چرایی کمبود روغن خوراکی در مازندران؟

به گزارش ایرنا، روغن خوراکی از اوایل آبان ماه سال جاری به خاطر آنچه که ترخیص نشدن مواد اولیه از انبار بنادر کشور و گمرکات نامیده شد، دچار کمبود شد و پس از آن هم دامن زدن به جو کمبود در فضای رسانه ای رسمی و مجازی آن را وارد مرحله حساس کرد و یا به اصطلاح فروشندگان و مسئولان باعث ایجاد تقاضای کاذب در جامعه و خالی شدن ذخایر انباری فروشگاه ها و مغازه ها شد.

طبق آمارهای رسمی، نیاز روزانه مازندران به روغن خوراکی 70 تا 80 تن است ولی در پی ایجاد وقفه در توزیع و احساس کمبود طبق گفته مدیرکل صنعت، معدن و تجارت بیش از 2 هزار 700 تن روغن خوارکی در استان توزیع شد.

بررسی میدانی خبرنگار ایرنا نشان می دهد با وجود این که توزیع روغن خوراکی بیش از نیاز در استان مازندران انجام شد، ولی همچنان اکثر فروشگاه های زنجیره ای و فروشگاه های سطح شهرها و روستاهای استان قفسه روغن های خوراکی خالی است و صف های طولانی متقاضیان برابر فروشگاه های زنجیره ای که این روزها بار اصلی توزیع این مواد خوارکی پر مصرف را بر عهده دارند، تشکیل می شود و گاهی پروتکل های بهداشتی بخصوص در زمان محدودیت های کرونایی که از اول آذر ماه سال جاری شروع شد، نیز نادیده گرفته می شود. مشکلی که اکنون در باره روغن خوراکی وجود دارد، تازه نیست چون به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، عدم اقناع افکار عمومی از سوی مسئولان و رسانه ها از یک سو و نبود ساختار و مکانیزم مناسب در قالب بانک اطلاعاتی برای ساماندهی تقاضا های کاذب یا همان احتکار خانگی باعث می شود که همه ساله به محض احساس کمبودها با احتمال گرانی، این تقاضاها به شدت افزایش یابد. مدیر بازرگانی یکی از فروشگاه های زنجیره مازندران در باره کمبودها به خبرنگار ایرنا گفت: از حدود یک ماه پیش که تاخیر چند روزه در توزیع روغن خام در بین کارخانجات روغن کشی کشور که به دلیل هک شدن سایت یکی از بنادر جنوبی کشور ایجاد شد، توزیع روغن خوراکی دچار اختلال شد و با دامن زدن به کمبودها از سوی برخی از رسانه ها به خصوص فضای مجازی تقاضا برای خرید افزایش زیادی یافت. وی که خواست نامش در گزارش ذکر نشود، افزود: در مدت کمتر از 2 ساعت بیش 2 کامیون موجودی روغن خوراکی از فروشگاه های زنجیره ای ما در سطح استان از سوی مردم خریداری شد و انبار یکباره خالی شد و در ادامه نیز با توزیع روزانه روغن بیش از روزهای عادی هم نتوانستیم این تقاضاها را پاسخ بدهیم. این مدیر فروشگاه زنجیره ای گفت: به نظر می رسد اکثر خانوارها بیش از نیاز ماهانه خود روغن خوراکی تامین کردند، ولی باز هم به دلیل شاید بی اعتمادی به هشدار مسئولان مبنی بر رفع کمبودها همچنان تقاضا برای خرید وجود دارد و این روزها همچنان بیشترین درخواست مشتریان از شعبه های فروشگاه های زنجیره ای ما روغن خوراکی است. متصدی یک فروشگاه زنجیره ای دیگر استان هم دلیل کم نشدن تقاضا برای خرید روغن خوراکی را احتمال گرانی آن دانست و اظهار داشت: اگر چه ما از مدت ها قبل برای این که بتوانیم به تقاضای بیشتری پاسخ بدهیم صرفا برای هر خرید 2 قوطی روغن خوراکی می فروشیم، ولی برخی افراد صبح و عصر مراجعه می کنند و ما از لحاظ قانونی و حتی اخلاق مشتری مداری مجاز به جلوگیری از خرید مجدد روغن از سوی این مشتریان نیستیم. وی معتقد است که باید برای برخی مایحتاج عمومی که مواد اولیه آن از خارج کشور وارد می شود همانند روغن خوراکی ساختار مناسبی از سوی سازمان صمت تعریف شود به گونه ای که هر فرد بتواند با شماره ملی و یا هر کد شناسایی دیگر در شرایطی که کمبودهای موقتی ایجاد می شود، دست به از احتکار خانگی نزنند و جو روانی بازار کنترل شود.

این مدیر فروشگاه زنجیره ای هم گرانی احتمالی را از دیگر دلایل برای فروکش نکردن تقاضا های موجود دانست و اظهار داشت: با وجود این که کمبودها از سوی مسئولان ملی ناشی از هک شدن سایت توزیع یکی بنادر جنوبی کشور که مبداء اصلی واردات مواد اولیه روغن خوراکی است، اعلام شد، مردم بدون توجه به این مسایل، احتمال گران شدن را مطرح کردند و با این که با افزایش قیمت روغن خوراکی از سوی ستاد تنظیم بازار به نظر می رسد حدس و گمان مردم صحت ندارد و انتظار این است که بازار بزودی به تعادل برسد.

اعتماد سازی افکار عمومی  حسین کاظمی یک کارشناس اقتصادی هم گفت: کمبود مایحتاج عمومی در کشورهای جهان به خصوص کشورهای توسعه یافته گاهی به دلیل خرابی کارخانجات و یا بروز حادثه طبیعی امر عادی محسوب می شود و در چنین مواقعی رسانه ها به کمک مسئولان می آیند و با اطلاع رسانی بموقع و اقناع سازی مردم جلوی تقاضای کاذب را می گیرند و اکثر مردم نیز با مسئولان همراهی می کنند. وی افزود: متاسفانه در کشور ما پنهان کاری پیرامون برخی کمبودها در مایحتاج عمومی از سوی مسئولان و سرپوش گذاشتن رسانه ها نیز باعث شد تا مردم به هر دو بخش اعتماد چندانی نداشته باشند و این روند موجب می شود تا به محض این که کمبودی در جایی احساس شد، ابتدا شاهد احتکار از سوی فروشندگان برای گران شدن احتمالی باشیم و بعد ها نیز تقاضای کاذب از سوی مصرف کنندگان و احتکار خانگی ایجاد می شود. متاسفانه تاکنون نیز نتوانستیم با اقناع سازی، مردم را به سمتی پیش ببریم که جلوی تقاضای کاذب گرفته شود. کاظمی اظهار داشت: اگر بخواهیم این رویه و فرهنگ را اصلاح کنیم، ابتدا باید با مردم صادقانه صحبت کنیم و سپس به وعده هایی که داده می شود نیز جامه عمل بپوشانیم. به عنوان نمونه وقتی بیان می شود که کمبود روغن خوراکی به دلیل اختلال در سامانه بنادر و یا توزیع است و ارتباطی به گرانی ندارد و قیمت تغییر نمی کند، باید به آن پایبند باشیم. در مورد روغن خوراکی و موارد دیگر این اتفاق رخ نداد یعنی در عمل نه تنها کمبودها به هر دلیلی که ایجاد شد، رفع نگردید، بلکه همزمان شاهد افزایش یا گرانی قیمت هم بودیم. این آشفتگی ریشه اصلی بی اعتمادی شهروندان است.

وی با تقبیح احتکار خانگی مایحتاج عمومی از سوی بخشی از جامعه، افزود: در شرایط بد اقتصادی و ثابت ماندن درآمد بیش از 90 درصد مردم، شاید مقصر معرفی کردن احتکار خانگی چندان درست نباشد چون در واقع آن 90 درصد نقشی در احتکار خانگی ندارند ولی به کاری متهم می شوند که نقشی در آن ندارند. باید به دنبال اصلاح ساختار و روابط مردم و دولت برویم تا اعتماد سازی ایجاد شود و زمانی که اعتماد سازی ایجاد شود، مشکلات دیگر نیز رفع خواهد شد. رفع کمبودها تا پایان هفته جاری  رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران هم مصرف روزانه روغن خوراکی را در این استان حدود 200 تا 230 هزار تن در شرایط کنونی اعلام کرد و گفت: حدود 70 تا 80 هزار تن از این نیاز برای مصارف خانگی و بقیه نیز برای مصارف صنعتی چون واحدهای تولیدی سس مایونز، سوسیس کالباس، قنادی و کیک و کلوچه و غیره است. حسینعلی قوانلو در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: هک شدن سایت یکی از بنادر جنوب کشور که محل اصلی دپوی واردات مواد اولیه شرکت های روغن کشی کشور محسوب می شود از اوایل آبان ماه سال جاری اختلال در توزیع روغن خوراکی در سطح کشور ایجاد کرد و با وجود این که این اختلال موقتی بود، ولی دامن زدن فضای مجازی به کمبودها و گرانی باعث شد تا تقاضاها برای خرید نسبت به قبل از آن چندین برابر افزایش یابد. وی گفت: با وجود این که تنها در استان مازندران تاکنون چند برابر نیاز روزانه روغن خوراکی توزیع شده است، ولی همچنان تقاضا از سوی مردم کاهش چشمگیری نداشت و بخش زیادی از این روغن در بخش خانگی احتکار شد و پیش بینی می شود حداقل در چند روز آینده بتوانیم به طور کامل با گسترش دامنه توزیع این کمبودها را جبران کنیم. قوانلو افزود: ما تنها در بخش خانگی از اواسط آبان ماه تاکنون حدود 2 هزار تن روغن خوراکی در استان توزیع کردیم که معادل مصرف حدود یک ماه خانوارهاست ولی باز هم با کمبود مواجه هستیم. به نظر می رسد تقاضای کاذب هم دیگر اشباع شده باشد و ما طی روزهای آینده شاهد عادی شدن روال بازار خواهیم بود.

وی در مورد ایجاد ساختار مناسب برای جلوگیری از تقاضای کاذب هم اظهار داشت: در شرایط فعلی ما در سطح کشور کمبود مواد غذایی نداریم و حداقل در ذخایر استراتژیک نیز برای مصرف بیش از 6 ماه کشور و استان ذخیره سازی انجام شد و نیازی به ایجاد ساختار و یا بانک اطلاعاتی خاص وجود ندارد و ایجاد هر یک از این ساختارها نیز نمی تواند حجم تقاضای کاذب را پاسخ دهد و مشکل اجتماعی برای کشور ایجاد می کند. رییس سازمان صمت مازندران افزود: حدود 2 هزار تن سهمیه جدید برای روغن خوراکی برای استان مازندران تامین شد و با توجه به این که ما در استان حدود 10 درصد از تولید روغن خوراکی کشور را داریم، این سهیمه نیز در اسرع وقت تامین و توزیع خواهد شد. وی در مورد احتکار روغن خوراکی از سوی فروشگاه های توزیع کننده هم گفت: نظارت بر اجرای توزیع از سوی بازرسان انجام می شود و علاوه بر آن بر اساس بررسی های انجام شده کمتر از 10 درصد از روغن های خوراکی پس از کمبود احتکار شد که با شناسایی محتکران انبارها خالی و روغن در بین مردم توزیع شد. قوانلو اظهار داشت: باید رسانه ها با همکاری دستگاه های مرتبط برای اقناع سازی افکار عمومی مبنی بر نبود کمبود مایحتاج عمومی در کشور تلاش کنند. متاسفانه برخی در فضای مجازی با دامن زدن به کمبود موقت روغن خوراکی تقاضاهای کاذب را موجب شدند و قطعا برای ما و مصرف کنندگان مشکل ساز شد. وی در مورد افزایش قیمت روغن جامد و مایع در بازار هم توضیح داد: تاکنون افزایش قیمت این محصول به استان ابلاغ نشده است و همچنان با قیمت سابق در فروشگاه های زنجیره ای توزیع و در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد. رییس سازمان صمت مازندران گفت: استان مازندران در تولید و توزیع و حتی مهار گرانی در سطح کشور در سال جاری موفق عمل کرده است به گونه ای که میانگین تورم استان در مقایسه با کشور در سال جاری حدود چهار درصد کمتر بود. این در حالیست که با احتساب مسافران جمعیت استان مازندران دو برابر است. بر اساس آمارهای رسمی هم اکنون سرانه مصرف روغن در کشور 20 کیلوگرم و متوسط مصرف جهانی 12 کیلو است. بر اساس برنامه تنظیمی قرار است با افزایش سطح زیر کشت دانه های روغنی و پرتعداد کردن کارخانچات روغن کشی در کنار فرهنگ سازی، میانگین مصرف کشور از 20 کیلوگرم به 15 کیلوگرم تا سال 1402 کاهش یابد. همچنین قرار است میانگین نیاز کشور به واردات مواد اولیه روغن خوراکی در این مدت از 90 درصد فعلی به حدود 50 درصد برسد و در یک برنامه زمان بندی 10 ساله هم به 10 تا 20 درصد کاهش یابد.

پیش بینی می‌شود در سال جاری تولید کلزا به 350 هزار تن، سویا 80 هزارتن، کنجد 60 هزارتن و آفتابگردان و گلرنگ به 60 هزار تن برسد که در صورت تحقق 20 درصد روغن مورد نیاز در داخل تامین می‌شود.

• روغن سرخ کردنی
• وزارت صنعت معدن و تجارت
• مازندران