چالش‌های زنجیره تأمین مواد اولیه صنعت / بی‌ثباتی ارزی تولید را زمین‌گیر کرده است
یک تولیدکننده با اشاره به چالش‌های زنجیره تأمین مواد اولیه صنعت گفت: بسیاری از واحدهای تولیدی ناچارند برای دریافت مواد اولیه ماه‌ها در صف تخصیص ارز بمانند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، حمید صابر، فعال اقتصادی و تولیدکننده، با اشاره به مشکلات تأمین مواد اولیه و نوسانات ارزی گفت: بسیاری از واحدهای تولیدی ناچارند برای دریافت مواد اولیه‌ای مانند نخ ویسکوز یا الیاف اکریلیک، ماه‌ها در صف تخصیص ارز بمانند، در حالی که برخی از این مواد از سه تا شش ماه معطل مانده‌اند، هنوز سازوکار تأمین ارز مشخص نیست و تصمیم تازه‌ای درباره نحوه عرضه ارز در تالار دوم اتخاذ نشده است.
جذب دلارهای خانگی برای تولید با راه‌اندازی صندوق‌های ارزیوی افزود: طولانی شدن فرایند تأمین ارز باعث شده هزینه واردات افزایش یابد و تولیدکنندگان امکان رقابت در بازار را از دست بدهند. به گفته او، «فاصله زیاد میان نرخ ارز دولتی و آزاد، تولید را از صرفه انداخته است؛ چون اگر تولیدکننده بخواهد با ارز آزاد مواد اولیه وارد کند، قیمت تمام‌شده بالا می‌رود و قدرت رقابت از بین می‌رود».
صابر با انتقاد از وضعیت نظارت در بازار مواد اولیه اظهار کرد: «هیچ نهاد مشخصی بر عرضه و قیمت‌گذاری مواد اولیه نظارت ندارد. تأمین‌کنندگان بدون ملاحظه قیمت‌ها را افزایش می‌دهند و حتی به جای فروش مستقیم، از روش‌های شبه‌ربوی برای تأمین مالی استفاده می‌کنند». به گفته او، در حالی که تولیدکنندگان برای دریافت تسهیلات باید مسیر طولانی و دشواری را طی کنند، برخی از عرضه‌کنندگان مواد اولیه با استفاده از نقدینگی بازار، سودهای نامتعارف می‌گیرند.
این فعال اقتصادی همچنین به مقایسه وضعیت صنعت نساجی ایران با کشورهایی مانند هند و ترکیه پرداخت و گفت: «در این کشورها دولت با اعطای تسهیلات ارزان و یارانه انرژی از تولیدکننده حمایت می‌کند، اما در ایران حتی صادرکننده‌ای که میلیون‌ها دلار صادرات دارد، ممکن است در زمان تولید با قطعی برق یا کمبود نقدینگی مواجه شود».
وی با اشاره به ضعف سیاست‌گذاری ارزی در حمایت از صادرات افزود: «در حال حاضر صادرات بسیاری از تولیدکنندگان از طریق کارت‌های بازرگانی متفرقه انجام می‌شود، چون بازگرداندن ارز صادراتی با نرخ دستوری برای تولیدکننده به صرفه نیست. این روند در نهایت موجب بی‌اعتمادی، فرار سرمایه و خروج کارآفرینان از کشور شده است».
صابر تأکید کرد که اختلاف قیمت مواد اولیه داخلی با قیمت‌های جهانی نیز منطقی نیست و موجب قفل شدن زنجیره تولید می‌شود. او گفت: «در سه ماه گذشته با وجود کاهش قیمت جهانی الیاف، در داخل کشور سه بار افزایش قیمت اعمال شده است. این نشان می‌دهد که سازوکار عرضه و نظارت در داخل کشور دچار اشکال جدی است».
صابر گفت: «صنعتی مثل صنعت نساجی سال‌ها پیش از تحریم‌ها فعال و پویا بود، اما امروز بحران‌های داخلی، نه تحریم‌های خارجی، آن را تهدید می‌کند. تداوم این روند باعث از بین رفتن سرمایه‌گذاری‌ها و مهاجرت اجباری کارآفرینان خواهد شد. دولت باید با کنترل بازار مواد اولیه، تسهیل تخصیص ارز و حمایت از صادرکنندگان واقعی، اجازه ندهد زنجیره تولید بیش از این از هم گسسته شود».
پیش از تولید باید بازار را بشناسیم / بی‌ثباتی ارزی و مالیاتی تولید را زمین‌گیر کرده است
این کارآفرین، با اشاره به چالش‌های ساختاری تولید در کشور گفت: یکی از بزرگ‌ترین معضل‌های تولید در ایران، نبود نگاه جامع از مواد اولیه تا بازار فروش است. بسیاری از تولیدکنندگان، با وجود مشکلاتی مانند تأمین مواد اولیه، نوسانات ارزی، و بازگشت ارز حاصل از صادرات، همچنان در حال فعالیت هستند، اما سیاست‌گذاری‌ها مسیر تولید را دشوارتر کرده است.
وی افزود: «در کشورهای صنعتی مثل ژاپن، تا زمانی که بازار محصول به‌درستی شناسایی و طراحی نشود، اجازه راه‌اندازی خط تولید نمی‌دهند. اما در ایران دقیقاً برعکس است؛ ما بدون شناخت بازار، تولید را آغاز می‌کنیم و بعد تازه دنبال فروش می‌گردیم. در نتیجه، کالایی که تولید می‌کنیم گاهی در بازار جهانی مشتری ندارد.»
صابر توضیح داد: «امروز حدود 90 تا 95 درصد بازار جهانی به محصولاتی زیر 10 دلار در هر متر تعلق دارد، اما سیاست ارزی کشور به‌جای حمایت از تولید ارزان و رقابتی، ارز دولتی را به واردات دستگاه‌های گران‌قیمت اختصاص می‌دهد. مثلاً برای تولید یک محصول مشخص، ارز سه میلیون یورویی تخصیص می‌دهند، درحالی‌که همان دستگاه‌ها بعضاً حتی نصب هم نمی‌شوند و مستقیماً در گمرک فروخته می‌شوند. این یعنی سیاست‌گذاری معکوس.»
او قطعی برق را نیز یکی از چالش‌های جدی تولید دانست و گفت: «در تابستان امسال ظرفیت تولید ما تا 50 درصد کاهش یافت. متأسفانه حتی در پاییز و زمستان هم قطعی برق داریم. اگر دولت بتواند تسهیلاتی ویژه برای تأمین انرژی خورشیدی در اختیار تولیدکنندگان بگذارد، بخشی از مشکل پایدار انرژی حل می‌شود. البته نصب و نگهداری پنل‌ها هم هزینه بالایی دارد و بدون حمایت، عملی نیست.»
صابر سپس سه پیشنهاد مشخص ارائه کرد:
ایجاد ثبات در مقررات مالیاتی، ارزی و صادراتی تا تولیدکنندگان بتوانند برای آینده برنامه‌ریزی کنند.
تسهیل واردات مواد اولیه و قطعات به‌ویژه در شرایطی که انتقال ارز یا گشایش اعتبار (LC) ممکن نیست.
تشکیل اتاق گفت‌وگو میان بخش خصوصی و سیاست‌گذاران برای حل واقعی مشکلات تولید
او در ادامه با پیشنهاد تشکیل اتاق گفت‌وگو میان بخش خصوصی و سیاست‌گذاران برای حل واقعی مشکلات تولید گفت: «بسیاری از تولیدکنندگان سرمایه خود را در داخل کشور نگه داشته‌اند، اشتغال ایجاد کرده‌اند و مالیات می‌دهند، اما گاهی با سخت‌گیری‌های غیرمنطقی مواجه می‌شوند. باید در نظر گرفت که تولیدکننده ارز از کشور خارج نکرده، بلکه در همین کشور سرمایه‌گذاری کرده است.»
صابر با تأکید بر ضرورت تقویت انگیزه سرمایه‌گذاری در تولید افزود: «بخشی از سرمایه‌های مردم در طلا، ملک و دلار راکد مانده است. اگر اعتماد و امنیت سرمایه‌گذاری در تولید ایجاد شود، این منابع می‌تواند وارد چرخه تولید شود. طبق آمار، ایرانی‌ها در چند سال اخیر حدود 9 میلیارد دلار در دبی ملک خریده‌اند؛ چنین رقمی می‌توانست ده‌ها کارخانه در داخل کشور ایجاد کند.»
وی در پایان خاطرنشان کرد: «تولید در ایران با وجود همه مشکلات هنوز زنده است، اما تصویر عمومی از تولید، تصویری از رنج و زیان است. باید این ذهنیت تغییر کند. کارآفرینانی که در همین شرایط توانسته‌اند بمانند، باید به‌عنوان الگوهای امید و موفقیت معرفی شوند تا سرمایه‌گذاران جسارت بازگشت به تولید را پیدا کنند.»