پارلمان شورشی

به گزارش نیویورک‌تایمز، فرآیند انتخابات که از روز یکشنبه 13مهر آغاز شد، به صورت غیرمستقیم بود (دنیای اقتصاد در گزارش «دموکراسی نامعلوم در شام» در تاریخ دوشنبه 14 مهرماه به این انتخابات اشاره کرده بود). شوراهای محلی که خود توسط هیات‌های منطقه‌ای منصوب شده بودند، وظیفه انتخاب 140عضو از مجموع 210 کرسی پارلمان را بر عهده داشتند. 70کرسی باقی‌مانده نیز طی دو هفته آینده توسط رئیس‌جمهور موقت، احمد الشرع، منصوب خواهند شد تا توازن سیاسی و اجتماعی بیشتری در ترکیب مجلس ایجاد شود.

نتایج اولیه که روز دوشنبه برای 119کرسی اعلام شد، به وضوح نشان‌دهنده پیروزی مردان مسلمانی بود که در صفوف انقلابیون علیه رژیم اسد جنگیده بودند. این نتیجه چندان غافلگیرکننده نبود؛ زیرا جامعه سوریه پس از نزدیک به 14سال جنگ داخلی، تمایل زیادی به قدردانی از مبارزان خط مقدم دارد. به گفته مونا ابو اثن، یکی از نامزدهای زن از دمشق، «هیچ راهی وجود ندارد که آنها کسی را انتخاب کنند که در خط مقدم نبوده است.»

با این حال، ترکیب اولیه پارلمان نگرانی‌هایی را در مورد آینده سیاسی سوریه برانگیخته است. از 119کرسی مشخص‌شده، تنها 6کرسی به زنان و کمتر از 12کرسی به اقلیت‌های مذهبی و قومی مانند مسیحیان و علویان رسید. به گفته نبیه نبهان، یک فعال سیاسی، این نتایج نه تنها بازتاب جامعه محافظه‌کار سوریه است، بلکه نشان می‌دهد ساختار انتخاباتی نیز به نفع اکثریت طراحی شده و نتوانسته است نمایندگی عادلانه و گسترده‌ای را تضمین کند. این موضوع نگرانی‌ها از حرکت کشور به سمت یک «ناسیونالیسم سنی» را افزایش داده است.

مناطق کردنشین در شمال شرق و استان سویدا در جنوب که تحت کنترل اقلیت دروزی است، به‌دلیل خارج بودن از کنترل دولت مرکزی، از این انتخابات مستثنی شدند و 21کرسی برای برگزاری انتخابات آتی در این مناطق خالی مانده است. با وجود این چالش‌ها، بسیاری از فعالان سیاسی، تشکیل این پارلمان را یک پیشرفت بزرگ می‌دانند. آنها معتقدند این مجلس، برخلاف پارلمان دوران اسد که تنها مهر تاییدی بر تصمیمات رژیم بود، می‌تواند به فضایی برای بحث‌های واقعی و نمایندگی مطالبات مردم تبدیل شود. با ممنوعیت فعالیت احزاب دوره اسد و اپوزیسیون خارج‌نشین، همه نامزدها به صورت مستقل شرکت کردند و تحلیلگران اکنون در حال بررسی گرایش‌های سیاسی افراد پیروز هستند.

عبدالله الحافی، یک کارشناس مسائل حکمرانی، معتقد است این پارلمان «آینه‌ای از واقعیت گسترده‌تر سوریه است» و نشان می‌دهد که مردم در حال یادگیری «سازوکارهای سیاست و بازی‌های حزبی» هستند. اکنون همه نگاه‌ها به احمد الشرع دوخته شده است. انتصاب 70نماینده باقی‌مانده توسط او، آزمونی برای سنجش تعهد وی به وعده‌هایش مبنی بر تشکیل یک دولت فراگیر و نماینده همه اقشار جامعه سوریه خواهد بود. جبران عدم توازن در نمایندگی زنان و اقلیت‌ها می‌تواند گام مهمی در جهت اعتمادسازی ملی و بین‌المللی برای دولت جدید سوریه باشد.

آرامش شکننده

با وجود خوش‌بینی‌های برخی به آینده دموکراتیک سوریه واقعیت‌های میدانی داستان متفاوتی را بازگو می‌کنند. به گزارش الجزیره، در پی درگیری‌های شدید در دو محله شهر حلب، ارتش سوریه و نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) تحت حمایت آمریکا، به یک آتش‌بس دست یافتند. این تنش‌ها پس از آن آغاز شد که به گزارش خبرگزاری رسمی سوریه (سانا)، در حمله نیروهای دموکراتیک سوریه به یک ایست بازرسی، یک نیروی امنیتی سوریه کشته و سه تن دیگر به همراه چند غیرنظامی مجروح شدند. درگیری‌ها با شلیک خمپاره و مسلسل‌های سنگین همراه بود و تک‌تیراندازان نیروهای دموکراتیک در محله‌های شیخ مقصود و الاشرفیه مستقر شده بودند.

با این حال، فرهاد شامی، سخنگوی نیروهای دموکراتیک، هرگونه حمله به ایست‌های بازرسی را رد کرد و در مقابل، نیروهای دولتی را به تلاش برای ورود به مناطق کردنشین با تانک و محاصره این مناطق متهم کرد. استاندار حلب ضمن درخواست از شهروندان برای ماندن در خانه‌ها، تاکید کرد که ارتش سوریه قصدی برای تشدید تنش نظامی ندارد و تلاش‌ها برای آرام‌سازی اوضاع در جریان است.

این درگیری‌ها بر توافق تاریخی ماه مارس که با میانجی‌گری آمریکا پس از سقوط رژیم اسد برای ادغام نیروهای دموکراتیک سوریه در ساختار دولت جدید سوریه منعقد شده بود، سایه افکنده است. این توافق که شامل واگذاری کنترل دارایی‌های کلیدی مانند گذرگاه‌های مرزی و میادین نفتی به دمشق است، به‌دلیل اتهامات متقابل و افزایش تنش‌ها با توقف مواجه شده است. واشنگتن هر دو طرف را برای پیشبرد مذاکرات ادغام تحت فشار قرار داده است؛ درحالی‌که ترکیه نیز به نیروهای دموکراتیک سوریه را نسبت به هرگونه تعلل در اجرای این طرح هشدار داده و تهدید به اقدام نظامی کرده است. این وضعیت شکننده، آینده فرآیند یکپارچه‌سازی سیاسی و نظامی در سوریه را در‌هاله‌ای از ابهام قرار داده است.