ویترین کودکان کار مدرن / نقض حقوق کودک در فضای مجازی را جدی بگیریم

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، وقتی نگاهی به شبکه‌های مجازی می‌اندازیم، پر است از صفحات انسان‌هایی که یا هنوز متولد نشده‌اند یا اگر هم چشم به جهان گشوده‌اند، هنوز دهان به سخن نگشوده‌اند. حتی اگر کم‌کم با بیان شیرین کودکانه چیزی بگویند یا کاری انجام دهند، از تفسیر و درک آن ناتوان‌اند. کودکی که هنوز متولد نشده، جمع زیادی از تماشاگران، تصویر سونوگرافی، اتاق کودک و جشن تعیین جنسیتش را دنبال می‌کنند و با تولدش، شاهد رشد او با اولین تاتی‌تاتی‌های کودکانه در مراکز خرید مشهور، پوشیدن معروف‌ترین برند‌های لباس و اسباب‌بازی، یا حتی به‌رخ کشیدن استعدادهایش هستند؛ قد کشیدنی چشم‌نواز، اما پوشالی و به‌بهای گزاف از دست رفتن کودکی، زیر بار سنگین سوءاستفاده‌ی والدینی پرمدعا و همه‌چیزدان که آشکارا به نقض حقوق کودک می‌پردازند.

تا چندی پیش، کودک‌کار به کودکانی اطلاق می‌شد که در خیابان‌ها با فروش کالا یا جمع‌آوری زباله امرار معاش می‌کردند؛ این گروه امروز تحت عنوان «کودکان کار سنتی» شناخته می‌شوند. اما با دسترسی آسان‌تر مردم به شبکه‌های اجتماعی، گونه‌ی دیگری از کودکان کار تحت عنوان «کودکان کار مدرن» پدیدار شده‌اند؛ کودکانی که اگرچه ظاهری متفاوت دارند، اما همچنان مشمول تعریف کار کودک و مصادیق مندرج در قانون هستند. در این نوع از کار کودک نیز، رابطه‌ی کارگر و کارفرما و انگیزه‌ی کسب درآمد وجود دارد، اما کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

بلوای فضای مجازی و قربانی شدن دنیای کودکی

طبق گزارش صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل در سال‌های 2023 و 2024، پس از جنگ‌ها، فضای مجازی بیشترین تهدید را علیه حقوق کودکان ایجاد کرده است.

در سال‌های اخیر، با پررنگ شدن نقش فضای مجازی در زندگی افراد، شاهد پدیده‌ای جدید از کودکان کار در لباسی شکیل، اما بی‌شرمانه با عنوان «کیدفلوئنسر» هستیم؛ کودکانی که این‌بار با ظاهری جذاب و دل‌فریب، بازیچه‌ی دست والدینی می‌شوند که با سوءاستفاده از فرزندانشان و تأثیرگذاری بر مخاطب، به دنبال کسب توجه و درآمد بیشتر هستند.

مرتضی پدریان، استاد دانشگاه و جامعه‌شناس، معتقد است انتشار هرگونه فیلم یا تصویر از کودکان در فضای مجازی، با هر نیتی از جمله مدلینگ، تبلیغات یا هر موضوع دیگر، نوعی بهره‌کشی یا بردگی در قالبی مدرن است؛ بردگی‌ای که امروزه بیش از پیش همه‌گیر شده است.

در واقع، خشونت مدرن در پدیده‌ی کودکان کار مجازی در حال وقوع است؛ بردگی و کودک‌آزاری مدرن، این بار نه در خیابان‌ها یا مشاغل سخت به خاطر تأمین معاش خانواده، بلکه در خانواده‌هایی با جایگاه اجتماعی متوسط به بالا رخ می‌دهد؛ خانواده‌هایی که نه از فقر اقتصادی، بلکه از فقر فرهنگی و هویتی رنج می‌برند و تلاش دارند با عرضه‌ی کودک و جذابیت‌های ظاهری او، توجه عمومی را جلب کنند.