پیام سفر اتمر به ایران / آیا سند همکاری جامع بین دو کشور فعال می‌شود؟
مفاد سند جامع همکاری‌های ایران و افغانستان که 5 سال از آغاز گفت‌وگو‌های مربوط به آن سپری شده باید با تمرکز بر رویکرد‌های فنی و جلوگیری از اثرگذاری ملاحظات سیاسی نهایی شده و ساختار مناسبات دو کشور را مستحکم کند.
خبرگزاری میزان - بنا به اعلام نورنیوز، روابط میان ایران و افغانستان به عنوان دو همسایه قدیمی به دلیل منافع مشترک فرهنگی، سیاسی و اقتصادی همواره برای هر دو کشور حائز اهمیت بوده است. در سال‌های اخیر نیز این همکاری‌ها افزایش یافته و دو کشور توافق کرده اند که با تهیه و امضاء سند جامع همکاری مشترک ساختار مناسبات دوجانبه را مستحکم کنند.
نزدیک به 5 سال از آغاز مذاکرات ایران و افغانستان برای دستیابی به سند جامع همکاری می‌گذرد و مذاکراتی که انتظار می‌ر‌فت در طول 6 ماه نهایی شود همچنان در مسیر گفت‌وگو به پیش می‌رود.
کمیته‌های سیاسی، اقتصادی، امنیتی، فرهنگی و اجتماعی که وظیفه بررسی مفاد این سند را بر عهده دارند تاکنون با مسئولیت مدیران عالی دو کشور جلسات متعددی را داشته اند لیکن هنوز در دستور دو کمیته موضوعاتی باقی مانده که در حال گفت‌وگو است.
امروز «محمدحنیف اتمر» سرپرست وزارت خارجه افغانستان در رأس هیئتی 45 نفره از جمله وزیر کار و تعدادی از معاونان و مدیران ارشد دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی افغانستان به ایران سفر کرده و با وزیرخارجه و برخی مسئولین سیاسی و امنیتی ایران ملاقات می‌کند.
موضوع این دیدار طراحی آینده روابط و بررسی مسائل بین دو کشور و مسائلی پیرامون سند همکاری جامع میان ایران و افغانستان است.
به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هر چند این دیدار برای مذاکراتی در خصوص روابط دوجانبه، توسعه و تعمیق روابط به ویژه در حوزه اقتصاد است، اما احتمال دارد در حاشیه این سفر مباحثی درباره حوادث هریرود و همچنین یزد مطرح شود.
آنچه این سفر را از دیگر دیدار‌های سیاسی متمایز می‌کند حوادثی است که اخیرا منجر به چالش‌هایی در روابط میان ایران و افغانستان شده است.
نخست حادثه کشته شدن تعدادی از مهاجران غیرقانونی افغانستان در رودخانه هریرود و سپس تصادف و مرگ تعداد دیگری از مهاجران غیرقانونی در شهر یزد بود که با حمایت جریان‌های معاند بازتاب‌های گسترده و جدی در رسانه‌های مختلف داخلی و خارجی داشت.
این حوادث باعث برخی موضع‌گیری‌های غیرسازنده از سوی مقامات سیاسی افغانستان شد و با وجود اعلام آمادگی ایران برای بررسی موضوع ذیل یک کمیته مشترک، طرف افغانستانی در کنار تداوم فضاسازی‌های رسانه‌ای حاضر به مشارکت موثر در این خصوص نشد.
با این حال تیم‌هایی برای بررسی موضوع از سوی ایران انتخاب و با بررسی میدانی حوادث فوق نتایج کار خود را به صورت عمومی در رسانه‌ها ارائه کردند.
این اقدام ایران نشان داد که نهاد‌های مسئول کشورمان هیچ ابایی از بررسی دقیق و بی‌طرفانه رخداد‌های فوق و اعلام صریح نتایج آن ندارند و در عین حال اجازه فضاسازی‌های رسانه‌ای که با رویکرد‌های سیاسی خاص از سوی بدخواهان دو ملت پیگیری می‌شود را نیز نخواهند داد.
نتیجه بررسی‌های کارشناسی هیئت‌های مستقلی که از سوی نهاد‌های ذیربط کشور برای بررسی حوادث ذکر شده به سیستان و بلوچستان و یزد اعزام شدند نشان داد که قصوری از سوی نیرو‌های ایرانی صورت نگرفته و ادله‌ای برای اثبات ادعا‌های مطرح شده از سوی طرف افغانستانی وجود ندارد.
به نظر می‌رسد در یک سال اخیر پروژه ایران هراسی از سوی برخی رسانه‌های داخلی افغانستان و همچنین رسانه‌های معاند فارسی زبان در دستور کار قرار گرفته به شکلی که موضوعات مختلف با هدف تضعیف جایگاه ایران به عنوان یک همسایه و متحد قدرتمند برای افغانستان، در سایه حوادثی که صحت آن قابل اثبات نیست مطرح می‌شود.
محور‌های به چالش کشیدن ایران و ایجاد ایران هراسی را می‌توان تلاش برای نمایش دخالت سیاسی جمهوری اسلامی در امور افغانستان، ایجاد رقابت ایدئولوژیک و دامن زدن به درگیری‌های مذهبی، حمایت از طالبان به عنوان دشمن افغانستان و دامن زدن ایران به درگیری‌های فرقه‌ای در افغانستان دانست که با طرح اتهامات بدون سند که به راحتی قابل رد شدن هستند دنبال می‌شوند.
آنچه در این میان باید متذکر شد اینکه؛ انتظار می‌رود مقامات سیاسی و امنیتی افغانستان با فاصله گرفتن از فضای احساسی شکل گرفته از سوی رسانه‌ها و با تمرکز بر سند جامع همکاری‌ها که هر دو کشور بر آن تاکید دارند، تلاشی مضاعف را برای حل و فصل مجموعه موضوعات موجود در روابط دو همسایه اعم از مسائل مرزی، مناسبات اقتصادی، آب‌های مرزی، موضوع مهاجرین، کنترل مرز‌ها و... در دستور کار قرار داده و اجازه ندهند روابط گرم و تاریخی دو کشور تحت تاثیر سوء تفاهم‌های ناخواسته قرار بگیرد.
مذاکرات ایران و افغانستان در موضوع سند جامع همکاری‌های دو کشور در شرایطی به پیش می‌رود که مسئولین افغانستانی دو کمیته از پنج کمیته مسئول بررسی سند، همچنان تفاوت دیدگاه‌هایی با ایران دارند، لذا لازم است طرف افغانستانی با اتخاذ رویکرد فنی و نه سیاسی مسائل باقی مانده در دو کمیته را حل و فصل نموده و زمینه امضاء سریعتر موافقتنامه جامع را فراهم کند.
دو کشور به دلیل موقعیت ژئوپلتیکی و همچنین ظرفیت‌های کم نظیر قابل تبادل نه تنها می‌توانند در سطح همکاری‌های موجود جهشی قابل توجه ایجاد کنند بلکه قادر خواهند بود به محوری تاثیرگذار در مجموعه تحولات سیاسی، اقتصادی و امنیتی منطقه تبدیل شوند.