پذیرش سخت جامعه از "زنان معتاد متجاهر"، بن‌بستی که دوباره به پاتوق‌ها ختم می‌شود!
کارگردان مستند "هیچکس منتظرت نیست" گفت: زمانی که یک زنِ معتادِ متجاهر پس از دو دهه تصمیم می‌گیرد به اجتماع بازگردد، هیچ کدام از اعضای خانواده‌اش او را قبول نمی‌کنند. نداشتن حامی و سرپناه دوباره آنها را به پاتوق‌ها بازمی‌گرداند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دوازدهم آذرماه بود که سیدعلی طباطبایی‌نژاد معاون پخش و اکران مؤسسه «بهمن سبز» حوزه هنری از آغاز به کار رسمی پخش «رویش»، به‌عنوان یکی از طرح‌های جدید زنجیره توزیع سازمان سینمایی سوره، با اکران مستند «هیچکس منتظرت نیست» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی محسن اسلام‌زاده خبر داد و این مستند از 28 آذرماه اکران خود را از شهر مشهد آغاز کرد.
پخش «رویش» برخلاف شیوه‌های مرسوم نمایش، اکران‌های منطقه‌ای و رویداد محور برای آثار در نظر می‌گیرد؛ یعنی صرفاً به دنبال اکران فیلم نیست بلکه می‌خواهد با برگزاری رویدادها و نشست‌های نقد و بررسی اثر را به مخاطب اصلی‌اش برساند.
قصه زنان کارتن‌خواب میدان شوش تهران به اکران رسید + تیزربر این اساس، اکران مستند «هیچکس منتظرت نیست» از شهر مشهد و با نمایش ویژه در کمپ حیات جاودان، دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع) آغاز شد و قرار بود تا 5 دی ماه در سینما هویزه مشهد به نمایش دربیاید، اما با توجه به استقبال مخاطبان، این اثر تا روز پنجشنبه 8 دی ماه میزبان مخاطبان خود در این پردیس سینمایی است. این اثر اجتماعی پس از آن روی پرده سینماهای منتخب شهر تهران می‌رود.
باگذشت یک هفته از اکران این مستند سینمایی در شهر مشهد، گفت‌و‌گویی با محسن اسلام‌زاده کارگردان «هیچکس منتظرت نیست» داریم. او در این گفت‌وگو ضمن صحبت درباره این مستند، درباره شیوه متفاوت نمایش اثرش در قالب پخش «رویش»، تجربه اکران مستند در کمپ زنان آسیب‌دیده و استقبال مخاطبان از اثرش سخن گفته است.
وی در ابتدا با اشاره به موضوع مستند «هیچکس منتظرت نیست» بیان کرد: این اثر در گام اول قرار بود درباره فعالیت‌های سپیده علیزاده باشد و درباره مسائل و مشکلات جاری زنان به اصطلاح ته خطی و کسانی که کاملاً طرد شدند و همچنین معتاد متجاهر هستند، باشد اما بعد به این نتیجه رسیدیم مسائل این افراد پس از آنکه تصمیم می‌گیرند به دامن جامعه بازگردند، بیشتر است.
کارگردان «هیچکس منتظرت نیست» ادامه داد: حتی به نوعی اسم فیلم هم برگرفته از چنین فضایی است. در حقیقت زمانی که یک زنِ معتادِ متجاهر پس از دو دهه تصمیم می‌گیرد به اجتماع بازگردد، تازه متوجه می‌شود هیچ کدام از اعضای خانواده‌اش او را قبول نمی‌کنند و این اتفاق باعث می‌شود آسیبی که متوجه زنان کارتن خواب و معتاد است، بیشتر شود چراکه آنها هیچ پلی را برای بازگشت پشت سر خود احساس نمی‌کنند و همواره در مرحله ترک و زندگی خیابانی به سر می‌برند.
اسلام‌زاده تأکید کرد: وقتی کسانی که چنین شرایطی را تجربه کردند، مستند را تماشا می‌کنند، نسبت به سکانس‌های مختلف مستند واکنش نشان می‌دهند و گویی با تمام شخصیت‌ها همذات‌پنداری می‌کنند. در حقیقت مستند آینه‌ای است که خود را در آن می‌بینند و شاید گریه‌هایشان بدین دلیل است که راهی برای بازگشت خودشان نمی‌بینند.
وی با اشاره به اکران این مستند در کمپ "حیات جاودان" شهر مشهد بیان کرد: اولین اکران ما در شهر مشهد برای افرادی شبیه به شخصیت‌های فیلم، یعنی در کمپ حیات جاودان بود. این نمایش تجربه متفاوتی را برایم رقم زد، شاید تا به امروز خاص‌ترین اکرانی بود که آن را تجربه کردم و واکنش مثبت از زنان آسیب‌دیده حاضر در کمپ گرفتم.
سینمای مستند ایران مختص به تهران نیست، در استان‌ها تعریف میشودتهیهکننده «هیچکس منتظرت نیست» افزود: زنان حاضر در کمپ، پلان به پلان فیلم را با دقت تماشا کردند، خندیدند و اشک ریختند و درباره فیلم با هم صحبت کردند. جالب این بود که از نیمه دوم فیلم به بعد کاملاً ذهنشان درگیر شده بود و سکانس پایانی فیلم هم صدای هق هق گریه در سالن پیچید که باعث نگرانی ما شد، اما بعد از پایان مستند تلاش کردم با این عزیزان صحبت کنم و به آنها امید بدهم.
اسلام‌زاده تأکید کرد: در این اکران به برخی از مسئولانی که برای تماشای مستند به کمپ آمده بودند، گفتم که شما باید خانواده این زنان را پیدا کنید، چراکه پس از هر بار رهایی از اعتیاد و خروج از کمپ به دلیل نداشتن حامی و سرپناه دوباره به پاتوق‌ها بازمی‌گردند. ما در این مستند که مخاطب اول آن مسئولان هستند، به دنبال تلنگر زدن هستیم و اینکه بگوییم بحث معتادان متجاهر و کارتن خواب که در کل دنیا هم وجود دارد، با زور، بگیر و ببند و ترک‌های اجباری کوتاه مدت به جایی نخواهد رسید.
این مستندساز ادامه داد: بعد از کمپ حیات جاودان، در دانشگاه بین‌المللی امام رضا (ع) این مستند اکران شد که در آنجا هم دانشجویان زیادی به تماشای مستند نشستند و از اکران این اثر در شهر خود ابراز خرسندی کردند. افتتاحیه رسمی مستند نیز در سینما هویزه مشهد رقم خورد و تقریباً سالن یک این پردیس سینمایی پُر شد بود. ناگفته نماند که تبلیغات محیطی در شهر مشهد که به لطف دوستان رقم خورد باعث شد مخاطبان سینما از اکران این مستند آگاه شوند و به تماشای آن بنشینند.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره شیوه اکران مستندش توضیح داد: در تمام این سال‌ها ما به عنوان مستندساز به شیوه توزیع مستند انتقاد داشتیم، چراکه پس از حضور در جشنواره‌های داخلی و خارجی، با اکران‌های پراکنده و احیاناً نمایش در تلویزیون، پرونده اثر بسته می‌شد. متأسفانه در حال حاضر به علت نبود سیستم منسجم، مستندهای زیادی هستند که هنوز از بستری پخش نشده و به چند اکران محدود خلاصه شده‌اند.
کارگردان «هیچکس منتظرت نیست» ادامه داد: اکران مستند در گروه «هنر و تجربه» هم تجربه ناقصی بوده که همچنان ادامه دارد. این گروه صرفاً هدفگذاری‌اش روی سینما است و به دو مسئله نمایش اثر برای جامعه هدف و رویدادمحور بودن آن توجهی ندارد. در حقیقت یک مستند به فراخور موضوع باید در استان‌های مختلف نوبت به نوبت اکران شود تا بتواند موج خبری ایجاد کند و در کانون توجهات قرار بگیرد. این اتفاق در اکران «هنر و تجربه» رخ نداد و باعث شد آثار تنها در جمع نخبگان و مخاطبان حرفه‌ای سینمای مستند نمایش داده شود.
اسلام‌زاده تأکید کرد: در این سال‌ها کارهای خوبی در زمینه حفظ منابع طبیعی، مسائل زنان و کودکان و... داشتیم که می‌توانست به نمایش عموم دربیاید و جریان‌ساز شود چراکه دغدغه عمومی پشت آن بود اما متأسفانه این اتفاق رخ نداد و این نقصی‌ست که در توزیع آثار مستند احساس می‌شود.
وی با اشاره به اینکه عده‌ای معتقدند استقبال از آثار مستند آن‌قدر نیست که هزینه‌هایش بازگردد و سینماداران کمتر راضی به اکران اینگونه آثار می‌شوند، گفت: مسئولیت ما مستندسازان، فرهنگسازی است، پس در این شرایط که بدون تعارف بسیاری از فیلم‌های سینمایی ضدارزش کار می‌کنند، شاید بتوان از طریق سینمای مستند قدم‌های جدی برداشت. در حقیقت سیستم باید بتواند زیردستانش را برای اکران مستند در شرایط مطلوب متقاعد کند.
این مستندساز افزود: خوشبختانه در این شرایط دفتر پخش «رویش» که دغدغه توزیع مستند را دارد، پای کار آمده و با برنامه‌هایی که برای اکران آثار در نظر گرفته است، مستند می‌تواند به دغدغه عمومی تبدیل شود. اگرچه زمان، زمان خوبی برای اکران هر اثر سینمایی نیست چراکه مردم به دلایل مختلف با سالن‌های سینما اگر نگوییم قهر، رابطه خوبی ندارند اما بیشتر از این نمی‌شد صبر کرد و اکران عمومی «هیچکس منتظرت نیست» آغاز شده است. ناگفته نماند که پیش از اکران عمومی، اکران‌های خصوصی خوبی برای کار تدارک دیده شده بود و صاحب نظران، واکنش‌های مختلفی نسبت به کار داشتند.
اسلام‌زاده در پایان خاطرنشان کرد: هرچه قدر سینمای مستند جایگاهش بالاتر برود، اتفاقات خوب فرهنگی در کشور رخ می‌دهد. ما باید تلاش کنیم با اکران موفق آثار مستند به مسئولان هنری ثابت کنیم که سینمای مستند منزوی و صرفا نخبگانی نیست بلکه می‌تواند جریان‌ساز باشد و اتفاقات خوبی را رقم بزند.
