وقتی یک محصول استراتژیک از سلاح هم قدرتمندتر می شود
گندم، مستقیماً با تغذیه و اقتصاد جهانی رابطه دارد و بیش از 35 درصد از جمعیت جهان، از لحاظ تغذیه ای به گندم وابسته اند. از نظر تهیه نان و ارزش نانوایی، هیچ یک از غلات به پای آرد گندم نمی رسد. گندم بخاطر نقش مهمی که در عرصه سیاسی و اقتصادی کشورها به خصوص کشور های در حال توسعه ایفا می کند، یک محصول استراتژیک در تمام دنیا به حساب می آید. کشور پهناور ایران با دارا بودن 11 اقلیم از 13 اقلیم جهانی، جزو معدود کشورهای جهان است که دارای آب و هوای چهار فصل است، این امکانات مهم به تنهایی می‌تواند یکی از بزرگترین مزیت‌های کشور در توسعه بخش کشاورزی باشد. ایران با تولید بیش از 14 میلیون تن گندم در برخی سال‌ها موفق شده است به خودکفایی نزدیک شود. با این حال علیرغم بهره مندی از استعدادها و ظرفیتهای بالقوه کشور، میزان واردات ما نسبت به گذشته افزایش بیشتری یافته است. به گونه ای که 30 تا 50 درصد گندم مورد نیاز داخلی در ازای صدور نفت، از خارج وارد و تأ‌مین می گردد. روند رو به رشد جمعیت و بالا گرفتن مصارف سرانه انسانی، موجب شده که هر سال میزان مصرف گندم زیادتر شده و در شرایط تولید نسبتاً مساوی، پیوسته بر میزان واردات اضافه گردد. مصرف سالانه گندم ایران حدود 11.5 میلیون تن است که با توجه به پیش‌بینی برداشت حداکثر 9 میلیون تن گندم در سال 1401، دولت برای امسال باید حداقل 2.5 میلیون تن گندم وارد کند. تحولات اخیر جنگ روسیه و اکراین نشان داد که یک محصول استراتژیک مثل گندم حتی می تواند قدرتمندتر از سلاح نظامی عمل کند و کشورهایی که غول تولید گندم در جهان هستند می توانند با تحریم صادرات این محصول کل معادلات اقتصادی جهان را بر هم بریزند. بسیاری از کشورها مثل چین به ذخیره سازی این محصول اهتمام جدی ورزیده اند. چین در نیمه اول سال زراعی 2022، 69 درصد ذخایر ذرت جهان، 60 درصد ذخایر برنج و 51 درصد از ذخایر گندم دنیا را در اختیار داشته است. این بدان معناست که کمتر از 20 درصد از جمعیت جهان موفق شده اند بیش از نیمی از ذرت و سایر غلات جهان را ذخیره کنند، که منجر به افزایش شدید قیمت در سراسر جهان شده و ممکن است کشورهای بیشتری را به قحطی بکشاند. از آنجا که روسیه بزرگترین صادرکننده گندم و دومین تولیدکننده دانه‌های روغنی و اوکراین نیز اولین تولیدکننده دانه‌های روغنی و سومین تولیدکننده گندم در جهان محسوب می‌شوند، این ماجرا سبب‌شده تا به‌رغم محدود بودن دامنه جنگ فیزیکی بین دو کشور، بازارهای جهانی با افزایش حدود 70 درصدی قیمت گندم و افزایش حدود 30 درصدی قیمت دانه‌های روغنی مواجه شود. جنگ بین روسیه و اوکراین و کاهش تولید گندم و دانه‌های روغنی و نقصان صادرات از این کشورها و در نتیجه افزایش قیمت این محصولات در بازارهای جهانی ثابت کرد که خودکفایی در محصولات استراتژیک در مسیر تحقق «اقتصاد مقاومتی» ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. دکتر مهدی کریمی تفرشی کارآفرین برتر جهان اسلام