پلتفرم واکسن‌های موجود پاشنه آشیل پیک بعدی کرونا در ایران / کدام واکسن‌ها اثرگذاری بیشتری دارند؟

مظاهر گودرزی: کرونا برگشت، درحالی‌که تصور پایان اپیدمی ماسک‌ها را از صورت‌ها برداشت و عملیات واکسیناسیون را کند کرد اما حالا این ویروس مجدد دست به خودنمایی زده است، این‌بار با زیرسویه جدیدی از اومیکرون، اگرچه هنوز مشخص نیست BA4 و BA5 در ایران تبدیل به واریانت غالب شده باشند اما تصور آن دور از انتظار نیست؛ حمید سوری اپیدمیولوژیست و عضو کمیته علمی ستاد کرونا در این‌باره به خبرآنلاین می‌گوید: «این‌که BA5 واریانت غالب در کشور باشد هنوز تایید نشده است، متاسفانه ما یک نظام مراقبت ژنومیک نداریم تا به کمک آن بتوانیم درباره این‌که کدام زیرسویه از اومیکرون در ایران شیوع پیدا کرده نتیجه درست بگیریم، اما احتمال این‌که BA5 در ایران مانند برخی از کشورهای دیگر تبدیل به واریانت غالب شود وجود دارد.»

مواجهه واکسن با زیرسویه BA5

حالا در آستانه ورود به موج جدیدی از شیوع کرونا یک‌بار دیگر بحث بالا بودن ایمنی جامعه در برابر این ویروس مطرح شده است، ایمنی‌ای که واکسن‌ها در بالا بردن آن نقش زیادی دارند، اما گذر زمان و جهش ویروس می‌تواند اثر واکسن‌ها را کم کند، سوری دراین‌باره بیان می‌کند: «اثربخشی واکسن‌های تولید شده به مرور زمان که ویروس جهش پیدا می‌کند کم می‌شود، همچنین با گذشت زمان سطح ایمنی افرادی که واکسن تزریق کردند کاهش پیدا می‌کند، این دو مورد سبب می‌شود آسیب‌پذیری مردم در برابر واریانت‌های جدید بیشتر شود.»

در مواجهه با کاهش ایمنی یکی از اقدامات تزریق دز یادآور واکسن است، اما باید گفت یکی از ویژگی‌های سویه اومیکرون این است که این ویروس در برابر واکسن‌ها مقاوت زیادی دارد، اگرچه واکسن‌های موجود در دنیا توانستند در برابر زیرسویه‌های BA1 و BA2 اثرگذاری مثبتی داشته باشند اما گزارش‌ها نشان می‌دهد زیرسویه BA5 واکسن‌گریزتر است، به‌ویژه در برابر واکسن‌هایی که از پلتفرم ویروس کشته شده استفاده کردند، مانند سینوفارم یا واکسن تولید داخل برکت. حالا با در نظر گرفتن این‌که احتمال دارد زیرسویه BA5 در کشور شیوع پیدا کند یک سوال پیش می‌آید، این‌که آیا واکسن‌های موجود در ایران در برابر زیرسویه جدید اومیکرون ایمنی ایجاد می‌کنند؟

سوری در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «ما از گذشته یک تعدادی واکسن در کشور داریم که بعید است آن‌ها اثربخشی زیاد در برابر زیرسویه جدید اومیکرون داشته باشند، در چنین شرایطی خیلی از کشورها به دنبال این هستند که واکسن‌ها را اصلاح کنند تا اثربخشی آن‌ها بر واریانت‌های جدید افزایش پیدا کند، این اتفاق باید در میان واکسن‌سازهای کشور ما هم انجام شود، یا باید از واکسن‌هایی استفاده شود که اثربخشی مناسبی در برابر واریانت‌های جدید دارند، اگر در این‌باره اقدامات جدی صورت نگیرد می‌شود برای آینده نگران بود.»

درهمین‌باره مسعود یونسیان، اپیدمیولوژیست و عضو کمیته علمی ستاد ملی مبارزه با کرونا به خبرآنلاین می‌گوید: «اصولاً BA5 نسبت به واکسیناسیون مقاوت بیشتری دارد، ایده‌آل این است که ما بتوانیم واکسنی علیه زیر سویه BA5 درست کنیم، اما ساخت این واکسن زمان زیادی لازم دارد و تا آن مرحله موج ایجاد شده توسط BA5 رد شده و ممکن است سویه یا زیرسویه دیگری شیوع پیدا کند، بنابراین ممکن است به لحاظ اقتصادی برای شرکت‌های واکسن‌ساز به صرفه نباشد، هرچند برخی از کشورها این ریسک را انجام می‌دهند.»

چه باید کرد؟

همان‌طور که گفته شد واکسن‌های موجود به‌ویژه واکسن‌هایی از نوع ویروس کشته شده سطح ایمنی کمتری در برابر انواع زیرسویه‌های اومیکرون به‌خصوص زیرسویه BA5 ایجاد می‌کنند، اما باید پرسید با توجه به احتمال شیوع گسترده این زیرسویه و وجود واکسن‌هایی با پلتفرم ویروس کشته شده در ایران، بهترین اقدام چیست؟

سوری در پاسخ به این پرسش به خبرآنلاین می‌گوید: «در این شرایط مناسب‌ترین گزینه این است که مردم واکسن‌های موجود را تزریق کنند، به‌خصوص در گروه‌های پر خطر مانند سالمندان و افراد دارای بیماران زمینه‌ای یا افرادی که بیش از شش ماه از آخرین تزریق واکسن‌شان گذشته است.»

همچنین یونسیان در واکنشی مشابه بیان می‌کند: «ما در روزهای آینده مراسم‌های تجمعی مانند ایام محرم و راهپیمایی اربعین داریم، این درحالی‌ست که در عراق موارد ابتلا به صورت انفجاری درحال افزایش است، در چنین شرایطی اگر امروز اقدامات مناسب درخصوص تزریق واکسن انجام ندهیم شرایط سخت می‌شود، بنابراین الان یکی از موثرترین استراتژی‌ها تکمیل واکسیناسیون با یک پلتفرمی متفاوت از واکسن‌های گذشته است، و چون اکثر افراد در کشور ما واکسن سینوفارم و برکت تزریق کرده‌اند این افراد باید به سراغ پلتفرم جدید بروند.»

او ادامه می‌دهد: «ما درحال حاضر و در آینده نزدیک دسترسی به واکسن‌های مناسب برای زیرسویه BA5 نداریم، موج بالا رونده کرونا هم در چند هفته آینده به پیک می‌رسد و فروکش می‌کند، بنابراین الان تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که افرادی که از واکسن‌ها با نوع ویروس کشته شده استفاده کرده‌اند برای دز یادآور (سوم یا چهارم) از پلتفرم‌های ویکتوری استفاده کنند، یعنی همان واکسن‌هایی که ماده ژنتیکی را روی یک ویروس بی‌خطر سوار کردند مانند واکسن‌های آسترازنیکا و اسپوتنیک. یا از واکسن با پروتئین ویروسی که در کشور ما مدل مشخص آن واکسن پاستور (پاستوکووک) و اسپایکوژن هست استفاده کنند. استفاده از این نوع واکسن‌ها می‌تواند تقویت ایمنی مناسب‌تری ایجاد کند.»

یونسیان در پایان به خبرآنلاین می‌گوید: «مشکل امروز ما عدم استقبال از تزریق واکسن است، طی یک دو هفته آینده باید یک موج و کمپین برای تزریق واکسن راه بیفتد. مهم این است که زمان از دست نرود، ما می‌خواهیم از تلفات موج هفتم جلوگیری کنیم بنابراین بهترین زمان برای تکمیل واکسیناسیون همین امروز است. حتی دولت می‌تواند برای افرادی که واکسن تزریق نکردند محدودیت‌هایی ایجاد کند، چراکه این افراد دارند سلامت و اقتصاد جامعه را به مخاطره می‌اندازند، دولت می‌تواند برای این افراد از شرکت در مسافرت‌ها، یا سالن‌های ورزشی و موارد دیگر محدودیت ایجاد کند، این افراد هم حق اعتراض ندارند چراکه دارند سلامت عمومی را با عقاید خودشان به خطر می‌اندازند.»

بیشتر بخوانید:

هشدار مینو محرز درباره پیک بعدی کرونا در شهریور / از دیدن جمعیت بدون ماسک وحشت می‌کنم

233233