پنج‌شنبه 8 آبان 1404

وقتی علم هم اسطوره می‌سازد

خبرگزاری مهر مشاهده در مرجع
وقتی علم هم اسطوره می‌سازد

اساطیر حتی در علوم تجربی، مفاهیم متافیزیکی و نمادها به‌صورت آشکار و پنهان وارد می‌شوند و بخشی از تصویر ما از جهان را شکل می‌دهند.‌

اساطیر حتی در علوم تجربی، مفاهیم متافیزیکی و نمادها به‌صورت آشکار و پنهان وارد می‌شوند و بخشی از تصویر ما از جهان را شکل می‌دهند.

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «اسطوره‌ها و زندگی ما» نوشته مری میجلی، فیلسوف اخلاق و استاد فلسفه، به بررسی نقش اساسی اساطیر، نمادها و تصورات پنداشتی در فهم انسان از جهان و زندگی می‌پردازد.

میجلی در این کتاب تأکید می‌کند که انسان‌ها به‌عنوان موجوداتی که مسائل را در قالب نمادها درک می‌کنند، از اسطوره‌ها و تصورات پنداشتی به‌عنوان بخشی اجتناب‌ناپذیر از تفکر جدی استفاده می‌کنند. او نشان می‌دهد که بسیاری از ایده‌ها و افکار امروزی، حتی آن‌هایی که ظاهراً مبتنی بر علم هستند، در واقع از خیال و نمادها سرچشمه می‌گیرند و این اسطوره‌ها قدرت خود را مدیون ظاهر علمی‌شان دارند.

نگاهی به فهرست کتاب، گستره مطالب را که شامل مباحثی مانند نقش اسطوره‌ها، جایگاه انسان در جهان، پیشرفت و علم، اخلاق، ماده‌گرایی، خودبزرگ‌بینی، عمل، تکامل فرهنگی، زیست‌فناوری، و مسائل مربوط به حیوانات و محیط زیست است؛ نشان می‌دهد. این مباحث نشان‌دهنده گستردگی دیدگاه‌های فلسفی و اخلاقی میجلی در مواجهه با مسائل معاصر است.

میجلی نه علم را به‌طور کامل نفی می‌کند و نه آن را به‌عنوان قدرتی الهی می‌پرستد، بلکه تأکید می‌کند که تخیل و نمادها در تمام دیدگاه‌های ما نسبت به جهان و انسان نقش مهمی دارند. او به‌طور خاص به این موضوع می‌پردازد که اساطیر حتی در علوم تجربی، مفاهیم متافیزیکی و نمادها به‌صورت آشکار و پنهان وارد می‌شوند و بخشی از تصویر ما از جهان را شکل می‌دهند.

در بخشی از این کتاب میخوانیم: «ما عادت داریم اسطوره‌ها را متضاد علم قلمداد کنیم. اما در واقع اسطوره‌ها بخش مهمی از علم‌اند؛ بخشی که دلالت (significance) علم را در زندگی ما تعیین می‌کند. لذا درک آنها ضرورت اکید دارد. اسطوره‌ها دروغ نیستند حواشی نامرتبط با جهان هم نیستند. اسطوره‌ها الگوهایی (patterns) پنداشتی و شبکه‌هایی از نمادهای قدرتمندند که طرق خاصی را برای تفسیر جهان عرضه می‌کنند و معنای آن را شکل می‌دهند. برای مثال تصویرپردازی ماشینی که در قرن هفدهم شکل گرفته و در جریان آن رواج یافته است امروزه کماکان پابرجا و قدرتمند است. ما هنوز هم گرایش داریم که خودمان و چیزهای زنده پیرامونمان را قطعات تشکیل‌دهنده یک ماشین کوکی تصور کنیم؛ همچون قطعاتی که می‌توانیم خودمان بسازیم و هر وقت هم که مناسب تشخیص دادیم از نو بسازیم عبارت‌های مهندسی ژنتیک و قطعات سازنده (building blocks) حیات نیز حاکی از اعتماد نشئت گرفته از این گرایش‌اند.»

«اسطوره‌ها و زندگی ما» کتابی است که به‌صورت فلسفی و اخلاقی به نقش اسطوره‌ها و نمادها در زندگی انسان و جهان‌بینی معاصر می‌پردازد و برای علاقه‌مندان به فلسفه، اخلاق و مطالعات فرهنگی توصیه می‌شود. آرام قریب _مترجم کتاب_ تلاش کرده به روح فلسفی و تعلیمی کتاب وفادار بماند و ساختار پیچیده ایده‌های نویسنده را منتقل کند، با این حال خواننده با پس‌زمینه فلسفی، کتاب را آسان‌تر و عمیق‌تر درک می‌کند، و ممکن است برای مخاطب عمومی روان نباشد.

«اسطوره‌ها و زندگی ما» با ترجمه آرام قریب در 376 صفحه و با قیمت 320 هزار تومان توسط انتشارات نشر نو منتشر و تجدید چاپ شده است.