پاسخ امام حسن (ع) به 8 پرسش دشوار مرد شامی

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از روش‌های مباحثه و مناظره، احتجاج کردن است. احتجاج به معنای استدلال کردن و به معنای اقامه حجت بر مدعاست؛ در این عنوان، استدلال‌هایی که جنبه مناظره دارد و هر کدام از دوطرف درصدد اثبات ادعای خود با دلیل و حجت و غلبه بر دیگری است، آورده شده است. خداوند در آیاتی از قرآن از این مقوله استفاده می‌کند؛ از جمله محاجه‌ای که قوم حضرت ابراهیم علیه‌السلام با ایشان در ماجرای ربوبیت ستاره و ماه و خورشید کرد: «وَ حاجَهُ قَومُهُ قالَ أَ تُحاجُونِی فِی اللَهِ وَ قَد هَدانِ...» یعنی قومش با او به گفت‌وگوی بی‌منطق برخاستند. گفت: آیا درباره خدا با من گفتگوی بی‌منطق می‌کنید و حال آنکه او مرا هدایت کرد.

پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام از این روش با مخالفان مواجه می‌شدند و با دلیل‌های منطقی و عالمانه، پاسخ پرسش‌ها و اشکالات‌شان را می‌دادند؛ حال یا آنها می‌پذیرفتند و به مسیر حق می‌آمدند و یا لجاجت می‌کردند و بر گمراهی‌شان افزوده می‌شد.

به عنوان نمونه از محمد بن قیس نقل است که حضرت باقر علیه‌السلام فرمود: روزی أمیر المؤمنین در رحبه مسجد بود و مردم در اطراف او ازدحام بسیار کرده بودند. مردمی برخاست و گفت: مرا معاویه به صورت ناشناس به سوی شما فرستاده تا از شما جواب سؤالاتی را بگیرم که حاکم روم از او پرسیده و او به معاویه گفته: اگر تو در خور این مقام و خلافت پس از محمد هستی، جواب پرسش‌هایم را بگو که در این صورت از تو پیروی کرده و برایت جایزه و هدیه بفرستم، اما متأسفانه معاویه از پس آنها بر نیامده و وامانده و مرا بسویت گسیل داشته تا پاسخ آنها را بگیرم.

امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرماید حسن و حسین و محمد را خبر کنید؛ همگی آمدند. فرمود: ای شامی، این دو اولاد رسول خدایند، و این (محمد) فرزند من است، از هر کدام که مایلی پرسش‌هایت را بپرس. شامی گفت: از این فرد که موی بسیار دارد یعنی امام حسن علیه السلام می‌پرسم.

حضرت مجتبی علیه‌السلام فرمود: از هر چه می‌خواهی بپرس. شامی گفت: میان حق و باطل چقدر است؟ و فاصله میان آسمان و زمین چه میزان است؟ و چقدر میان مشرق و مغرب فاصله دارد؟ و قوس قزح چیست؟ و نام چشمه‌ای که ارواح مشرکین در آنجا مأوی می‌گزینند چیست؟ و چشمه‌ای که مقر و مکان اهل ایمان است چه نام دارد؟ و مؤنث چیست؟ و نام آن 10 چیزی که هر کدام سخت‌تر از دیگری است چیست؟

امام حسن علیه‌السلام فرمود: فاصله ما بین حق و باطل به اندازه چهار انگشت است، پس آنچه با دو دیده‌ات مشاهده کردی، همان حق است و آنچه با دو گوش خود می‌شنوی بسیارش باطل است.

شامی گفت: راست گفتی. فرمود: و فاصله ما بین آسمان و زمین به اندازه مد بصر (طول نگاه) و دعای مظلوم مضطر است. پس هر که پاسخی جز این به تو داد، تکذیبش کن. گفت: راست گفتی ای زاده رسول خدا. فرمود: و فاصله ما بین مشرق و مغرب مسیر یک روزه خورشید؛ از طلوع تا غروب است. مرد شامی گفت: راست گفتی. و قوس قزح چیست؟ فرمود: وای بر تو، مگو «قوس قزح» زیرا «قزح» نام شیطانی است، و آن قوس الله است و آن علامت خیر و موجب در امان بودن از غرق شدن است.

و اما نام آن چشمه‌ای که مأوای ارواح مشرکان است، برهوت نام دارد و نام چشمه‌ای که مقر و مکان ارواح اهل ایمان است سلمی است.

و اما «مؤنث» کسی است که مشخص نشده که مرد است یا زن، پس باید تا هنگام بلوغ منتظر بود، اگر مرد باشد محتلم و اگر زن باشد حیض شده و سینه‌هایش برآمده شود، و در غیر این صورت به او گفته شود: «بر دیوار ادرار کن» اگر به دیوار پاشید، مرد است و اگر به عقب ریخت، همچون بول کردن شتر - او زن است.

و اما آن 10 چیزی که هر کدام سخت‌تر از دیگری است. سخت‌ترین چیزی که خداوند آفرید، سنگ بود، و از آن سخت‌تر آهن است که سنگ توسط آن بریده می‌شود، و از آن سخت‌تر آتش است که آهن را ذوب می‌کند، و از آتش سخت‌تر آب است

که آتش را خاموش می‌کند و سخت‌تر از آب ابری است که آب را حمل می‌کند و سخت‌تر از ابر همان باد است که آن را جابجا می‌کند و از باد سخت‌تر فرشته‌ای است که آن را ارسال می‌کند و سخت‌تر از آن فرشته، فرشته مرگ است که جان او را می‌ستاند، و از فرشته مرگ سخت‌تر همان مرگ است که جان او را می‌ستاند، و سخت‌تر از مرگ، امر خداوند است که مرگ را می‌میراند.

فرد شامی گفت: شهادت می‌دهم که تو به حق، زاده رسول خدایی و اینکه علی از معاویه به خلافت شایسته‌تر است، سپس این پاسخ‌ها را به معاویه مکتوب داشته و ارسال و او نیز به حاکم روم ارسال کرد.

حاکم روم در پاسخ به معاویه نوشت: ای معاویه، چرا با زبان غیر خود با من سخن گفته و پاسخ مرا از دیگری پرسیدی؟ سوگند به مسیح که این پاسخ‌ها از تو نیست، و آن جز از معدن نبوت؛ و موضع رسالت نباشد، و من درهمی به تو نخواهم داد!

انتهای‌پیام /