چرا پردرآمدها مالیات نمی دهند؟

سال گذشته در همین ایام، دستورالعمل اجرایی قانون بودجه سال 1400 کل کشور در ارتباط با درآمد کاربران دارای بیش از 500 هزار دنبال کننده در رسانه‌های کاربر محور ابلاغ شد. در اجرای بند (6) تبصره (6) قانون بودجه سال 1400 کل کشور که مقرر شده بود، درآمد‌های کاربران دارای بیش از پانصد هزار دنبال کننده رسانه‌های کاربر محور از محل تبلیغات، مشمول مالیات بر درآمد شود. یکی از گروه هایی که شامل این مالیات می شوند اینفلوئنسرها هستند که با درآمدهای نجومی در این خصوص مالیاتی پرداخت نمی کردند. در دوران کرونا که کسب و کارهای حضوری از سکه افتاد، کسب و کارهای مجازی توانست جای این رکود را پر کند. بسیاری از این کسب و کارها درآمدهای نجومی کسب کردند، در حالی که از زیر تیغ رصد مالیات خارج بودند اما با ابلاغ دستور العمل بالا باید به مالیات تن می دادند که هنوز مشخص نیست که این مالیات اخذ شد یانه! در بودجه سال 1401 نیز این مساله به طور کلی به بهانه فرهنگ حذف شد! شناسایی مودیان واقعی و درآمدها همواره از دغدغه های سیستم های مالیاتی بوده و هست اینکه چه کسانی و به چه درآمدی در فضای مجازی مشغول کسب و کارند و مشمول مالیات مهمترین مساله برای این سیستم محسوب می شود. قطعا بدون داشتن یک نظام هوشمند این کار غیر ممکن به نظر می رسد! فرار مالیاتی؛ تلخند اقتصاد فرارهای مالیاتی موجب شده که ایران به درآمدهای نفتی وابسته بماند و پول فروش نفت که باید خرج توسعه کشور شود، به‌صورت عمده برای خورد و خوراک، وسایل مصرفی و پرداخت حقوق ها هزینه شود. امیدعلی پارسا، رئیس سابق سازمان امور مالیاتی با اشاره به درآمدهای ناچیز حاصل از مالیات گفته بود که همه درآمدهای مالیاتی ایران به اندازه نصف پولی است که به‌عنوان حقوق به کارمندان پرداخت می‌شود اما دریافت مالیات از برخی از مشاغل به مثنوی هفتاد منی تبدیل شده که هنوز مخالفان آن شمشیر مخالفت را زمین نگذاشته اند. پیش از اجرایی شدن قانون مالیات و رونمایی از سامانه مودیان بسیاری بر این عقیده بودند که این قانون نیز به مانند سایر قوانین در چم و خم ها گم شود اما دولت سیزدهم در فصل مالیات با رونمایی از سامانه هوشمند مالیات ظاهرا عزم خود را برای انجام این مهم جزم کرده است. قطعا سامانه فوق با اشکالاتی همراه است اما به مرور می توان با رفع این ایرادات به درآمدهای مالیاتی دل بست. مقاومت پزشکان و وکلا  در خلال تصویب بودجه 98، بندی مبنی بر الزام نصب پایانه فروشگاهی در مطب‌ها برای جلوگیری از فرار مالیاتی پزشکان تصویب شد که «صاحبان حرف و مشاغل پزشکی، پیراپزشکی، داروسازی و دامپزشکی که مجوز فعالیت آنها توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان نظام پزشکی ایران یا سازمان نظام دامپزشکی ایران صادر می‌شود»، را ملزم به نصب پایانه فروشگاهی در مطب‌ها کرد. اما پزشکانی که پیش از این برای درامدشان مالیات نمی دادند به اعتراض روی آوردند. با پایان یافتن سال 98 و عدم نصب دستگاه پوز در تعداد قابل قبولی از مطب پزشکان، مجدد در بودجه 99 مساله مالیات پزشکان مطرح و تاکید شد که از فروردین ماه، استفاده از دستگاه کارتخوان الزامی شود اما به دلیل شیوع ویروس کرونا بار دیگر نصب کارتخوان به تعویق افتاده است. در این رابطه چندی پیش امیدعلی پارسا در گفتگویی رادیویی اعلام کرد که «به دلیل شیوع ویروس کرونا، اجرای تمام تکالیف مالیاتی را چند ماهی به تعویق انداخته‌ایم که بر این اساس الزام مشاغل به استفاده از کارتخوان که قرار بود فروردین ماه عملیاتی شود، به شهریور ماه امسال - یعنی سال 99- منتقل می‌شود.» گفته می شود که پزشکان چیزی حدود هفت هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی دارند. اندکی بعد مسئولان سازمان امور مالیاتی دولت قبل اعلام کردند که سه هزار وکیل پرونده مالیاتی ندارند. برخی کارشناسان و نمایندگان مجلس میزان فرار مالیاتی وکلا را حدود 6 تا 12 هزار میلیارد تومان تخمین زدند. بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که رقم 12 هزار میلیارد تومان احتمالا به واقعیت نزدیکتر باشد. اگر رقم فرار هفت هزار میلیارد تومانی و 12 هزار میلیارد تومانی فرار مالیاتی پزشکان و وکلا را در کنار هم قرار دهیم، این دو صنف مجموعا 19 هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی داشته‌اند. در کنار این دو گروه شغلی، اندکی بعد خبر دریافت مالیات از هنرمندان نیز به گوش رسید. در اسفند 99 مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی لایحه بودجه مقرر کردند که هنرمندان با درآمد بیش از 200 میلیون تومان در سال 1400 مشمول مالیات شوند. این خبر کافی بود که انتقادات به سمت مجلس روانه شود. بسیاری از تهیه کنندگان سینما به این طرح اعتراض کرده و آن را نادرست خواندند که در سال 1401 در بودجه جاری کشور این مالیات حذف شد! جالب اینجاست که، درآمد یک سال برخی خوانندگان پاپ وطنی معادل 130 سال کار کارمندان مشمول مالیات است و برخی چهره‌های مطرح تلویزیون و سینما در عرض یک سال پولی به اندازه 36 سال حقوق کارمندان مشمول مالیات درمی‌آورند اما مالیاتی در این خصوص پرداخت نمی کنند! برآورد‌های مرکز پژوهشی بتا (پلت‌فرم تحلیل داده‌های شبکه‌های اجتماعی) در سال 1400 نشان می‌دهد درآمد حاصل از تبلیغ و اطلاع‌رسانی توسط اینفلوئنسر‌های اینستاگرامی در سال، مبلغی نجومی است. بررسی‌های انجام شده در سال 1400 در مراکز متعدد رصد فضای مجازی ایرانی‌ها از وجود بیش از 50 پیج با بیش از 3 میلیون دنبال کننده و 300 اینفلوئنسر ایرانی با بیش از یک میلیون دنبال کننده حکایت دارد. این اطلاعات از سایت heepsy استخراج شده که یک ابزار جست وجو در حوزه بازاریابی در اینستاگرام است. این سایت اعلام می‌کند که هم اینک تعداد 351 کاربر حرفه‌ای تنها در اینستاگرام با موقعیت ایران (فعال در داخل کشور) و دنبال کننده بیش از یک میلیون نفر و همچنین 935 کاربر حرفه‌ای با 500 هزار تا یک میلیون دنبال کننده در کشور وجود دارد.