چالش‌های پیش رو طالبان؛ رویکرد بازیگران منطقه‌ای و جهانی

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ صادق محمدی در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری دانشجو قرار داد در خصوص ریکرد منطقه ای و جهانی در قبال طالبان نوشت: پس از تسخیر غیر منتظره و ناگهانی کابل توسط طالبان در اواخر مرداد ماه 1400، عملا نظام جمهوریت ساقط شد و امارت اسلامی جایگزین آن گردید. رهبران طالبان با نظرداشت مخالفت‌های احتمالی سایر بازیگران داخلی و خارجی با بازگشت و احیا ساختار امارت اسلامی، دست به اعلام حکومت سرپرست زدند تا از مخالفت‌های احتمالی بکاهند.

پس از فرار اشرف غنی، رئیس جمهور و اکثر مقامات و رهبران قومی و شخصیت‌های سیاسی افغانستان به خارج از کشور، مقاومت‌های پراکنده‌ای در برابر طالبان بویژه در استان پنجشیر به رهبری احمد مسعود شکل گرفت که ظرف دو ماه گذشته به نتیجه مطلوب و مورد نظرشان نرسیده است.

این تحلیل وجود دارد که علیرغم ناکامی اخیر جریان مقاومت در جهت تشکیل جبهه فراگیر ضد طالب، در صورت تداوم انحصارگرایی طالبان در عرصه حکومتداری و بازی ندادن معنادار سایر جریانات سیاسی و قومی در قدرت، احتمال شکل گیری هسته‌های مقاومت در برابر طالبان در آینده وجود دارد.

در مقطع فعلی، چالش اصلی طالبان برای تثبیت حکومتش در افغانستان، برقراری تعامل و همکاری با بازیگران منطقه‌ای و جهانی و تلاش برای شناسایی و به رسمیت شناخته شدن حکومتشان توسط جامعه بین المللی است. همسایگان افغانستان از جمله پاکستان، چین، ازبکستان، ترکمنستان به همراه روسیه و قطر تعاملات و ارتباطاتشان را با رهبران طالبان و حکومت این گروه افزایش داده اند و به نظر می‌رسد که فارغ از بحث شناسایی، این بازیگران واقعیت فعلی حاکم شدن طالبان بر افغانستان را پذیرفته اند و تلاش دارند در موضوعات مختلف همچون مبارزه قاطع با گروه‌های تروریستی منطقه‌ای و بین المللی، ممنوعیت کشت مواد مخدر، سهیم شدن در معادن و ذخایر زیر زمینی، اتصالات منطقه‌ای در حوزه انرژی و راه آهن و...، تضمین‌های لازم را از رهبران طالبان اخذ کنند.

در این بین، نحوه تعامل کشور‌های غربی به ویژه ایالات متحده با حکومت طالبان قدری متفاوت است و متحمل است که در کوتاه مدت کشمکش غربی‌ها با طالبان همچنان ادامه داشته باشد. خبر اخیر واگذاری دفتر به جبهه مقاومت در ایالات متحده (هنوز صحت و سقم آن تایید نشده است) و تحرکات فرانسه و تاجیکستان برای حمایت از جبهه مقاومت به رهبری احمد مسعود، رهبران طالبان را نگران کرده است. اما با وجود این اتفاقات، کشور‌های غربی و طالبان به خوبی آگاهند که برای رسیدگی به برخی موضوعات همچون مبارزه با تروریسم و دسترسی به منابع مالی به یکدیگر احتیاج دارند و فعلا ظاهرا بنا ندارند دست به تقابل جدی بزنند و تماس‌های دیپلماتیک و برگزاری نشست‌های مشترک را ادامه خواهند داد.

در شرایط کنونی، چالش اصلی طالبان مشکلات اقتصادی و رسیدگی به مطالبات انباشته شده مردم و پرداخت حقوق کارمندان دولت است. مسدود شدن دارایی‌های افغانستان در کشور‌های غربی از جمله ایالات متحده و کاهش کمک‌های مالی و غذایی نهاد‌های بشردوستانه و موسسات پولی و بانکی به افغانستان، مزید بر علت شده و طالبان را با مشکل و چالش جدی روبرو کرده است و بیم آن می‌رود با تداوم این وضعیت، مردم این کشور زمستان سختی را پیش رو داشته باشند و این موضوع به نارضایتی عمومی و انتقادات از حکمرانی طالبان دامن بزند.

البته مشکلات طالبان تنها به بحث شناسایی و به رسمیت شناخته شدن حکومتشان، مشکلات اقتصادی و شکل گیری مقاومت قومی و نظامی در داخل افغانستان محدود نیست. تشدید تحرکات شاخه خراسان داعش و حملات اخیر این گروه به اماکن مذهبی شیعیان و هدف قرار دادن نیرو‌های طالب در مناطق مختلف، با هدف زیر سوال بردن موثریت و توانمندی طالبان در برقراری امنیت و چگونگی تشکیل حکومت فراگیر و کثرت گرا و رعایت حقوق زنان و بازگشت آنان به محل کار و مدارس و دانشگاه و اجازه یافتن فعالیت آزادانه رسانه‌ها از جمله موضوعات حساسیت برانگیزی است که طالبان باید بدان رسیدگی کند و انتظارات و مطالبات داخلی و خارجی را مد نظر قرار دهد.