چرا رادیو فارسی و عربی رسانه سلطنتی انگلیس تعطیل می‌شود؟
بعد از اعلام تصمیم مسئولان سرویس جهانی بی بی سی برای تعطیلی رادیوهای فارسی و عربی آن، سوالاتی درخصوص این اقدام و جایگزین‌های رادیوهای مذکور مطرح می‌گردد.
به گزارش الف، چند روز قبل بود که شبکه انگلیسی «بی بی سی» اعلام کرد رادیوهای زبان فارسی و عربی خود را تعطیل می‌کند. این درحالی است که رادیو فارسی و عربی بی بی سی از 84 سال گذشته تاکنون فعال بوده‌اند. بر اساس گزارش این شبکه بعد از اعلام خبر تعطیلی این رادیوها تاکنون 382 نفر از کارکنان آن در سراسر جهان بیکار شده‌اند و این تعداد طی روزهای آینده بیشتر نیز خواهد شد. مسئولان این سرویس خبری جهانی اعلام کرده‌اند که به دلیل مشکلات مالی و از آنجایی که به منظور ادامه فعالیت خود مجبورند 28.5 میلیون پوند در بخش خدمات بین‌المللی صرفه جویی کنند تصمیم به تعطیلی رادیوهای زبان عربی و فارسی خود گرفته‌اند. فارغ از اینکه استدلال مسئولان بی بی سی برای تعطیل کردن رادیوهای فارسی و عربی به دلیل مشکل مالی تا چه اندازه درست باشد یا غلط روشن است که این اقدام به معنای کمرنگ شدن فعالیت‌های این شبکه جهانی در خاورمیانه نیست. برخی ناظران بر این باورند که اساسا مشکل مالی یک بهانه بوده و مسئولان سرویس جهانی بی بی سی در فکر جایگزین کردن یک ایده موثرتر برای تاثیرگذاری بر افکار عمومی مردم فارس‌زبان و عرب‌زبان هستند. آنگونه که خود مسئولان بی بی سی نیز اعلام کرده‌اند این شبکه قصد دارد بیشتر بر تولید محتوای دیجیتال متمرکز شود. این تصمیم در زمانی صورت گرفته که بی بی سی در کنار دیگر شبکه‌های غربی و نیز رسانه‌های وابسته به عربستان سعودی همچون ایران اینترنشنال و شبکه‌های ماهواره‌ای ضد ایرانی در پی حوادث اخیر در ایران تلاش زیادی برای دامن زدن به اغتشاشات داشت اما عملکرد این رسانه انگلیسی به ویژه در بخش فارسی، اهداف آن را محقق نکرد. بی بی سی رسانه سلطنتی انگلیس محسوب می‌شود که در همه تحولات خاورمیانه و به ویژه جمهوری اسلامی ایران در صف اول فرافکنی‌ها و فتنه‌افروزی‌ها قرار دارد و در همکاری با سفارت انگلیس برنامه‌های زیادی برای تحریک آشوب‌های اخیر در ایران داشت. از 8 دهه قبل یعنی سال 1319 که رادیو بی بی سی شروع به کار کرد، این رادیو تریبون اصلی سیاست‌گذاری‌های انگلیس در ایران بود. به همین دلیل بسیاری با فعالیت‌های بی بی سی و رادیو معروف آن در کشورمان آشنا هستند.
نگاهی به سابقه فعالیت‌های رادیو بی بی سی در ایران قبل از انقلاب و نیز تحرکات این سرویس جهانی برای نفوذ به فکر ایرانیان در دوره بعد از انقلاب نشان می‌دهد که دولت انگلیس تا چه اندازه برای تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی مردم ایران سرمایه‌گذاری کرده است. در دوره قبل از انقلاب انگلیسی‌ها برای تعامل با ایرانی‌ها و تاثیرگذاری بر افکار عمومی آنها کار ساده‌ای داشتند اما بعد از انقلاب اسلامی مجبور شدند از ابزارهای مختلفی به این منظور استفاده کنند. در این بین رسانه‌ها نقش مهمی در مدیریت برنامه‌های دولت انگلیس برای ایرانی‌ها ایفا می‌کردند و بی بی سی مرجع اصلی آنهاست؛ به طوری که وزارت خارجه انگلیس، سرویس جهانی بی بی سی را یکی از محورهای اصلی دیپلماسی عمومی خود در قبال ایران و دیگر کشورهای خاورمیانه معرفی کرده است. از ابتدای تاسیس سرویس بی بی سی نیز مقامات ارشد اجرایی انگلیس در همه منشورها و اساسنامه‌های خود بر ضرورت توجه به این رسانه تاکید داشته‌اند.
مسئولان بی بی سی ادعا می‌کنند که در کار خود مستقل هستند اما واقعیت آن است که این شبکه کاملا وابسته به دولت انگلیس بوده و همه برنامه‌ها و طرح‌های خود را با تایید پارلمان و وزارت خارجه این کشور اجرا می‌کند. همانطور که اشاره شد این رسانه انگلیسی سابقه فعالیت طولانی به زبان فارسی دارد و درابتدا در جریان جنگ جهانی دوم رادیو بی بی سی فارسی برای مقابله با تبلیغات رادیو آلمان در ایران شروع به کار کرد. اما بعد از تغییرات جهانی و تحولاتی که در کشور ما به وجود آمد ماموریت رادیو بی بی سی فارسی مدیریت برنامه‌های خود در ایران از راه دور بود. به همین دلیل و با توجه به مواردی که گفته شد تعطیلی رادیو فارسی زبان بی بی سی نمی‌تواند به معنای کاهش یا پایان پروژه این رسانه انگلیسی برای ایرانی‌ها باشد. بلکه به نظر می‌رسد که مسئولان بی بی سی به این نتیجه رسیده‌اند با گسترش فناوری جهانی و دنیای تکنولوژی، فعالیت‌های بخش رادیویی بی بی سی آنگونه که باید در پیشبرد اهداف این شبکه موثر نیست. بر همین اساس انتظار می‌رود فعالیت‌های رادیو فارسی زبان بی بی سی در ابعادی گسترده‌تر به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی منتقل گردد؛ چرا که این روش هم هزینه کمتری دارد و هم بازدهی بالاتری خواهد داشت. به ویژه اینکه فضای مجازی در دنیای امروز به راحتی در دسترس همگان قرار دارد. البته بخش آنلاین و اینترنتی بی بی سی از دهه نود میلادی فعالیت خود را آغاز کرده و سرویس فارسی زبان آن نیز همواره فعال بوده است.
در مورد تعطیلی رادیو بی بی سی عربی نیز همین احتمالات مطرح بوده و کارشناسان این حوزه معتقدند که ارتباط سرویس جهانی بی بی سی با مخاطبان عرب‌زبان خود محدود نشده و در حوزه شبکه‌های اجتماعی با ابعاد گسترده‌تری ادامه خواهد داشت. همچنین ممکن است شبکه‌های ماهواره‌ای عربی و فارسی‌زبان جدید نیز در کنار شبکه‌های اجتماعی جایگزین رادیو بی بی سی شوند.