چرا اکوسیستم تولید و کسب و کار در کشورمان هنوز "دانش بنیان" نشده است؟!

سید محسن طباطبایی مزدآبادی در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم درباره موانع تولید دانش بنیان در کشورمان اظهار کرد: تولید، دانش بنیان، اشتغال آفرین، مختصات جدیدی بود که رهبری معظم انقلاب برای سال پیش رو ترسیم کردند اگر چه هر سه این کلیدواژه‌ها، بارها و بارها توسط ایشان بیان شده و مورد تاکید قرار داشته است.

وی ادامه داد: کما اینکه در سند چشم انداز 20 ساله نظام برای افق 1404، ایران کشوری دست یافته به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه‌ی آسیای جنوب غربی (شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه) با تأکید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم، رشد پرشتاب و مستمر اقتصادی، ارتقاء نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل تعریف شده است یا در سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی و در بند 2 این سیاستها پیشتازی اقتصاد دانش بنیان، پیاده‌سازی و اجرای نقشه جامع علمی کشور و ساماندهی نظام ملی نوآوری به منظور ارتقاء جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش‌بنیان در منطقه مورد تاکید قرار گرفته است؛ در واقع رهبری، چارچوب‌های شعار امسال را سالها پیش ساختاربندی و تئوریزه کرده‌اند.

دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران تصریح کرد: باید گفت تولید دانش بنیان نه یک روند یا روش تولید بلکه یک "فرهنگ توسعه" است؛ فرهنگی که در آن دانش باارزش‌ترین منبع توسعه قلمداد می‌شود؛ این منبع با ارزش اگر چه یک نهاده غیرقابل لمس و انتزاعی است اما در تمام فرایند تولید باید اولاً اکتساب و سپس به زبان تولید ترجمه شود.

این پژوهشگر حوزه اقتصاد متذکر شد: سرعت و کیفیت توسعه به چرخه اکتساب دانش و ترجمه دانش به تولید بستگی دارد؛ امروزه روند اقتصاد جهانی حاکی از عبور از اقتصاد صنعتی به سمت اقتصاد دانش است.

وی افزود: اما ساختن یک اقتصاد دانش بنیان، امری پیچیده و چندبعدی است و نیازمند سازوکاری دقیق و حساب شده است؛ این نوع اقتصاد به امکانات آموزشی با کیفیت بالا و قابل دسترس زیرساختهای اطلاعاتی و ارتباطی، تحقیق و توسعه مدون، نوآوری مداوم و نهادهای حمایتی نیاز دارد.

طباطبایی با تاکید بر این نکته که گذار به اقتصاد دانش بنیان صرفا به معنای تولید کالاها و خدمات مبتنی بر دانش نیست بلکه شامل سازوکار درونی شدن و نهادینه شدن دانش و فناوری است، خاطرنشان کرد: گذار موفقیت‌آمیز به اقتصاد دانش بنیان شهری مستلزم سرمایه‌گذاری بلندمدت در آموزش، توسعه ظرفیت نوآوری، نوسازی زیرساختهای اطلاعاتی و ایجاد فضای مساعد اقتصادی است؛ برای رقابت در سطح ملی و بین المللی کشورها به زیرساختهای دانش، افراد آموزش دیده و ماهر، تکنولوژی، زیرساختهای الکترونیکی و پیوند با اقتصاد دانش بنیان نیاز دارند.

مولف کتاب "شهر خلاق" در ادامه ضمن اشاره به اینکه در رویکرد جدید به اقتصاد، دانش، داده و اطلاعات جایگاه محوری پیدا می‌کنند، گفت: محصولات و خدمات، دانش‌محور هستند، اقتصاد دانش بنیان تقاضاهای جدیدی را برای مهارتها، خلاقیتها و تخصصها ایجاد می‌کند و به تمامی ارکان تولید اجازه می‌دهد که به دنبال راه‌حل‌های نوآورانه باشند.

وی ادامه داد: در واقع امواج پی در پی و مداوم نوآوری ضامن رشد و توسعه کشورها در پارادایم جدید است؛ در این پارادایم جدید آینده اقتصادی شهرها به ظرفیت آنها برای جذب، تولید، حفظ و پرورش استعداد، خلاقیت، دانش و نوآوری بستگی دارد.

دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران یادآور شد: با این وصف در راستای تحقق شعار سال که مقام معظم رهبری آن را تشریح و نسبت به هرگونه سطحی‌نگری و سطحی‌کاری در این باره هشدار دادند، باید از حالت نمایشی و شعاری بیرون آمد و بخشهای مختلف تولید اعم از صنعت، کشاورزی و خدمات به سمت و سوی دانش بنیان حرکت کنند و یکی از گامهای اساسی آن تشکیل تیمهای دانش‌محور در درون تشکیلات آنهاست؛ تیم‌های دانش‌محور از هر فرصتی برای به حداکثر رساندن دانشی که در محصولات خود وارد می‌کنند، استفاده خواهند کرد.

طباطبایی خاطرنشان کرد: هر فعالیت، هر عضو جدید تیم، هر تکه فناوری که خریداری می‌کنند، به دلیل سهمی که در موجودی دانش کلی تیم خواهد داشت، به دقت در نظر گرفته می‌شود؛ هدف مهم تیمهای دانش‌محور این است که فرآیندهای کسب دانش خود را ساده‌تر، قابل اطمینان‌تر و سریع‌تر کنند.

وی تصریح کرد: دانش را می‌توان مورد استفاده مجدد قرار داد و در وقت تیم صرفه‌جویی کرد و اعتماد به نفس استفاده از دانش اثبات شده را برای آنها فراهم کرد؛ آنچه مشخص است اکوسیستم تولید و کسب و کار در کشور ما هنوز دانش بینان نشده است و چنانچه به این سمت حرکت کند، منشاء تحولی عظیم در توسعه کشور خواهد شد دانش بنیان شدن فقط مختص تولید نیست بلکه در فرایند توزیع و بازاریابی نیز نقش اساسی دارد؛ تولید دانش بنیان، قدرت رقابت‌پذیری اقتصاد ما را در مقیاس منطقه‌ای و جهانی افزایش می‌دهد و در راستای تحریم‌ناپذیری حرکت می‌کند.