پای دولت روی سیم اینترنت
رویا رئیسی - سردبیر
مردم ایران حتی در دنیای مجازی هم از ضرب‌المثل‌ها استفاده می‌کنند. چند وقتی که ضرب‌المثل‌هایی با کلیدواژه‌های اینترنت میان جوان‌ها رایج شده است. حتماً ضرب‌المثل قدیمی از این ستون به آن ستون فرج است را شنیده‌اید. این ضرب‌المثل در روزهای قطعی اینترنت اندکی تغییر کرده است و به {از این فیلترشکن تا اون فیلترشکن فرجه} تبدیل شده است.
در روزهای پایانی مهرماه امسال بود که به واسطه اعتراضات مردمی اینترنت در سراسر کشور با اختلال گسترده روبه‌رو شد. شاید آن زمان که مردم گلایه از افزایش قیمت اینترنت داشتند، این روزها را تصور نمی‌کردند که حاضر باشند چند برابر قیمت پول اینترنت و فیلترشکن بدهند اما دقایقی اینستاگرام آن‌ها باز شود. در حال حاضر دیگر کسی گلایه افزایش قیمت اینترنت ندارد و برای استفاده از همان اینترنت هندلی به هر فیلترشکنی متوسل می‌شوند.
سکته اینترنت در نیمه دوم سال 1401 منجر به فلج کسب‌وکارهای ایرانی شد. باورکردنی نیست اما تنها در 10 روز نخست قطعی اینترنت در کشور، حدود 89 درصد ارتباطات شرکت‌های ایرانی با مشتریان خارجی قطع شد. در حالی دنیا به دنبال توسعه هوش مصنوعی، بلاکچین، رمز ارز و هزاران فناوری جدید است که به قول اهالی رسانه در ایران حکومت نظامی اینترنت را شاهد هستیم.
درگذشته گلایه داشتیم که چرا گوگل پلی اپلیکیشن‌های ایرانی را حذف کرده است اما ناگهان دولت تیر خلاص به پیکر کسب‌وکارها زد و دسترسی مشاغل ایرانی به تمامی اپلیکیشن های خارجی قطع شد.
موافقان وضعیت موجود نیز معتقدند که باید از اپلیکیشن‌های داخلی حمایت کرد تا نیازی به اپلیکیشن های خارجی نداشته باشیم. در پاسخ باید چند نکته را یادآوری کرد. درست در روزهای اوج محدودیت‌های اینترنتی پیام‌رسان ایرانی «ایتا» اعلام کرد که موقتاً نمی‌تواند پذیرای کاربران جدید باشد! پیام‌رسان بله نیز در همین روزها به واسطه تحریم شرکت ابرآروان با اختلال گسترده روبه‌رو شد. همچنین هزینه‌های سرسام‌آور برای اپلیکیشن های داخلی که اکثراً کپی ضعیف از نمونه‌های خارجی هستند نیز منجر به نارضایتی مردم شده است.
بیش از 5 سال است که صحبت از اپلیکیشن های ایرانی می‌شود. در روزهای ابتدایی به بهانه راه‌اندازی تازه، کم و کسرها را پذیرفتیم اما با وجود حمایت‌های مالی و رسانه‌ای هیچ بهانه‌ای برای کیفیت پایین و اختلال وجود ندارد. با هیچ استدلالی قابل درک نیست که پیام‌رسان داخلی اختلال داشته باشد اما تلگرام خارجی با وجود فیلترینگ به راحتی قابل استفاده باشد. زیرساخت فعلی اگر توسعه پیدا نکند، پاسخگوی نیاز مردم نخواهد بود.
ماه‌ها از اختلال اینترنت گذشت و مردم خواستار پاسخگویی و رفع محدودیت‌ها شدند اما باز حاشیه‌ای تازه درست شد و به جای طرح صیانت، صحبت از اینترنت طبقاتی شد. این بار آتش زیر خاکستر کاربران مجدداً شعله‌ور شد. بعد از درخواست اینترنت بدون فیلتر از سوی نمایندگان مجلس، پزشکان، اساتید، وزارت کشاورزی، اتحادیه فناوران رایانه و تجار خاص خبری در رسانه‌های از قول عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات منتشر شد که گردشگران سیم‌کارت با اینترنت بدون فیلتر می‌گیرند. در میان گلایه کاربران فضای مجازی، یک جمله تمام حرف مردم بود. آری همه باهم برابرند؛ اما برخی برابرترند.
به سیاست‌گذاران حوزه فناوری کشور توصیه می‌شود، به جای طرح صیانت و حمایت بیجا از اپلیکیشن های داخلی به فکر حفظ نخبگان فناوری باشند تا با مهاجرت جوانان این حوزه در آینده نیازمند واردات نیروی انسانی برای دسترسی به تکنولوژی نباشیم. از سویی این مسیر مطمئناً بی‌فایده است و با این روند به جای طرح صیانت از اینترنت باید منتظر طرح صیانت از متاورس، بلاکچین، اینترنت اشیا و فناوری‌های نوظهور دیگر باشیم.