ویرایش در کشور ما کاری تفننی است

به گزارش خبرگزاری تسنیم، مهدی صالحی، دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی، گفت: نزدیک به 100 سال است که ویرایش در ایران رسمیت پیدا کرده و در مؤسسات انتشاراتی و نشرهای جدید، فردی به نام ویراستار را می‌بینیم و حضورش در متن‌ها محسوس است. در 10-12 سال اخیر نیز نهادهای خصوصی و انجمن‌هایی در وادی ویرایش فعال شدند تا برای حوزه ویرایش، کاری انجام دهند. با این حال، هنوز با مسائل مهم و زیربنایی دست‌به‌گریبان هستیم. مثلا اینکه کتاب‌ها بدون ویرایش منتشر می‌شود و بسیاری از مجموعه‌ها به ویرایش بی‌اعتنایی می‌کنند. بسیاری از نویسنده‌ها گمان می‌کنند آدم‌های ویراسته‌نویسی هستند و خودشان را نویسنده و ویراستار می‌دانند. متأسفانه، بسیاری از مجموعه‌ها و افراد هم به ویرایش اعتقادی ندارند و نظرشان این است که آنچه ما منتشر می‌کنیم، بهترین و درست‌ترین حالت ممکن است؛ در حالی که این‌طور نیست.

صالحی در ادامه با اشاره به وظایف نهادهای ترویجی همچون انجمن ویرایش درست‌نویسی افزود: ما در انجمن ویرایش درست‌نویسی، بیش از پنج سال است که در حال تلاشیم تا مسئله ویرایش، مسئله همه نهادها شود و فراتر از آن، مسئله زبان فارسی به مسئله همگانی تبدیل شود. متأسفانه در کشور ما، ویرایش کاری تفننی است و باید اعتراف کنیم در مقایسه با کشورهای دیگر که نشر پیشرفته‌ای دارند، یا حتی کشورهای همسایه خودمان مثل ترکیه که مسئله ویرایش در آن‌ها از ضروریات نویسندگی و نشر کتاب است، چند گام عقب‌تر هستیم. ما در کشورمان هنوز باید از ضرورت و اهمیت ویرایش حرف بزنیم و باید تلاش کنیم تا خودمان را ثابت کنیم و نشان دهیم ویرایش مهم است.

صالحی با بیان تلاش‌های انجمن ویرایش درست‌نویسی در شش سال گذشته برای ورود جایزه ویرایش به جوایز مختلف یادآور شد: یکی از حوزه‌های بسیار مهمی که در چند سال گذشته پیگیر آن بوده‌ایم، ویرایش داستان بوده است. طرح‌هایی را هم به خانه کتاب و مجموعه‌های دیگر در وزارت علوم و وزارت ارشاد ارسال کرده‌ایم که همه با بی‌مهری مواجه شده و به نتیجه نرسیده است؛ البته در این بین، برخی پیگیری‌ها ثمر داده و برای مثال، جایزه درست‌نویسی و زبان فارسی در جشنواره فیلم فجر وارد شده است. اما در کشورمان تاکنون و در حوزه کتاب، «جایزه ویرایش کتاب» وجود نداشته است.

دبیر انجمن درست‌نویسی اضافه کرد: با همکاری و هماهنگی انجمن ویرایش با دبیرخانه جایزه شهید اندرزگو و دست‌اندرکاران این جایزه، شورای سیاست‌گذاری و دبیرخانه این جایزه همت کردند و پذیرفتند که جایزه ویرایش کتاب وارد این جشنواره شود. در واقع، این اولین‌بار در تاریخ نشر ماست که جایزه‌ای به ویرایش کتاب داده می‌شود و برای ما مایه افتخار است. امیدواریم که برای جامعه فرهنگی کشورمان تلنگری باشد و باعث جلب توجه اهالی فرهنگ و ادب به مسئله ویرایش شود.

دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی با اشاره به چهارچوب‌های هیئت داوری ویرایش آثار گفت: در جایزه ویرایش کتاب جشنواره شهید اندرزگو، چهارچوب‌های مشخص و متعددی مدنظر قرار گرفته است؛ از جمله نداشتن غلط املایی، یک‌دست‌بودن رسم‌الخط، استفاده درست از نشانه‌های سجاوندی، استفاده بجا از پانوشت، انسجام در نقل‌وقول‌ها، انسجام در جمله‌بندی و پاراگراف‌بندی متن، هم‌خوانی واژه و روایت، همخوانی نام اثر با محتوای کتاب، انتخاب نام فارسی برای کتاب و توجه به ارتقای ادبی متن.

صالحی با بیان اینکه جا دارد اهالی داستان و تاریخ به مسئله ویرایش اهمیت دهند و با جدیت بیشتری به ویرایش متن‌ها نگاه کنند، تأکید کرد: یکی از مؤلفه‌های مهم در داوری این بود که اسم ویراستار در شناسنامه قید شده باشد. متأسفانه، مشاهده می‌کنیم که ناشران و مدیران وزارت ارشاد این موضوع را جدی نمی‌گیرند. البته در حال مذاکره هستیم که این مشکل برطرف شود؛ اما خوب است که وزارت ارشاد همان طور که ابلاغ کرده تا نام چاپخانه و صفحه‌آرا و طراح در صفحه حقوق قید شود، با همان صراحت اعلام کند که نام ویراستار کتاب نیز در صفحه حقوق و فیپا درج شود.

مهدی صالحی در پایان این گفت‌وگو، ضمن تشکر از شورای سیاست‌گذاری و دست‌اندرکاران جایزه شهید اندرزگو بابت پیشگام‌شدن در اهدای جایزه ویرایش گفت: این افتخار نصیب جایزه شهید اندرزگو شد که اولین جایزه ویرایش کتاب را اعطا کند. ممکن است برخی انتقادات نیز به این اتفاق صورت گیرد؛ اما مهم آغازکردن کار است؛ به‌ویژه که این آغاز، بیش از 50 سال است به تعویق افتاده است. این افتخار نصیب انجمن ویرایش و درست‌نویسی شد که آغازگر این راه پرپیچ‌وخم باشد.