چرا در اشعار دفاع مقدس سهم خداوند کم شده است؟!

به گزارش مشرق، به منظور گرامیداشت چهل و سومین سالگرد هفته دفاع مقدس، آیین رونمایی کتاب "در سایه خدا؛ تجلی توحید در اشعار کنگره‌های شعر دفاع مقدس" نوشته معصومه لشگری با حضور نویسنده اثر، عباس بایرامی، رئیس سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس، محمدرضا اکرامی فر، دبیر بیست و پنجمین دوره جشنواره شعر دفاع مقدس و مقاومت استان تهران و دبیر محافل ادبی کتابخانه های عمومی استان تهران، رحمان ابراهیمی، رئیس اداره امور کتابخانه ها و همکاری های اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران؛ رضا اسماعیلی، شاعر برجسته کشوری، ایرج قنبری، شاعر آئینی مطرح کشور، سید رضا میر بابایی، مدیر انتشارات صریر وچهره‌های شاخص ادبی کشور، مسئولین ملی و استانی، شاعران، نویسندگان و اصحاب رسانه به همت اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران با مشارکت انتشارات صریر در سالن جلسات کتابخانه مرکزی پارک شهر برگزار شد.

رضا اسماعیلی از شاعران برجسته کشور در ابتدای نشست با اشاره به اینکه در ادبیات کلاسیک ما شاعران با یاد و نام خدا اشعار و کتاب های خود را آغاز کرده اند گفت: مثلا نظامی گنجوی در پنج گنج در ابتدای هر کدام از اشعارش سخنش را با یاد خداوند آغاز می کند؛ در مقدمه شرف نامه می گوید خدایا جهان پادشاهی توراست. بنابراین جایگاه توحید و یکتا پرستی در این آثار به وضوح مشخص است.

وی ادامه داد: بخش اعظمی از آثار شاعران ما به یکتاپرستی اختصاص دارد. اما امروزه ما در شعرمان این مهم را فراموش کرده ایم و توحید در ادبیات ما جایگاه خود را از دست داده است. ما فراموش کرده ایم که محبت اهل بیت در طول محبت خداست و همه پیامبران برای دعوت به یکتاپرستی آمده اند. همه آنها گفته اند که ما بندگان خداوند هستیم. هیچ پیامبری مردم را به خودش دعوت نکرده است بلکه به خدا دعوت کرده. اسماعیلی با تاکید بر اینکه اصل توحید را ما فراموش کرده ایم افزود: انسان موحد زیر بار زر و زور و تزویر نمی رود بلکه آزاده است و فقط بنده خداوند. وقتی ما این اصل را فراموش می کنیم راه را اشتباه رفته ایم و به گمراهی رفته ایم. امروز خوشحالم که کتاب «در سایه خدا؛ تجلی توحید در اشعار کنگره‌های شعر دفاع مقدس» منتشر شده؛ در این اثر به نیکی رد پای خدا را در کنگره های شعر دفاع مقدس بررسی شده است. وی با بیان اینکه در آثار شعر دفاع مقدس سهم خداوند کم شده است گفت: در بعضی از این دفاتر شعری یا سروده ای که به این موضوع بپردازد یا درباره توحید و خداشناسی باشد وجود ندارد. درواقع ما ذات اقدس پروردگار و خاندان رسالت را در اشعارمان فراموش کرده ایم. به گفته اسماعیلی، این همه پیامبر آمده اند که به ما درس یکتا پرستی بدهند و ما این درس را از یاد برده و در واقع به حاشیه پرداخته ایم هرچند سوگ و مرثیه هم ارزشمند است. امروز انواع ژانرهای ادبی را در کتاب های درسی آموزش می دهند و می گویند شعر حماسی، غنایی، تعلیمی و عرفانیاما هیچ اشاره ای به شعر دینی و آئینی نشده است. در گذشته برعکس همه گونه ها ادبی آئینی و دینی بوده اند. یعنی شعر غنایی و حماسی و اشعار تعلیمی و... همه آئینی بوده و رنگ و بوی مذهب و دینی داشته اند.

این محقق ادبی با اشاره به اینکه آموزه های دینی باید در شعر تجلی یابد گفت: یعنی من مسلمان وقتی می خواهم شعر عاشقانه بگویم خود به خود آموزه های دینی در شعر من تجلی پیدا می کند که نمونه برجسته آن حافظ است. در تمام اشعارش مسلمانی بیان و نمایان است. او از اخلاق و سلوک دینی می گوید. در واقع دین یعنی اخلاق و کرامت های انسانی.

اسماعیلی ادامه داد: تمام غزل های حافظ آئینی و دینی است. بنابراین شعر آئینی همین است و توحید است. ضرورت دارد خداوند را در همه حالاتمان ببینیم. بخشی از ادبیات کلاسیک ما الهی نامه است. اینها را بخوانید. اینها ذکر هستند و خداوند به عنوان ذکر از شما می پذیرد. سعدی و حافظ ذکر هستند. ما باید به این نقطه برسیم. امیدوارم چاپ این کتاب باعث شود که دیگر نویسندگان نیز به این موضوعات بیش از پیش روی آوردند و از اینگونه آثار بیشتر ببینیم و خداوند را فراموش نکنیم.

خدامحوری ممیزه دفاع مقدس است

عباس بایرامی؛ رئیس سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس دیگر سخنران این نشست بود که طی سخنانی بیان کرد: در همه جای دنیا پایان جنگ را جشن می گیرند اما ما در ایران آغاز جنگ را گرامی می داریم چون دفاع مقدس است. همه آن هشت سال دفاع مقدس بود. امروز بعد از 40 و اندی از آغاز جنگ شبهه های زیادی درباره جنگ مطرح می شود و مطالب درستی را بیان نمی کنند تا ذهن نوجوانان و جوانان را خراب کنند. وی ادامه داد: ما به چاپ چنین آثاری نیاز داریم و به عنوان یک نوجوان جنگ می گویم خصلت اساسی بچه های جنگ ما عنصر خدامحوری بوده است. در همه جنگ های دنیا افراد شجاعتشان را نشان می دهند پس جنگ ما چه تفاوتی با آنها دارد؟ ما بعد از شرکت در جنگ فهمیدیم آدمهای دفاع مقدس متفاوتند چون بر مبنای خدامحوری حرکت کردند.

بایرامی گفت: وقتی شما روایت های جنگ را می شنوید میتوانید این روحیه های خاص خدا محور را درک کنید؛ به طور مثال رزمنده ای در هویزه رفته و چوب ها و الوارهای یک خانواده را استفاده کرده و بعد نامه ای خطاب به آن خانواده نوشته که اگر برگشتید و طلب خسارت کردید من آن را می دهم. این همان سلوک معنوی عجیب رزمندگان دفاع مقدس است.

وی تاکید کرد: مشخصه دفاع مقدس ما رزمندگان آن بودند. ما می بینیم در این جنگ چه نوجوانانی دچار تحولات روحی شدند. رزمندگان ما در دفاع مقدس دنبال کشتن نبودند بلکه به دنبال دفاع بودند. نوشته های رزمندگان ما را اگر بررسی کنید می بینید که اگر اسم این افراد را از نوشته هایشان حذف کنید گویی یک عارف حرف زده است. بایرامی در پایان بیان کرد: این کتاب کار بسیار قابل تقدیری است. ما کنگره شعر دفاع مقدس را برگزار کردیم و می خواستیم عمق دفاع مقدس را در این اشعار نشان دهیم. خانم لشگری در این کتاب تلاش کرده عمق دفاع مقدس را نشان دهد

در ادامه این نشست ایرج قنبری؛ از شاعران نام آشنا و پیشکسوت انقلاب به شعرخوانی با موضوع دفاع مقدس پرداخت:

چند سالیه رو تخت خوابیدی تا استخونت داره می سوزه کم کم داره عادت می شه واست این دردای مرموز هرروزه چه خاطراتی تو دلت مونده از بچه های کربلای پنج بازم تویی و دستای خالی بازم تویی و بچه های رنج حاجی مدال قهرمانیت کو؟ واسه چی کندی از تن دیوار حیفه یه شیر بمونه تو زنجیر حیفه تنش بره زیر آوار با این که قدرت رو ندونستن بازم پیش مردم دلت گیره شیرم که باشی وقتی افتادی هیچکی سراغت رو نمی گیره خوابی به ظاهر اما بیداری زخم رفیقاتو تو دل داری اشکی ولی هرگز نمی ریزی ابری ولی هرگز نمی باری چهار مرحله در ادبیات دفاع مقدس

دفاع مقدس؛ دفاع از مقدسات امت و ملت

محمود اکرامی فر؛ دبیر محافل ادبی کتابخانه های عمومی استان تهران نیز در ادامه این نشست با بیان اینکه ادبیات دفاع مقدس چهار مرحله دارد توضیح داد: نخست مرحله ترویجی است. مرحله دوم توصیف رشادت ها و شهادت هاست. مرحله سوم آنجایی است که می گویند چرا باید این جنگ ادامه یابد و در واقع پرسیده می شود چرا باید جنگید؟ پس تبیین جنگ مرحله سوم است. مرحله چهارم مرحله اجتماعی دفاع مقدس است. وی ادامه داد: کنگره های نخست شعر ما در این حوزه به نام جنگ بود که بعدا به شعر دفاع مقدس تغییر یافت. شعرا هم پای رزمندگان در دفاع مقدس حضور یافتند. شعر همزمان در جبهه اتفاق می افتاد و ما بسیار می دیدیم که در جنگ شعر سروده می شد.

اکرامی با بیان اینکه دفاع مقدس دفاع از مقدسات امت و ملت است یادآور شد: این مقدسات در حوزه دین و سرزمین و ارزش های دینی و ملی رخ می دهد. چون برای دفاع از ارزش های دینی و ملی بوده این جنگ مقدس است.

دبیر بیست و پنجمین دوره جشنواره شعر دفاع مقدس و مقاومت استان تهران ادامه داد: امور مقدس امور ذهنی و مهمی هستند که صاحبان ارزش ها حاضرند به خاطر آن جانشان را فدا کنند. بنابراین وقتی می گوییم شعردفاع مقدس یعنی شعری که به ذات دارد از مقدسات دفاع می کند و از سوی دیگر شعری که درباره دفاع مقدس است. این شعر خودش اسلحه است و می تواند از دفاع مقدس دفاع کند. به گفته اکرامی، در شعر آیینی هم قطعا توحید فراتر از آیین است؛ چون آیین امر ذهنی عینی شده است که دست جمعی اجرا شده و تکرار شود. شعر دینی فراتر از شعر مذهبی است. ما کنگره شعر دفاع مقدس را برگزار کردیم و باورمان این بود که در این اشعار چندان به باریتعالی توجه نمی شود من می گفتم خدا در شعر دینی و آیینی ما کمتر دیده شده است. وی گفت: خانم لشگری می خواسته پایان نامه بنویسد و بعد به این نتیجه رسیده که به خدا در میان موضوعات بپردازد. کتاب روش اسنادی را پی گرفته و از شیوه یادداشت برداری و فیش برداری استفاده کرده و متون تحلیل کمی و کیفی شده است. از این منظر کتاب کار قابل تاملی است. با این وجود در این حوزه می توان آثار متعدد دیگری تدوین کرد. بنابراین در این کتاب به خود واژه خدا توجه شده و از این نظر کار علمی و پژوهشی قابل تقدیری است.

چاپ 1900 عنوان کتاب دفاع مقدس در سال گذشته

رضا میربابایی؛ مدیر انتشارات صریر نیز در بخش دیگری از این نشست طی سخنانی ضمن تقدیر از مولف کتاب بیان کرد: انتشارات صریر یکی از سیاست هایش حمایت و تولید از کتاب های دفاع مقدس است و بیشترین تولید در این حوزه مربوط به ماست. ما در سال گذشته 1900 عنوان کتاب چاپ کردیم و شبکه پخش خوبی هم در این حوزه فعالیت می کند. وی از نویسندگان این حوزه درخواست کرد تا آثار خود را در این باره در اختیار این انتشارات قرار دهند.

معصومه لشگری مولف کتاب هم در پایان این نشست از حاضران، اساتید ادبیات دفاع مقدس و انتشارات صریر و اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان تشکر و قدردانی کرد.

در حاشیه برگزاری این نشست نمایشگاه نقاشی از آثار سمیه مومنی؛ مربی کارگاه نقاشی کتابخانه مرکزی پارک شهر لز نقاشان مطرح استان با محوریت تصاویر فرماندهان دوران دفاع مقدس برپا شد.

در پایان این نشست توسط رحمان ابراهیمی، رئیس اداره امور کتابخانه ها و همکاری های اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران از معصومه لشگری؛ نویسنده اثر تقدیر به عمل آمد.