «دارِ الناسَ تَأمَن غَوائِلَهُم وَ تَسلَم مِن مَکایِدِهِم» یا شاید هم به دلیل تجربه ای که از نتایج دعواهای داخلی داشته و به آن هم چندبار معترف شده است، همچون حافظ شیرازی، آسایش ریاست جمهوری‌اش را در گرو «با دوستان مروت، با دشمنان مدارا» می‌داند، گفتمان دولتش را وفاق ملی نام نهاد. گفتمانی که این روزها گویا بیش از سرانجام وعده‌هایش، تبدیل به یک پاشنه آشیل برای دولت شده و اختلافات زیادی را میان او و حامیان انتخاباتی‌اش ایجاد کرده است.

ماجرا از یک حکم آغاز شد؛ حکمی که دولتی‌ها آن را نشانه‌ای از وفاق سیاسی میان دولت و مخالفان تعبیر می‌کردند، اما حامیان رئیس‌جمهور آن را اقدامی برخلاف این وفاق می‌دانستند. مسعود پزشکیان در هفته گذشته اسماعیل سقاب اصفهانی را به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور منصوب کرد؛ چهره‌ای که از افراد کلیدی دولت ابراهیم رئیسی بوده و مواضعش در مواردی با رویکرد دولت کنونی تفاوت دارد. هرچند در متن حکم رئیس‌جمهور، این انتصاب در راستای «گفتمان وفاق» توصیف شد، اما این تصمیم با اعتراض شدید برخی حامیان دولت و حتی استعفای یکی از اعضای شورای اطلاع‌رسانی همراه بود.

خروج یک اصلاح‌طلب دیگر از دولت

گرچه در طول مدتی که مسعود پزشکیان سکاندار دولت چهاردهم شده، تاکنون اعتراضات زیادی به موضوع وفاق ملی مطرح شده و حتی پس از خروج محمدجواد ظریف و عبدالناصر همتی از کابینه، برخی تحلیل‌ها حکایت از شکست وفاق ملی داشت، اما اکنون، در پی صدور حکمی جدید برای سقاب اصفهانی، نه‌تنها بار دیگر موضوع شکست وفاق ملی در سطح رسانه‌ای مطرح شده، بلکه منجر به ایجاد شکاف و اختلافات بیشتر میان دولتمردان و اصلاح‌طلبان شده است.

چنان‌که شب گذشته فیاض زاهد، عضو شورای اطلاع‌رسانی دولت و از حامیان جدی پزشکیان، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «خیلی با خودم کلنجار رفتم که چیزی نگویم، اما شرافتم در گرو بیان حقیقت است. دردناک است در روزی که فواد شمس از فشار روزگار!! خودکشی کرد، مدیر برکشیده رئیسی معاون رئیس‌جمهورمان شد. اسم این هرچه باشد وفاق نیست. کج‌تابی است. به سهم خودم شرمنده‌ام.» زاهد چند ساعت پس از انتشار این توئیت از سمت خود استعفا داد که سریعا مورد پذیرش الیاس حضرتی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت، قرار گرفت.

این اولین بار نیست که یکی از حامیان پزشکیان، در پی تصمیماتی که از سوی رئیس‌جمهور گرفته می‌شود، ابزار شرمندگی می‌کند. شرمندگی که گاه از سر عمل نکردن رئیس‌جمهور به وعده‌هایی چون رفع فیلترینگ و ایجاد گشایش‌هایی در کشور است و گاه از سر وفاق با دشمنان دولت. مانند حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم، از جمله کسانی است که در پی عدم به سرانجام رسیدن وعده‌های رئیس‌جمهور، به دلیل حمایت از دولت ابزار شرمندگی کرد.

رسوال منتجب‌نیا، فعال سیاسی اصلاح‌طلب، هم که بارها نسبت به انتصابات دولت از رئیس‌جمهور گلایه داشته، اخیراً در گفت‌وگویی بیان کرده است: «دولت پزشکیان دولت اصلاح‌طلب نیست و شاید حدود 80 درصد دولتی‌ها از چهره‌های منتسب به اصولگرایان هستند و باقی هم در اختیار تندروها است و تعداد قلیلی هم از میان اصلاح‌طلبان انتخاب شده‌اند که به جای کار و تلاش در آرامش، باید با هجمه‌های همیشگی تندروها کنار بی‌ایند.»

وفاق با چه کسانی؟

«گفتمان وفاق ملی» شعاری بود که از دل دولتِ پیروزِ انتخاب خاص تیرماه 1403 برآمد. در واقع، پزشکیان از همان روزهایی که ردای کاندیداتوری بر تن کرد و وارد گود رقابت‌ها شد، بارها بر عدم دعوا میان جناح‌های سیاسی تأکید کرد و بر این باور بود که شرایط اقتصادی و سیاسی کشور به‌گونه‌ای است که باید دعوا را تمام کرده و هرکسی که کار بلد است وارد میدان شود. او حتی در زمان چینش کابینه خود تلاش کرد دست یاری به‌سوی مخالفانش دراز کند و سهم زیادی از حضور در دولت را به آنان اختصاص دهد.

همین اقدام رئیس‌جمهور زمینه‌ساز انتقادات زیادی از سوی حامیان او شد. به‌خصوص آنکه آنان انتظار داشتند، به دلیل همراهی‌شان با مسعود پزشکیان در انتخابات، سهم بیشتری از دولت بگیرند؛ اما نه‌تنها چنین اتفاقی نیفتاد، بلکه تعداد اعضای دولت سیزدهم و چهره‌های نزدیک به سعید جلیلی و جبهه پایداری در دولت بیش از پیش شد. از همین رو، از همان ابتدا به نظر می‌رسید که پزشکیان به‌جای آنکه بخواهد با مردم وفاق کند و بر تعداد آرای انتخاباتی‌اش بی‌افزاید، بیشتر با گروه‌های سیاسی مخالف خود به‌صورت یک‌طرفه وفاق کرده است.

چنان‌که علی‌رغم تلاش‌های دولت برای ایجاد آشتی میان تمامی گروه‌های سیاسی، این تلاش تاکنون با شکست مواجه شده و به یک وفاق یک‌طرفه از سوی دولت تبدیل شده است. مخالفت دلواپسان با وعده‌هایی چون رفع فیلترینگ، توقف قانون عفاف و حجاب و حتی خروج چهره‌هایی چون محمدجواد ظریف و عبدالناصر همتی از کابینه نیز مهر تأییدی بر این گزاره است.

در واقع، به نظر می‌رسد تلاش برای ایجاد وفاق ملی، فراتر از شعار، با پیچیدگی‌های ساختاری و سیاسی مواجه شده و توانایی دولت در ایجاد آشتی واقعی میان جناح‌ها هنوز محدود است. تجربه‌های اخیر نشان می‌دهد که هرگونه وفاق از سوی مخالفت دولت پذیرفته نیست و آنان از این فرصت برای نفوذ در کابینه رئیس‌جمهور و انجام اقداماتی علیه دولت و مطالبات مردم استفاده می‌کنند. در این خصوص بهتر است که رئیس‌جمهور و مشاورانش در تصمیمات خود و همچنین گفتمان دولت تجدیدنظر کنند.

31215